Um leið og kosningarnar eru sigur ríkisstjórnarinnar mættu þær verða stjórnarandstöðunni umhugsunarefni

Úrslit alþingiskosninganna eru ótvíræð, hvað sem líður óvissu um talningu og úthlutun jöfnunarsæta. Ríkisstjórnin bar sigur úr býtum. Það er augljóst þegar litið er til þingstyrks stjórnarflokkanna, en einnig þegar horft er til skoðanakannana um stuðning við stjórnina og væntingar um stjórnarsamstarf. Þar kann persónulegur stuðningur við Katrínu Jakobsdóttur forsætisráðherra jafnframt að vera vísbending um hvað þorri fólks vill um stjórn landsins, en um það bera bæði skoðanakannanir og mikil fylgisaukning flokks hennar á lokasprettinum vitni.

Þegar litið er til kjörfylgis einstakra flokka ber hæst árangur Framsóknarflokksins, sem bætti við sig miklu fylgi og er ásamt Flokki fólksins helsti hástökkvari kosninganna. Þar skipti traust ímynd Sigurðar Inga Jóhannssonar ásamt frumkvæði Ásmundar Einars Daðasonar vafalaust miklu máli. Á hitt ber þó einnig að líta að Framsóknarflokkurinn lagði ekki sömu áherslu á einstök málefni og samstarfsflokkarnir, svo mögulega uppskar hann ríflegar atkvæði þeirra stuðningsmanna stjórnarinnar, sem áttu erfiðara með að taka afstöðu til flokkanna eftir öðrum kosningaáherslum en endurnýjuðu stjórnarsamstarfi. Loks skiptir það Framsókn örugglega miklu máli, að flokkurinn endurheimti um helftina af því fylgi, sem hann áður tapaði til Miðflokksins.

Vinstri græn geta vel unað við sitt. Það á ekki aðeins við fylgisaukninguna á kjördegi þegar óákveðnir virðast hafa hallað sér að forsætisráðherranum í auknum mæli. Flokkurinn tapaði talsverðu fylgi við stjórnarmyndunina í upphafi kjörtímabils og tveir þingmenn hans gengu úr vistinni. Síðan hafa Vinstri græn endurnýjað fylgið að verulegu leyti.

Sjálfstæðisflokkur fékk nánast sama fylgi og í kosningum 2017, sem er traustsyfirlýsing við forystuna og ríkisstjórnina, en nýjabrum í stefnuáherslum hans virðist ekki hafa hreyft sérstaklega við kjósendum. Það ætti að vera flokknum brýning um erindi hans sem borgaralegs burðarflokks íslenskra stjórnmála. Fjórðungur atkvæða er ágætur árangur í hinu nýja margklofna stjórnmálaumhverfi landsins, en Sjálfstæðisflokkurinn á að hafa metnað um enn breiðari skírskotun til þjóðarinnar en það.

Hvernig, sem á er litið, er ómögulegt að líta á kosningaúrslitin sem ákall um breytingar, öðru nær. Þau eru ákall um stöðugleika og áframhaldandi ríkisstjórnarsamstarf.

Stjórnarsamstarfið verður ekki endurnýjað án þess að endurnýja stjórnarsáttmálann, bæði í takt við kosningaúrslit og þau verkefni, sem við blasa á nýju kjörtímabili. Þar er hollt að hafa í huga orð forsætisráðherra í leiðtogakappræðum Dagmála Morgunblaðsins, að allir þurfi að gefa eftir til þess að ná sínu fram og mynda trausta ríkisstjórn, sem stuðlað getur að aukinni sátt og samheldni, verðmætasköpun og velsæld, landi og þjóð til heilla. Ekkert ætti að standa í vegi fyrir því.

Kosningaúrslitin eru ekki aðeins stuðningsyfirlýsing við ríkisstjórnina, þau hljóta einnig að vera öllum stjórnarandstöðuflokkum nema Flokki fólksins tilefni til þess að huga að erindi flokkanna. En þau eru meira en það. Skilaboðin eru skýr: kjósendur höfnuðu öfgunum.

Skýrt er hvernig þeir höfnuðu öfgum, hræsni og hótunum Sósíalistaflokksins um óskaland þeirra, þar sem ráðast átti að pólitískum andstæðingum, stórfyrirtækjum, frjálsri fjölmiðlun og jafnvel Hæstarétti.

En kjósendur höfnuðu einnig öfgum sumra annarra stjórnarandstöðuflokka, sem sumar voru ófrávíkjanlegar höfuðáherslur. „Nýju stjórnarskránni“, gjaldmiðlaskiptum, uppstokkun í sjávarútvegi, Evrópusambandsumsókn og skattpíningarhugmyndum; öllu þessu höfnuðu kjósendur.

Þetta er áfall fyrir hið orðljóta vinstri og afarkostapólitík þess. Það sést á því hvernig bæði Samfylking og Píratar guldu sögulegt afhroð eftir að hafa verið í samfelldri stjórnarandstöðu frá 2013. Píratar fengu sinn lakasta árangur frá því fyrst var boðið fram og Samfylkingin er komin niður fyrir 10% fylgi.

Báðir eiga flokkarnir það sameiginlegt að hafa sífellt færst lengra út á vinstri kant og hert á pópúlískum áherslum. Enn og aftur sannast að Íslendingar, líkt og aðrar vestrænar þjóðir, eru ekki eins vinstrisinnaðir að ekki sé sagt róttækir og forystufólk á vinstrivæng virðist hafa sannfært sjálft sig um í bergmálshellum sínum. Þar ráða beiskjan og dilkastjórnmálin ríkjum, hófsemi og málamiðlun fá ekkert rúm.

Þetta verður enn skýrara þegar litið er til Flokks fólksins, sem náði góðum árangri með því að einbeita sér að raunverulegum áhyggjuefnum og boða bætt kjör þeirra, sem höllum fæti standa: efnalítilla, öryrkja og aldraðra. Hann var einfaldur og öfgalaus kostur og útilokaði hvorki fólk né flokka til þess að ná settu marki. Það er eitthvað, sem hið ráðvillta vinstri kynni að vilja tileinka sér frekar en öfgar, umbyltingar og glundroða.