Þekking, hugmyndir og afþreying

Sigurður Bogi Sævarsson

sbs@mbl.is

Lýðræði og jafnt aðgengi allra eru sterkir þættir í hugmyndafræði bókasafna,“ segir Edda Björg Kristmundsdóttir, forstöðumaður Bókasafnsins Ísafirði. „Á almenningsbókasöfn eiga allir að geta komið til þess að afla sér þekkingar, hugmynda og afþreyingar. Leiðirnar til slíks eru margar og bækurnar þá ekki lengur aðalatriðið. Í dag eru almenningsbókasöfn oft skilgreind sem menningarstofnanir og einnig staður til að vera á.“

Þar sem lífið á sér stað

Bókasafnið á Ísafirði er í gamla sjúkrahúsinu þar í bæ sem nú heitir heitir Safnahúsið Eyrartúni. Húsið var tekið í notkun árið 1925 og þar var sjúkrahússtarfsemi allt til ársins 1989. Það ár, í tilefni af 100 ára afmæli bókasafnsins, var ákveðið að húsinu skyldi fengið menningarlegt hlutverk, en húsið var opnað sem safnahús fjórtán árum síðar. Mat flestra er að vel hafi tekist til; öllu er haganlega fyrir komið í húsinu sem setur sterkan svip á Ísafjörð og byggðina þar. Lista-, ljósmynda- og skjalasafn eru einnig í húsinu. Á göngum þess eru svo myndir og lækningatæki fyrri tíðar – og þannig er sögu fyrra hlutverks byggingarinnar haldið til haga.

Sú bók í safninu á Ísafirði sem oftast var lánuð út á síðasta ári var Brúin yfir Tangagötuna, eftir Eirík Örn Norðdahl. Bókin var raunar vinsæl víða og vakti mikla athygli. Þetta er ástarsaga sem gerist fyrir vestan „... en fyrir mér er Ísafjörður fyrst og fremst staður núsins. Staðurinn þar sem lífið á sér stað,“ eins og höfundurinn sagði í viðtali við Morgunblaðið á síðasta ári. Í bókinni segir frá Halldóri og Gyðu, og leitinni að ástinni með öllu sem því fylgir. Bókin fékk góðar viðtökur og Ísfirðingar þekkja sögusviðið vel.

„Bækur sem gerast í umhverfinu vestra vekja oft athygli íbúa hér. Annars hygg ég að bókmenntaasmekkur Ísfirðinga sé svipaður því sem er annars staðar. Spennusögur eru mikið lesnar og svo aðrar bækur eftir því hvað er mest umtalað og vinsælt hverju sinni,“ tiltekur Edda og heldur áfram:

„Eftir megni reynum við að sinna öllum hópum og fjölbreytt bókakaupin taka mið af því. Þú sérð líka úrvalið í hillunum hér á tveimur hæðum og mikið af bókum er í geymslu. Í áratugi og fram til ársins 1973 var þetta prentskilasafn; það er að allar útgefnar bækur á landinu voru sendar hingað. En tímarnir breytast. Í dag hefur almenningur aðgang að bókum, tímaritum og dagblöðum á stafrænu formi sem hægt er að nálgast hvar sem er. Þróunin er mjög hröð.“

Tengsl við innflytjendur

Um fimmtungur 3.800 íbúa Ísafjarðarbæjar er af erlendu bergi brotinn. Pólverjar eru áberandi í þeim hópi og á safninu er til nokkuð af pólskum bókum. Einnig bækur frá Taílandi, en margir af því þjóðerni eru Vestfirðingar í dag.

„Í nokkur ár voru sögustundir fyrir pólsk börn á bókasafninu. Stefnan er að auka tengsl við innflytjendur í bænum,“ segir Edda sem er upplýsingafræðingur að mennt og hefur starfað á safninu frá 1987. Í hlutverki forstöðumanns hefur hún fetað í fótspor meðal annars Guðmundar G. Hagalín (1898-1985). Hann var einn af þekktari og afkastamestu rithöfundum Íslendinga á 20. öldinni. Hagalín var höfundur skáldsagna, ævisagna og minningabóka úr eigin lífi hvar hann sagði meðal annars frá árum sínum sem bókavörður fyrir vestan.

Kíkt í blöðin með kaffibolla

„Fólk kemur bókasafn án kvaða um að kaupa eitthvað. Getur verið þar við vinnu eða nám, notið þess að kíkja í blöðin með kaffibolla eða fylgst með viðburðum. Einnig getur fólk hist í litlum hópum, til dæmis bókaklúbbum eða mætt á foreldramorgna. Þetta er vettvangur fólks til þess að hittast, bara saman bækur sínar og ræða málefni dagsins. Slíkt er þýðingarmikið í hverju samfélagi,“ segir Edda Björg að síðustu.