Sælan býr í Höfuðstöðinni

Í einum af bröggum gömlu kartöflugeymslunnar í Ártúnsbrekku má nú finna innsetningu Hrafnhildar Arnardóttur, sem gengur undir listamannsnafninu Shoplifter. Sýningin Chromo Sapiens var framlag Íslands á Feneyjatvíæringnum árið 2019 og síðar sett upp í Listasafni Reykjavíkur árið 2020 en er nú komið á stað þar sem Hrafnhildur vill hafa það til frambúðar. Innan skamms verður það opið almenningi en Hrafnhildur er í óða önn að gera upp húsið ásamt góðu fólki. Blaðamaður dreif sig í heimsókn og hitti fyrir listakonuna litríku. Hrafnhildur tekur brosandi á móti blaðamanni, í skærlitum fötum eins og hennar er von og vísa. Hún er með blágrænar augabrúnir og ýmsa liti í hárinu sem eru í stíl við verkin hennar, sem unnin eru úr hári; annaðhvort alvöru mannshári eða gervihári. Sýningin er klár en það er enn allt á rúi og stúi í móttöku- og fjölnotabragganum.

Hrafnhildur hefur dvalið á Íslandi síðan faraldurinn hófst og hefur ekki setið auðum höndum, en hún hafði lengi haft augastað á bröggunum og hafði fyrirætlanir um að þar skyldi rísa lista- og menningarmiðstöð í þessari földu perlu í Ártúnsbrekkunni. Hún brennur í skinninu að opna braggana sína almenningi og leyfa fólki að njóta listar, náttúru og veitinga.

Sveitasæla í Reykjavík

„Við erum búin að vera að gera þetta allt saman upp, en þetta er meiriháttar hús. Við ætlum að opna hér kaffihús með þessum líka stóra útipalli sem snýr í suður. Ég hugsa að þetta verði besti staðurinn til að fara á trúnó á Íslandi,“ segir Hrafnhildur og lýsir framtíðarsýn sinni, en braggana tvo keyptu hún og samstarfskona hennar Lilja Baldursdóttir nýlega.

„Hér er maður alveg við Elliðaárdalinn og ekkert sem byrgir manni sýn á náttúruna. Fólk þarf ekkert endilega að koma á sýninguna, heldur getur það komið á kaffihúsið. Þetta er sveitasæla inni í miðri Reykjavík og allt annað andrúmsloft en í miðbænum,“ segir Hrafnhildur og segist sjá fyrir sér að í hinum fimm bröggunum verði einnig lista- og menningarstarfsemi af einhverju tagi.

„Þessir braggar voru upphaflega sprengigeymslur hersins í Hvalfirði en voru fluttir hingað til þess að nota sem kartöflugeymslur. Ég man eftir að hafa komið hingað sem barn að ná í spírur. Svo tók Kristinn Brynjólfsson við þessu og hefur unnið að því að opna hér lista- og menningarmiðstöð og komst vel áfram með að gera upp braggana, en ekki hefur nein langtímastarfsemi hafið sig til flugs fyrr en nú,“ segir Hrafnhildur og sýnir blaðamanni inn í hinn braggann þar sem verkinu Chromo Sapiens hefur verið komið upp.

Bragginn sem mun hýsa kaffihúsið verður einnig salur með ýmsa möguleika fyrir viðburði eins og tónleika, móttökur og hvers kyns uppákomur svo eitthvað sé nefnt. Hrafnhildur segist einnig sjá fyrir sér að með tíð og tíma verði opnaður fínn veitingastaður þar líka, á millipöllum í rýminu.

„Þetta er svo tryllt! Ég er svo ofboðslega spennt fyrir þessu!“ segir Hrafnhildur sem valdi það alíslenska nafn Höfuðstöðin fyrir menningarhof sitt.

„Þetta eru ekki höfuðstöðvar, heldur Höfuðstöðin. Hárið vex á höfðinu, við erum á Höfðanum, á Rafstöðvarvegi. Svo er höfuðstöðin sjöunda orkustöðin samkvæmt jógafræðum. Þar býr víst sælan,“ segir Hrafnhildur og segir að þær vildu alls ekki hafa nafnið á ensku.

„Við byrjuðum fyrir fjórum mánuðum og stefnum á að opna sýninguna og kaffihúsið hið fyrsta.“

Verkið á heima hér

Hrafnhildur segir verkið þannig úr garði gert að það passi alls ekki inn í hvaða rými sem er, og auk þess sé dýrt að setja það upp. Það var geymt í gámi um hríð en listasöfn erlendis höfðu falast eftir að setja það upp hjá sér.

„Mig dreymdi um að verkið fengi að eiga heima á Íslandi og standa hér. Það er ekki endilega öll myndlist til þess fallin að vera til sýnis um ókomna tíð, en mér finnst þetta verk standa undir því að laða til sín gesti til langs tíma. Þetta verk er mikið upplifunarverk og verkið nú þegar búið að sanna sig hvað varðar aðdráttarafl. Chromo Sapiens er svo mikið litabað; svo mikil heilun að dvelja inni í verkinu og njóta hljóðmyndar HAM sem er sérsamin fyrir verkið,“ segir Hrafnhildur.

„Verkið fannst mér eiga heima hérna. Og svo allt í einu sé ég þessa bragga til sölu! Ég bjó í Ártúnsholtinu um tíma og fjölskyldan er hér enn þá þannig að ég elska þetta hverfi og dalinn og það er löngu tímabært að hér sé opnað kaffihús og áningarstaður sem stuðlar að samveru fólks. Svo hef ég alltaf haft áhuga á óvenjulegum arkitektúr og verið sjúk í þetta braggaform síðan ég var lítil stelpa. Allt sem ég geri þarf að vera pínulítið skringilegt. Þetta small allt saman,“ segir hún.

„Þetta á að vera Shoplifter-safn, alveg eins og safn Einars Jónssonar eða Ásmundar Sveinssonar. Þeir byggðu sér sjálfir hof en ég held að engin núlifandi íslensk kona hafi gert það upp á eigin spýtur. Ég er með þessa sýn fyrir þetta verk og Lilja er meðstofnandi og fjárfestir í verkefninu,“ segir Hrafnhildur og útskýrir að þær stöllur séu að kosta verkefnið sjálfar og hafi sett af stað söfnun á Kickstarter til þess að hjálpa til við að greiða fyrir framkvæmdirnar sem reyndust þó nokkrar. Hugmyndin er að safna tólf milljónum og nú þegar hefur rúmlega helmingur af því safnast. Sá hængur er á söfnuninni að ef ekki næst að safna tólf milljónum fyrir sunnudaginn 8. ágúst 2021, þá fæst fjármagnið ekki greitt.

Á Kickstarter-síðunni er boðið upp á að kaupa ýmsan varning tengdan Höfuðstöðinni og er Hrafnhildur í samstarfi við Karlssonwilker grafík- og vöruhönnuði. Á síðunni er svo líka hægt að eignast listaverk eftir Shoplifter, bóka fjölnota salinn og einfaldlega kaupa miða á sýninguna fyrirfram.

„Ég er í raun hönnuður líka og það á vel við mig því ég hef fundið leið til að finna myndlistinni sjálfstæðan farveg í hönnun á fatnaði og vörum, án þess að það trufli hvort annað. Ég er maximalískur popplistamaður; fjöldaframleiðsla er ákveðið viðfangsefni í myndlistinni og hluti af efnisnotkun og það er sífellt algengara að listamenn markaðssetji vörur sem tengjast myndlistinni. Ég nota efnivið sem er fjöldaframleiddur og bý til eitthvað annað úr honum. Ég endurvinn líka allt þetta gervihár, endurnýti og finn því annan og nýjan tilgang.“

New York hefur verið heimili Hrafnhildar síðustu tuttugu og fimm ár en það þurfti heimsfaraldur til að Hrafnhildur staldraði lengur við í heimalandinu.

Ertu þá flutt heim?

„Nei, í rauninni ekki. Ég kom hingað í Covid með Úrsúlu, dóttur mína, sem er fjórtán ára og hún fór í IB international-deildina í Landakotsskóla. En nú fékk hún inngöngu í lista- og hönnunarskóla í New York og byrjar þar í haust. Ég er ekkert búin með New York, ég elska þessa borg og á fullt eftir! Þar verð ég í vetur og svo þarf maður að æfa sig áfram í æðruleysinu í þessu ástandi sem er í heiminum, ástandi sem maður hefur ekki stjórn á. Við þurfum bara að haga seglum eftir vindi. Sýningar sem frestuðust vegna Covid voru nokkrar settar á september; ég er að sýna í Danmörku, Þýskalandi og Kanada, en ég næ ekki að fara sjálf nema til Danmerkur og þar verður sýningin opnuð í lok ágúst,“ segir hún.

Alltaf Íslendingur

„Það er spælandi að komast ekki, en ég þyrfti til dæmis að vera í sóttkví í Kanada þannig að allt er breytingum háð.“

Höfuðstöðin verður í höndum Lilju sem verður eitthvað áfram á landinu en hún býr líka í New York.

„Vinnunni fylgja talsverð ferðalög og ég er alltaf með annan fótinn á Íslandi og verð það áfram. Hér er fjölskyldan mín og ég er ekkert hætt að vera Íslendingur. Þegar við opnum hér í Höfuðstöðinni ráðum við fólk til að reka staðinn. Svo er ég í raun bara fimm tíma í burtu,“ segir hún.

Við setjumst upp á efri hæð þar sem Lilja situr við tölvuna við vinnu sína. Blaðamanni verður að orði að það líti út fyrir að Hrafnhildur hafi nóg að gera í listinni, og nú hafi hún bætt við sig þeirri vinnu að opna Höfuðstöðina.

Ertu í 200% vinnu?

„Mér myndi aldrei detta í hug að gera þetta ef ég hefði ekki Lilju mér til trausts og halds!“ segir hún og þær hlæja báðar.

„Ég ýti undir aðgerðir eins og að opna listasetur. Ég er listrænn framleiðandi og vinn með skapandi fólki að viðskiptahliðinni í þeirra rekstri. Ég rek fyrirtækið Artik Creatives og hef unnið með Hrafnhildi í fimm ár sem framleiðandi og eins konar framkvæmdastjóri Shoplifter, og nú bætist við Höfuðstöðin,“ segir Lilja.

„Við erum að fjárfesta í þessu saman úr eigin vasa og erum að vona að Kickstarter-verkefnið gangi upp,“ segir Lilja og sýnir blaðamanni Kickstarter-síðuna en þar má finna til sölu derhúfur, boli, prentverk og líka listaverk, eins og það sem Hrafnhildur kallar Broskalla. Einnig er fyrirhugaður fjáröflunarviðburður þar sem Björk mun þeyta skífum, en vegna stöðunnar á veirunni er dagsetningin enn óákveðin.

„Allt sem við söfnum rennur beint í framkvæmdir en kostnaðurinn er mikill. Við viljum opna hægt og rólega. Við byrjum á að opna með léttum veitingum og bíðum bara eftir leyfunum,“ segir Lilja.

Kom Hrútey á kortið

Í Hrútey við Blönduós má finna sýninguna Boðflennu; sýningu á útilistaverkum Shoplifter sem opnuð var í júníbyrjun og mun standa út ágúst. Sýningin er unnin í samstarfi við listahjónin Áslaugu Thorlacius, myndlistarmann og skólastjóra Myndlistaskóla Reykjavíkur, og Finn Arnar Arnarsson myndlistarmann, og eru þau sýningarstjórar Boðflennu.

„Fjölskylda Áslaugar á sveitabæ á Blönduósi og þau hafa sett þar upp sýningar árlega. Þau langaði að setja upp sýningu í Hrútey og buðu mér að gera útilistaverk. Ég hef verið að bíða eftir tækifæri til að gera verk utandyra og er þetta í fyrsta sinn sem ég geri það. Ég vildi sýna fólki að ég get líka unnið í smáu; það þarf ekki allt að vera risastórt. Ég hef oft lýst verkum mínum sem yfirgengilegri náttúru, ýktri útgáfu af náttúru. Því kallaði ég sýninguna Boðflenna, því ég planta verkunum út í alvöru náttúru þar sem þau geta átt í samtali við hana,“ segir Hrafnhildur.

„Ég gerði stóra súlu og bætti svo inn í, víða um eyjuna, hári sem ég hef unnið á ólíkan hátt. Þetta var leikur með efniviðinn og náttúruna. Það sem gerist þegar þú sérð aðskotahlut, þá ferðu að skoða náttúruna öðruvísi. Það var meiriháttar gaman að vinna að þessari sýningu og aðsóknin hefur verið mjög góð. Ég held ég hafi sett Hrútey á kortið,“ segir Hrafnhildur og skellihlær.

Alltaf í eyjum!

Ferill Hrafnhildar tók stökk þegar hún sýndi á Feneyjatvíæringnum fyrir Íslands hönd.

„Það gerði rosalega mikið fyrir mig á alþjóðavísu. Verkið vakti mikla athygli sýningargesta og alþjóðapressu. Almenningur lagði virkilega lykkju á leið sína til að sjá verkið, sem var úti í Giudecca-eyju. Alltaf í eyjum! Hrútey, Ísland og svo er Manhattan jú líka eyja; ég verð að vera nálægt vatni,“ segir hún og hlær.

„Það er alltaf skemmtilegt að vera aðeins út úr, því það að skoða verk mín má vera vegferð. Verkin mín eru lituð af því að ég elst hér upp og bý hér til 25 ára aldurs, og síðan að ég hafi búið 25 ár í New York. Verkin eru með rætur héðan en bera einnig merki ofgnóttar stórborgarinnar þar sem öllu ægir saman; heimi litríkra neonljósa,“ segir Hrafnhildur.

„Mér fannst nauðsynlegt fyrir mig sem skapandi einstaklingur að fara til New York á sínum tíma í poppkúltúrinn og ég finn mig vel í þeim tíðaranda. Ég vinn með sama efni og notað er í hárlengingar, sem er beint úr dægurmenningunni, en bý svo til textílverk úr þeim. Þannig tengi ég verkin alltaf við manneskjuna, sem ég held að sé alltaf til staðar í myndlist minni. Nafnið á verkinu Chromo Sapiens vísar í raun til áhorfandans en það er hann sem lætur verkið lifna við með því að vera inni í verkinu. Það er húmor í verkunum en ég tek vinnuna grafalvarlega þó ég taki henni ekkert hátíðlega, því lífið væri bara ekki eins skemmtilegt.“

Lilja skýtur inn í að það sé vægt til orða tekið að ferill Shoplifter hafi farið á flug eftir Feneyjatvíæringinn.

„Við vorum í stanslausri vinnu frá maí 2019 og þar til Covid kom, með sýningar úti um allan heim.“

Hrafnhildur samsinnir því.

„Við erum ekki búnar að stoppa og það má kannski ekki segja að Covid hafi fært manni nauðsynlega hvíld á ferðalögin. Mig var farið að langa svolítið að vera kjur. Líka svo ég gæti unnið að minni verkum, sem fólk vildi eignast, og njóta sín á heimilum frekar en flennistórar innsetningar. Ég hef ekki haft mikinn tíma fyrir þá vinnu sem ég nýt virkilega, því það hefur verið stöðug eftirspurn eftir stórum innsetningum í sýningarsali víðs vegar um heim. Sem er að sjálfsögðu dásamlegt, en hitt situr þá á hakanum,“ segir Hrafnhildur en hún vinnur einmitt um þessar mundir að stóru verki sem verður í eigu Listasafns Reykjavíkur.

„Það er eins og meðalsnjóhús í laginu og fólk gengur þar inn í litadýrð. Þetta verður eins og hugleiðsluhof, en það er eitthvað við alla þessa liti sem lætur fólki líða vel og lætur það finna fyrir aukinni hamingju. Vandamálin fá að hverfa og fólk gleymir sér um stund, því þetta er í raun svo æpandi og skært, en á svo mjúkan hátt, því áferðin er þannig. Þetta er svolítið eins og að vera faðmaður af ljúfum loðfíl.“

Stress er Satan

Náðir þú að hvíla þig á þessum veirutímum?

„Sko, ég náði að vera kjur. Ég var svo búin á því að ég fór á Heilsustofnunina í Hveragerði í hálfan mánuð. Ég er ekki með „off-takka“. Þegar maður er myndlistarmaður þá er maður eitt með vinnunni, og mér finnst sérstaklega gaman í vinnunni. Ég veit ekkert hvenær ég fer í frí,“ segir Hrafnhildur og segir heimsfaraldurinn ekki hafa haft áhrif á sköpunina sjálfa.

„Það hægði á hlutum. Við Lilja vinnum samt aldrei níu til fimm; við erum alltaf í vinnunni,“ segir Hrafnhildur, en hún hefur nú dvalið á Íslandi í eitt og hálft ár.

„Í tuttugu og fimm ár hef ég aldrei verið hér svona lengi í einu; upplifað fjórar árstíðir í röð. Ég er ekkert búin að fara heim til New York og er farin að sakna borgarinnar,“ segir hún.

„Svo komu braggarnir upp í hendurnar á okkur og það var bara að hrökkva eða stökkva,“ segir hún og segir þessa hugmynd aldrei hafa komið til ef ekki hefði skollið á heimsfaraldur.

„Að því leyti hafði Covid áhrif á verk mín og ég gat gert útilistasýningu í Hrútey á vegum Á Kleifum, klárað ýmis verk og gert alls kyns tilraunir. Þannig að þetta hefur verið blessun í dulargervi. Eða blessun í læknasloppi?“ segir hún hugsi.

„Svo hef ég getað verið miklu meira með fjölskyldunni, foreldrum mínum sem standa við bakið á mér í gegnum allt sem á gengur, þannig að þetta hefur verið kærkomið tímabil þrátt fyrir allt.“

Um leið og hún sleppur orðinu grípur hún um snjallúrið sitt sem var farið að titra.

„Æ, það er bara að segja mér að anda! Ég hlýði því, enda er nýja mottóið mitt: Stress er Satan!“