Vanda skal til verka

Í aðdraganda kosninga töluðu allir stjórnmálaflokkar lofsamlega um hvað þurfi að gera fyrir okkur eldra fólkið svo við getum búið sem lengst heima. Er það ánægjulegt að hlusta á þær umræður, en oft vekur það furðu mína hvað fólk, sem fjallar um þessi málefni, er lítið inni í þessum málaflokkum.

Ég gerði könnun á hvað fælist í að fá heimilisþrif og ætla því að fjalla um þann málaflokk í þessari grein minni. Hringdi ég í þá sem eru yfir flokknum heimilisþrif, þ.e. í eftirtalda þjónustukjarna: Hjá Reykjavíkurborg Efri byggð, Miðbyggð og Vesturbyggð. Fyrir svörum urðu þær Anna Lilja Sigurðardóttir í Efri byggð, Björk í Miðbyggð og Guðrún Jóna í Vesturbyggð.

Hvað er í boði?

Hjá þessum þjónustukjörnum fékk ég eftirtalin svör við spurningum mínum, sem voru samhljóða og eru þau aðeins rakin hér.

Hvaða gögn þurfa að fylgja umsókn um heimilisþrif?

Læknisvottorð.

Þegar umsókn hefur borist ásamt læknisvottorði, hvert er þá næsta þrep í ferlinu?

Deildarfundur þar sem teymisstjórar Reykjavíkur þ.e. Efri byggðar, Miðbyggðar og Vesturbyggðar fara yfir gögn, síðan kemur teymisstjóri í heimsókn og tekur út húsnæðið hjá þeim sem óskar eftir umræddri þjónustu. Ef sá sem biður um þjónustuna á maka er einnig athugað hvað makinn getur gert til að létta undir heimilisþrifum.

Hvað felst í heimilisþrifum?

Almennt, þrif á gólfum og baðherbergi.

Hvað um að þurrka af húsgögnum og skipta um rúmföt?

Það er hægt að biðja um það sérstaklega.

Hvað tekur langan tíma, frá að umsókn berst, þar til þjónusta er veitt?

Sjö til tíu daga almennt, gæti farið upp í þrjátíu daga. Almennt, þrif á gólfum og baðherbergi

Er skortur á starfsfólki í heimilisþrif?

Það kemur fyrir, þó helst þegar sumarfrí eru.

Er hægt að sækja um niðurfellingu á gjaldskrá, ef viðkomandi þjónustuneytendur eru eingöngu með laun frá Tryggingastofnun?

Það er tekið til athugunar.

Hver gefur út gjaldskrána?

Ekki viss, en ætli það sé ekki Reykjavíkurborg.

Kópavogsbær

Sú sem svaraði spurningum mínum hjá Kópavogsbæ, heitir Katrín Knudsen. Spurningar mínar voru samhljóma framansögðum spurningum mínum sem ég lagði fyrir þjónustufulltrúa í Reykjavík en þó er hér óskað eftir upplýsingum um tekjur, sjá skattaframtal. Hvers vegna þarf að leggja fram skattaframtal?

Það fer eftir tekjum hvað greitt er per klst.

Hvernig hljóðar gjaldskrá ykkar?

Einstaklingur sem er með mánaðartekjur kr. 337.700 eða lægri tekjur getur sótt um að fá þjónustuna frítt.

En ef það eru hjón?

Hjón sem eru með samanlagðar mánaðartekjur kr. 548.863 eða lægri mánaðartekjur geta sótt um að fá þjónustuna frítt. Hjón með hærri mánaðartekjur, en samt lægri en kr. 658.635, greiða kr. 541 per klst. En ef samanlagðar mánaðartekjur hjóna eru hærri greiða þau kr. 1.092 per klst.

Þegar ég spurði hvað tæki langan tíma frá því að umsókn bærist, þar til þjónusta væri veitt, tók það 4-6 vikur. Umsókn færi í ferli og teymisstjóri kæmi í heimsókn og tæki út þörf og ef um hjón væri að ræða væri athugað hvað maki gæti tekið að sér til að létta undir í þrifum. Þegar ég spurði hvað fælist í heimilisþrifum var það þrif á gólfum og baðherbergi, nema beðið væri um meiri þrif, en það væri þá oftast að þurrka af og skipta um rúmföt.

Þakka ég öllum svarendum mínum áðurnefndum fyrir svör þeirra, allir svöruðu af kurteisi, að einum undanskildum, sem sagði: „Ég þarf ekki að gefa þér svör við þessum spurningum.“

Hvernig upplifir fólk þjónustuna?

Þegar þessi svör lágu fyrir spurði ég nokkra einstaklinga sem ég er málkunnug og hitti nokkuð reglulega í minni félagsmiðstöð hvort þeir væru með heimilisaðstoð og hvernig þeim líkaði þrifin? Svörin voru misjöfn eins og við var að búast, sumir bara nokkuð sáttir en aðrir ekki. Ein kona, komin yfir nírætt, sagði mér að það væri karlmaður sem kæmi til þeirra hjóna og allt í lagi, nema hann talaði og skildi íslensku mjög takmarkað og væri auðsjáanlega ekki vanur svona störfum. Hún væri ávallt búin að taka baðmottuna af gólfinu þegar hann mætti, en einu sinni hefði hún þó gleymt því og hann strauk þá bara af gólfinu í kringum mottuna. Önnur kona sagði mér að þegar hún var fótbrotin og gat ekki farið út með ruslið bað hún heimilisaðstoð sína að taka ruslið og fara með það í ruslagáminn við húsið, en svarið sem hún fékk var að það væri ekki í hennar verklýsingu að fara út með rusl.

Þriðja konan sem ég ræddi við sagði að eitt sinn hefði ein gardína runnið að hluta af gardínubrautinni hjá sér. Hún væri ekki með gott jafnvægi og býr ein og hefði því beðið eftir að heimilishjálpin mætti ef hún gæti hjálpað sér við að koma gardínunni upp. Heimilishjálpin sagðist ekki geta hjálpað nema að styðja við tröppuna meðan konan setti sjálf upp gardínuna. (Spurning hvort ekki sé trygging fyrir heimilishjálp, ef slys bæri að höndum við þessar aðstæður.)

Eru þetta góð þrif, eða hvað? Það er ekki nóg að senda einhvern í þrifin, sá hinn sami þarf að vera verki sínu vaxinn. Ef eldra fólk á að búa lengur heima skal vanda til verka þegar aðstoð er veitt.

Vona ég að þið, nýkjörnir alþingismenn, lesið þessa grein og skoðið hvað er hægt að bæta t.d. í heimilisþrifum ykkar kjósenda. Ég hef reynt að fylgjast með umræðum ykkar um að eldra fólki sé gert kleift að búa sem lengst heima en aðeins séð einn af núverandi flokkum á Alþingi þar sem verkin hafa talað.

Þakka ég Flokki fólksins fyrir að hafa komið í gegn tveimur veigamiklum málefnum, sem snertir allt eldra fólk: Í júlí 2019 vann Flokkur fólksins dómsmál fyrir hönd eldra fólks, þar sem Landsréttur komst að þeirri niðurstöðu að ríkið hefði brotið gegn eldra fólki með að skerða greiðslur með afturvirkri og íþyngjandi löggjöf. Og á síðasta þingfundi kjörtímabilsins (2021) var tillaga Flokks fólksins um að stofna embætti hagsmunafulltrúa aldraðra samþykkt og á að koma til framkvæmda á næsta þingi. Bind ég sem eldri kona miklar væntingar við embætti hagsmunafulltrúa.

Vona að það verði fljótt og giftusamlega afgreitt frá Alþingi á næsta ári.