Þóra Víkingsdóttir

Við áttum góða æsku, stundum upplifði ég hana sem fullkomna. Að alast upp í Hvassaleiti á sjöunda áratugnum voru forréttindi. Hverfið eins og frjósamur akur sem hlúði vel að plöntunum sínum og tók örugglega vel á móti þriggja ára gamalli Þóru, nýfluttri frá útlöndum ásamt tveggja, fimm og sex ára gömlum systkinum sínum. Svo fjölgaði enn um tvo á næstu árum, átta manna fjölskylda sem var alltaf ótrúlega samhent. Á góðviðrisdögum iðaði Hvassaleitið af lífi þegar börnin streymdu út á holótta malargötuna og tóku þátt í „brennó“, „yfir“, „teygjó“ og öðrum vinsælum leikjum. Þóra var vel liðtæk; góð í að henda og grípa bolta og engir stóðu henni framar í liðleika, sveiflaði fætinum létt upp fyrir teygjuna í brjósthæð. „Tóta litla tindilfætt“ raulaði mamma stundum til grönnu og léttfættu stúlkunnar sinnar.

Barnæska mín var samofin tilveru Þóru; hún var árinu eldri en ég, við gengum í sama skóla, borðuðum saman hafragraut og slátur, smurðum skólanesti fyrir hvort annað og drukkum kókómalt úr gosflöskum sem mygluðu í skólatöskunni ef gleymdist að skola þær. Þóra var akkerið mitt á skólalóðinni í Hvassó þegar hætta steðjaði að og líka heima á dimmum og draugalegum kvöldum. Á rigningardögum tókum við fram spilastokkinn: Manni, Rommí, Kani ... aftur Manni, hún gat spilað endalaust. En þótt yfirleitt væri stutt í brosið og hláturinn var Þóra í þyngra lagi að eðlisfari, stundum önug. Henni gat sárnað óréttlæti, eins og þegar hún hafði mikið fyrir því að hjálpa mér sjö ára gömlum að fylla út og senda á síðustu stundu jólagetraun Umferðarráðs. Ég varla læs á þeim tíma og óviti á umferðarmerki. Nema hvað á aðfangadag bankar einkennisklæddur lögregluþjónn upp á og afhendir mér verðlaunabók með stimpli lögreglunnar á forsíðu. Þetta fannst Þóru óréttlátt. „Maður þarf að vinna fyrir gæfu sinni“ gætu vel verið einkunnarorð Þóru á lífsleiðinni.

Á æskuárunum var Þóra mér áminning þess að með elju næst árangur. Í ballettskóla Sigríðar Ármann varð þessi hægláta 9 ára systir mín að leikshússtjörnu þegar hún ásamt sex öðrum stúlkum dansaði í „Snjókarlinum okkar“ í Iðnó. Ekki ein heldur tvær ljósmyndir af henni í Vísi staðfestu þessa bjargföstu og stoltu trú mína.

Svo byrjaði kynþroskinn og Þóra stækkaði hratt, upp fyrir flesta strákana í bekknum. Ég náði henni rétt í holhönd. Þetta var henni viðkvæmt og afar óréttlátt. Sennilega hefur hún ákallað guð því þessi hræðilegi vaxtarkippur stöðvaðist snarlega og skildi Þóru eftir í 164 cm á hæð. Þóra grét það sem ég þráði.

Svo eru æskuárin allt í einu að baki og við taka unglingsár, háskólaár nær og fjær, barneignir, starfsferill og þetta óþarfa stress. Samskiptin við Þóru minni en maður hefði kosið en nálægð æskuáranna alltaf sterk þegar við hittumst, þögull þráður á milli okkar. Hún kallaði mig alltaf Addó, og á milli tíðra og kátra fjölskyldusamkoma áttum við stundum símtöl sem vöruðu gjarnan í hálftíma eða lengur. Og nú er þessi gegnheila, trausta og hrokalausa systir mín allt í einu ekki lengur hér, en minningin um hana er sterk og sæl.

Þóra Víkingsdóttir mágkona mín er fallin frá, skyndilega og án fyrirvara í svefni, rétt orðin 63 ára. Höggið var þungt og óvænt og erfitt að ná utan um þennan óvænta raunveruleika.

Kynni okkar Þóru hófust fyrir meira en fjörutíu árum. Upphafið var nokkuð klaufalegt, þegar ég, bláeygur unglingur sem snæddi í fyrsta sinn um jól með minni stóru tengdafjölskyldu, þekkti ekki möndlugraut og eyðilagði fyrir Þóru spenninginn yfir því hver fengi möndluna.

Minningarnar eru margar og alltaf var Þóra lykilmanneskja. Við áttum samleið í söngnum hjá Möggu Pálma og í uppeldinu með börnin okkar í Háteigsskóla og Stakkaborg og í fótboltanum hjá Val. En fjölskyldulífið í minni þéttu tengdafjölskyldu var dýrmætast af öllu. Samheldnin, systkinaástin, söngurinn, matarástin og hópandinn, sem þau fengu í arf úr uppeldinu í Hvassaleitinu hefur fylgt þeim allar götur síðan og hrifið okkur viðbæturnar með.

Undanfarið hefur minningin um skyndilegt fráfall Kristjáns hálfbróður þeirra og þess elsta í hópnum leitað á mig og ferð okkar Þóru og Arnórs til Vestmannaeyja í fallega minningarathöfn um hann, fyrir næstum fjórum áratugum. Erfið en falleg minning og einhvern veginn svo nálæg núna.

Mér fannst birta yfir Þóru eftir því sem árin liðu, fagurhvíta hárið hennar, sem hún fékk frá pabba sínum, fór henni einstaklega vel og hún varð litríkari í klæðaburði, sem ég kunni vel að meta. Þóra átti tvö ævistörf og í því fyrra var hún kollegi Arnórs bróður síns og í því seinna kollegi minn. Líffræðin færði hana frá starfi á Rannsóknarstofu í ónæmisfræði á Landspítalanum yfir í menntaskólakennslu, sem hún hellti sér í af miklum krafti. Ég veit fyrir víst að það var ómetanlegt að fá manneskju eins og Þóru með áratugareynslu af rannsóknarstörfum yfir í kennslu ungmenna með ævina fram undan. Enda brilleraði hún á því sviði eins og annars staðar.

Ég er þakklát fyrir að hafa átt Þóru í mínum innsta hring í öll þessi ár og fyrir að fá að þroskast saman. Hún var fyrirmyndaramma sem hélt vel utan um fólkið sitt, veisluhaldari af guðs náð og listakokkur, hjartans vinkona og liðsfélagi í ótal hópum með Bjarna sínum þar sem þau nutu lífsins saman á góðum stundum. Skarðið er stórt sem hún skilur eftir hjá ástvinum sínum, en minningarnar ylja og eru sem smyrsl á sárin.

Með orðum Jóhannesar úr Kötlum kveðjum við Þóru mág- og svilkonu okkar. Full þakklæti fyrir fallega samleið með henni og dýrmætar stundir, en sorg og trega yfir að nú skuli leiðir skilja. Við vottum Bjarna, Þóru Hrund, Valgerði, Kára, Sveinbjörgu, Niels, Jóhannesi, Særúnu, Sölva, Silju og Svönu okkar innilegustu hluttekningu.

Þær eru margar minningarnar um Þóru sem fljúga í gegnum hugann. Ég man þegar við Þóra Hrund byggðum okkur snjóhús úti í garði á Brávallagötunni og vorum svo ánægðar með afraksturinn að við vildum endilega fá að sofa í snjóhúsinu þá um nóttina. Í stað þess að banna okkur það, vissi Þóra að við myndum aldrei endast nóttina úti í kuldanum. Við klæddum okkur í kuldagallana, buðum Þóru og Bjarna góða nótt og héldum út með svarta plastpoka fyrir gólfefni ásamt vasaljósi og draugasögum. Við höfðum ekki verið lengi í nýju híbýlunum þegar við ákváðum að líklega væri betra að fara bara aftur inn og sofa í hlýju og mjúku rúmi. En það að hafa mátt sofa úti í snjóhúsinu var nóg útaf fyrir sig, enda mikils virði að finna að okkur var treyst.

Þóra var mikil fjölskyldukona og var dugleg að rækta tengslin. Í seinni tíð tók hún upp á því að bjóða okkur Luke heim þegar við vorum á landinu. Í fyrsta skiptið bauð hún okkur í bröns og þegar við mættum beið okkar heilt hlaðborð af alls kyns réttum, allt svo fallega fram sett. Hún hafði einnig ákveðið að bjóða allri stórfjölskyldunni, svo þeir sem ekki hefðu náð að hitta okkur fengju tækifæri til þess að gera það áður en við færum aftur af landi brott, líkt og við værum hið mesta merkisfólk. Allt í einu var það sem við héldum að yrði saklaust kaffiboð orðið að höfðinglegri veislu.

Eftir að sonur minn fæddist vildi Þóra endilega fá að fylgjast með honum. Hún gerði sér sérstaka heimsókn til mömmu svo hún gæti séð myndir af honum í símanum, þar sem mamma kann ekki að áframsenda myndir. Þegar við komum svo loksins til Íslands með drenginn var hún fyrsta manneskjan til að hafa samband því hana langaði svo að hitta hann. Mér þykir óendanlega vænt um þennan áhuga sem hún sýndi honum og hann virtist finna að þarna var einstök kona á ferð, en hann sleit ekki augun af henni og hafði engan áhuga á hvorki mér né ömmu sinni þegar hann hitti Þóru í fyrsta skipti.

Hún ræktaði ekki eingöngu tengsl sín við frændfólk sitt, heldur var henni líka í mun að við frændsystkinin ræktuðum vinskapinn okkar á milli. Síðustu árin bauð hún okkur í spilakvöld á milli jóla og nýárs, þar sem hún sá um allan undirbúning og útbjó veitingar en lét sig svo hverfa þegar við vorum mætt svo við gætum átt okkar eigin stund saman.

Þóra var einstök kona, yndisleg og hlý. Hún var laus við alla tilgerð og var einhvern veginn svo sönn. Hún var sérlega metnaðarfull, framúrskarandi kennari og svo var alltaf stutt í húmorinn.

Það er undarlegt að Þóra skyldi kveðja þennan heim einmitt þegar það voru svo spennandi og bjartir tímar fram undan. Við nánari umhugsun er þó eins og hún hafi ákveðið að fara einmitt þegar hennar nánasta fjölskylda hafði eitthvað að hlakka til. Líkt og hún hafi séð til þess að í sorginni væri ljósglæta og von um betri tíma.

Hjartað er fullt af sorg en um leið er ekki hægt annað en að finna fyrir þakklæti yfir að hafa átt slíka móðursystur.

Þóra Víkingsdóttir, líffræðikennari í Menntaskólanum við Sund, var kær vinkona, góður kennari og góð manneskja. Þóra hafði frjóar hugmyndir um kennslu og leitaði sífellt áhrifaríkra leiða til að hvetja nemendur til dáða. Hún var í framvarðarsveit fyrir starfsþróun kennara í MS sem verkefnisstjóri starfendarannsókna og var stöðugt að þróa sig sem kennara. Hún sat til dæmis vetrarlangt námskeið um samvinnunám í fjölbreyttum nemendahópi og kynnti starfendarannsóknir og samvinnunám í MS og víðar.

Í kennslunni lagði Þóra áherslu á að finna leiðir til að efla áhuga og metnað nemenda. Hún leit á það sem hlutverk sitt sem kennara að stuðla að sjálfstæði nemenda og gera þá að öflugum námsmönnum. Þegar samvinnunámið bar ekki þann árangur sem Þóra vonaðist til sneri hún sér að tilraun með þemabundnar smiðjur þar sem nemendur gátu unnið mishratt og mismikið eftir hentugleikum og áhugasviði. Þannig var hún óþreytandi að þróa kennsluaðferðir sínar. Í vor komu nemendur, sem kynnst höfðu smiðjunum, til Þóru og báðu hana um að útbúa aftur slík verkefni fyrir sig því þau væru svo lærdómsrík.

Þóra var örverufræðingur og vann lengi á tilraunastofu HÍ við rannsóknir. Þegar hún hóf kennslu var vísindakonan auðsjáanleg og birtist sjónarhorn hennar meðal annars í frumleika í námsframboði er hún útbjó áfanga í skólanum í anda vinsælla lögregluþátta, CSI. Þar þjálfaði Þóra nemendur í vísindalegum vinnubrögðum með því að leggja fyrir þá morðgátu sem þeir áttu að leysa. Nemendur rannsökuðu vettvang, greindu blóðflokka, tóku fingraför og unnu að öllu leyti faglega við að upplýsa glæp. Hápunktur námskeiðsins var þegar nemendur mættu í skólann að morgni dags og búið var að loka af svæði þar sem glæpur átti að hafa verið framinn, blóðslettur um allt, útlínur líks dregnar upp og ýmis merki um átök. Allt var skipulagt í þaula og útfært á spennandi hátt.

Þóra var fagmaður fram í fingurgóma, vönduð í vinnubrögðum og ósérhlífin. Henni þótti brýnt að móta skólabrag þar sem menntun væri í heiðri höfð og gerði áhugaverðar tilraunir með þverfaglegt samstarf og var talskona teymiskennslu í MS. Þóra lagði mikið til skólasamfélagsins bæði í faglegu starfi sem kennari og einnig með starfi sínu í stjórn starfsmannafélagsins. Í starfsmannafélaginu naut leikgleði Þóru sín og átti hún frumkvæði að alls kyns æsispennandi leikjum sem kröfðust skemmtilegra samskipta innan starfsmannahópsins. Við urðum einnig þeirrar ánægju aðnjótandi að fara með henni í nokkur ferðalög og kynntumst þar Bjarna, eiginmanni hennar, og sáum hve samband hans og Þóru var náið og fallegt. Þóra var góður og skemmtilegur félagi enda greind og kát kona sem gaman var að umgangast.

Þóra var óþreytandi að benda á leiðir til að styrkja lærdómssamfélagið í MS. Hún gaf mikið af sér og nú er stórt skarð höggvið í hóp MS-inga. Andlát Þóru er mikið áfall en við erum óendanlega þakklátar fyrir að hafa fengið að kynnast og starfa með Þóru. Við sendum samúðarkveðjur til Bjarna og fjölskyldunnar, þeirra missir er mestur.

Á einu augabragði er allt breytt. Elskuleg vinkona leggst til hvílu að kvöldi eftir annasaman dag. Verkefnum lífsins hvergi nærri lokið. Tilhlökkunarefnin eru mörg, ný heimkynni, stækkandi fjölskylda og samvera í sólskini sumarsins. En öllu er afmörkuð stund og allt hefur sinn tíma. Stundaglasið hennar Þóru tómt og hún vaknar ekki framar til þessa lífs. Hve snöggt, hve sárt, hve ótímabært.

Snemma í upphafi nýrrar aldar ákváðu tvær samstarfskonur að stofna bridgeklúbb. Önnur átti vinkonu og hin frænku sem kunnu eitthvað fyrir sér og voru líklegir klúbbfélagar. Síðan höfum við verið samferða og hist vikulega á vetrarmánuðum. Borðað saman, spilað, hlegið, deilt stóru og smáu í lífi okkar og barna okkar, borið saman bækur og skroppið í bústað.

Við viljum trúa því að samvera okkar hafi hvatt Þóru til þess að skipta um starf. Færa sig úr rannsóknarstofunni í skólastofuna þar sem við hinar áttum allar starfsvettvang. Samræðurnar tengdust því oftar en ekki skólamálum og hvað mætti þar betur fara en spilamennskan þróaðist hægt, var fyrst og fremst vettvangur gjöfullar samveru. Skólasamfélagið hefur nú misst einn sinn besta liðsmann.

Missirinn er sár en minningarnar ljúfar.

Fjölskylda Þóru hefur misst yndislega konu, eiginkonu, móður, ömmu, systur og frænku. Sesselja okkar hefur misst sína æskuvinkonu. Það eru margir sem syrgja Þóru. Þeim sendum við kærleikskveðjur.

Við þökkum fyrir Þóru og felum hana björtu ljósinu.