Sagan, ný og gömul, geymir myndir og tryggir samhengi

Sendiherrar í bakhöndinni

Hið eina handfasta eftir fundinn virtist það, að sendiherrar ríkjanna, sem kallaðir höfðu verið heim til að sýna pólitískan pirring út af einhverju, sem allir eru búnir að gleyma hvað var, fengu nú að snúa á ný, hvor í sitt sendiráð. Það er mikilvægt að slíkir séu þar til staðar, ekki síst ef eitthvað kemur upp sem kallar á alþjóðlega athygli og jafnvel fordæmingu, eins og orðið er daglegt brauð. Þá getur verið þægilegt að vísa sendiherra úr landi eða kalla sinn heim, í hegningar- eða mótmælaskyni og þá óþarft að grípa til einhvers sem væri þyngra í vöfum og hefði áþreifanlega þýðingu.

Biden sagðist hafa á toppfundinum rakið sitthvað sem Rússar hefðu staðið fyrir að undanförnu sem ýft hefði Bandaríkin til reiði. Pútín fór yfir öll þau mál og þurfti ekkert spjald frá undirsátum sínum til þess. Niðurstaða hans var sú, að Rússland og einkum hann sjálfur hefðu hvergi komið nærri neinu af því sem Biden hefði lesið upp af tossalistanum og myndi enginn þekkja þá staðreynd betur en Pútín sjálfur.

Biden rétti þá Pútín styttan lista yfir hið helsta af fyrrnefndnum þáttum, sem Pútín hefði að sögn hvergi komið nærri, en Bandaríkjamenn myndu líta sérlega alvarlegum augum ef Rússar endurtækju.

Navalní andófsmaður kom til umræðu og Biden virtist draga línu í hans sand og sagði að því yrði sérlega illa tekið vestra ef Navalní myndi ekki koma lifandi út úr fangavistinni sem hann sæti í núna. Ekki fylgdi þó þessum aðvörunum hvaða refsiaðgerðir kæmu helst til athugunar ef svo illa tækist til.

En auðvitað má ímynda sér að þá yrði ekki hikað við að kalla sendiherra Bandaríkjanna heim frá Moskvu fyrst að nú stendur svo vel á að hann sé mættur á staðinn aftur.

Hittir ekki blaðamenn ef hann kemst hjá því

Biden hafnaði því að svara spurningum blaðamanna sameiginlega með Pútín að loknum fundi. Sagði hann ástæðu þess vera þá að slíkur blaðamannafundur gæti hæglega þróast yfir í að leiðtogarnir reyndu að koma hvor öðrum í vanda í þeim tilgangi að slá sér upp hjá heimspressunni. Pútín hefur hins vegar fyrir reglu að sitja fyrir svörum blaðamanna í tugatali úr öllum heimshornum og geta slíkir fundir staðið klukkustundum saman. Minna slíkir fjöldafundir helst á fund Gorbasjeffs í Háskólabíói eftir lokafundinn í Höfða 1986.

Umsjónarmenn Bidens reyna að tryggja að forsetinn svari helst ekki meira en svona þremur til fjórum spurningum á hverjum blaðamannafundi, sem eru sjaldgæfari en fornleifafundir á Íslandi. Biden kemur þó jafnan vel undirbúinn á slíka fundi. Hefur hann með ljósmynd og nafn blaðamanna, sem óhætt er að heimila spurningu frá (helst CNN). Þótt Biden myndi samt fipast gagnvart slíkum innansveitarmanni er sett undir þann leka með því að innsti koppur er ekki aðeins með spurninguna sína heldur hefur hann svarið líka áður en hann spyr.

En því má ekki gleyma að CNN og síamsþríburarnir geta þó orðið æði persónulegir gegn Biden, eins og síðast þegar þeir spurðu hann hvasst út í hvaða ístegund honum þætti best og fylgdu spurningunni fast eftir með spurningu um það hvort að mat rannsóknarblaðamanna væri rétt að Biden tæki súkkulaðibragð fram yfir vanillu.

Harkan hjá fjölmiðlunum sést best á því að þeir höfðu spurt forsetann sömu spurningar aðeins tveimur vikum fyrr og nokkrum sinnum áður einnig!

Mættur

Tema umsjónarmanna Bidens á fundinum í Cornwall var einkum það að með komu Bidens til fundar „væru Bandaríkin komin aftur“ gagnvart Evrópuríkjum og NATO. Aldrei var skýrt nánar hvað frasinn þýddi, en sennilega var verið að vísa til þess að vondi karlinn Trump væri nú á bak og burt. En spurningin, sem þá vaknar, er hvernig lýstu þau sér hin hörðu tök Trumps á NATO og Evrópuþjóðum? Trump vildi ekki veikja NATO eða draga úr fjárhagslegum styrk þess. Hann krafðist þess einungis að loforð sem NATO-ríkin höfðu margoft gefið um að hækka framlög sín til bandalagsins, þótt ekki væri nema í örlitla átt að Bandaríkjunum, yrðu loks efnd, að minnsta kosti að hluta til. Það eru jú ár og jafnvel tugir ára síðan þau loforð voru gefin.

Annar á hleri

Trump hafði aldrei látið hlera síma Merkel eða annarra leiðtoga NATO. Það var Obama góði sem gerði það. Þegar upp komst um strákinn Obama sagðist hann hvorki vilja játa þessu eða neita. En hann gæfi hins vegar loforð sitt um að hér eftir myndu Bandaríkjamenn ekki hlera síma Merkel. Sagan segir að þegar Pútín heyrði þetta hafi honum þótt loforð Obama bæði sanngjarnt og snjallt. Það væri sanngjarnt að tilkynna Merkel að sími hennar yrði ekki hleraður hér eftir og eitursnjallt væri svo að gefa Merkel engin loforð um að símarnir, sem hún væri í sambandi við hverju sinni, yrðu undanþegnir hlerunum. Niðurstaða þessa var þá sú, að á meðan Merkel talaði eingöngu við sjálfa sig í síma, þá yrði hennar sími ekki hleraður.

Það sem Pútín, fyrrverandi yfirmanni hjá KGB í Austur-Þýskalandi, þótti þó allra best í þessari sögu, var að þýski kanslarinn þakkaði Obama góða fyrir þetta feita fyrirheit til sín, sem væri sér dýrmætt. „Ekkert að þakka,“ gæti Obama hafa sagt og væru það svo sannarlega engar ýkjur.

Láttu kíkja á þig

Nú hafa 9 þingmenn repúblikana í fulltrúadeildinni lagt fram kröfu um að Biden gangi undir sérstaka læknisskoðun til að kanna þekkingargetu hans og hvort að hann búi orðið við óþolandi ellihrörnun. Þeir nefna fjölda dæma sem bendi óneitanlega til slíks. Flutningsmennirnir segja vegna andmæla demókrata við tillögugerðinni að samsvarandi kröfur hafi verið settar fram af þeim gagnvart Trump forseta. Forsetinn hefði fallist á þessar kröfur og komið frá því prófi með fljúgandi fánum, 32 stig af 32 stigum mögulegum.

Fyrir fundinn með Pútín hafði Biden sagt við blaðamenn að eitt af því mikilvægasta í viðræðunum framundan væri að fara alvarlega yfir stöðuna í Líbíu með Pútín. Nefndi forsetinn Líbíu þrisvar sinnum í þessu sambandi. Eftir fundinn var utanríkisráðuneytið spurt út í hvað forsetinn væri að fara. Þá var send út leiðrétting um að forsetinn hefði átt við Sýrland! Þetta vakti undrun því að forsetinn les nánast hvert orð af spjöldum aðstoðarfólks og þarf því að hafa töluvert fyrir því að gera slík mistök.

Alþingi 140 ára

Það er hefðbundið að hnjóðað sé í Alþingi og minnihlutahópinn, þingmennina, sem þar vinna. En það er ekki deilt um að Alþingishúsið sjálft er fagurt hús og stílhreint. Hinn 1. júlí næstkomandi, eftir rúma viku, verða 140 ár frá því að Alþingi kom í fyrsta sinn saman í Alþingishúsinu.

Öll vitum við hversu tækni við mannvirkjagerð hefur fleygt fram. Það vekur því nokkra undrun hve góður gangur var í byggingum þessa tíma. Þarna átti gríðarlegt hús í hlut, á þeirra tíma mælikvarða. Húsið var reist úr höggnum grásteini, sem að sögn Páls Líndals var aðallega tekinn neðarlega í Skólavörðuholti. „Fjöldi manna lærði steinsmíði í sambandi við þessa framkvæmd. Verkinu þokaði vel áfram og sumarið 1880 er lagður hornsteinn hússins.“

Það er að minnsta kosti táknrænt að hinn 30. apríl þetta ár koma líkkistur Jóns forseta og Ingibjargar, konu hans, til Reykjavíkur. Jarðað var frá dómkirkjunni þann 4. maí og eru gular kistur þeirra bornar hjá grunni hins nýja Alþingishúss. Þar er heilsað og kvatt! Kisturnar eru þungar. Þær eru tvöfaldar og önnur úr blýi og líkmenn því fjölmargir og skiptast á.

Næsta vetur er hið mikla hús fullgert. Þar voru ekki aðeins vistarverur Alþingis heldur var Landsbókasafnið þar og Landsskjalasafn. Það rýmkaðist mjög um húsið þegar að þessi söfn fengu annað og betra húsaskjól. En það þrengdi aftur að þegar að Háskóla Íslands var komið fyrir í Alþingishúsinu 1911 og var skólinn þar í tæp 30 ár!

Eftir að skólinn fór varð skrifstofa ríkisstjóra Íslands, og síðar forseta Íslands í þinghúsinu til ársins 1973, en flutti þá í Stjórnarráðshúsið við Lækjartorg. Þar voru skrifstofur forsætisráðherra og forseta saman til ársins 1996, en þáverandi forsætisráðherra ákvað þá að kaupa Staðarstað við Sóleyjargötu undir skrifstofu fyrir embætti forseta Íslands. Það hús tengdist þremur forsetum og fjölskyldum þeirra, Sveini Björnssyni, Kristjáni Eldjárn og Ólafi Ragnari Grímssyni. Hafa þessi kaup reynst vel.

Einstæð risna

Það hefur um nokkra hríð verið augljóst að þeir sem telja sig eiga að vafstra í stjórnmálum en hafa þar fátt og lítið fram að færa, telja ódýrt efni fyrir sig að kasta steinum í íslenskan sjávarútveg sem um árabil hefur verið hvað drýgstur að draga björg í þjóðarbúið. Á sama tíma eru slíkar greinar víðast reistar á ríkisstyrkjum sem eru auðvitað að lokum numdir úr vösum borgaranna.

Íslendingar eru í miklu betri færum til að bregðast við stórbrotinni vá, eins og kórónuveirunni nú, sem tekið hefur toll í eitt og hálft ár. Spánska veikin var miklu grimmúðlegri en veiran nú og auðvitað kemur þar til að þjóðin býr miklu betur í öllum efnum nú en þá og er sama hvar borið er niður.

Páll Líndal, sem áður var nefndur, birtir eftirfarandi kafla í bók sinni undir yfirskriftinni Einstæð risna:

„Þegar spánska veikin geisaði í nóvember og desember 1918 kom Thor Jensen upp matgjafaeldhúsi og veitti þar öllum fæði sem vildu. Húsnæðið fékk hann lánað hjá Sláturfélagi Suðurlands, því að þar voru suðupottar stórir svo og langborð og bekkir. Í fyrstu komu þarna um 100 börn og 20-30 fullorðnir en fjölgaði brátt í 450 börn og 40-50 fullorðna. Allir bekkir voru þá þétt setnir. Eldhúsið afgreiddi auk þess 250-400 matarílát af hafragraut og mjólk út á og einnig hafraseyði handa þjáðu fólki. Nýr, ósoðinn fiskur, var og afgreiddur eftir ávísun lækna. Matreitt var frá kl. 6-7 á morgnana og fram á nótt. Eftir að matargjafirnar hófust hélt Thor Jensen út þremur togurum og gaf bæjarbúum afla þeirra.“