Átak Þau Svava, Kári og Hermundur stilltu sér upp með Þorsteini Glúmi, íbúa í Bókasafni Vestmannaeyja.
Átak Þau Svava, Kári og Hermundur stilltu sér upp með Þorsteini Glúmi, íbúa í Bókasafni Vestmannaeyja. — Morgunblaðið/Ómar
Draugur Hrafntinna var ekki lengi að búa til þennan flotta draug.
Leikur og starf Fjörið var mikið þegar börn og foreldrar brugðu á leik og leystu þrautir þegar lestrarátakið var kynnt í Bókasafni Vestmannaeyja.
Anna Rós Hallgrímsdóttir
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Ómar Garðarsson Vestmannaeyjum Grunnskólinn í Vestmannaeyjum (GRV) er einn grunnskóla í landinu í samstarfi um átak til að efla lestur nemenda auk fleiri þátta í námi.

Ómar Garðarsson

Vestmannaeyjum

Grunnskólinn í Vestmannaeyjum (GRV) er einn grunnskóla í landinu í samstarfi um átak til að efla lestur nemenda auk fleiri þátta í námi. Það kallast Kveikjum neistann og er langtíma þróunar- og rannsóknarverkefni í samvinnu menntamálaráðuneytis, Rannsóknarsetursins menntun og hugarfar (RMH), Háskóla Íslands og Samtaka atvinnulífsins (SA).

Eitt markmiðið er að virkja bókasöfnin á hverjum stað. Bókasafn Vestmannaeyja (BV) hefur svarað kallinu og lagst á sveifina með myndarlegum hætti. Var það kynnt með mikilli veislu í Safnahúsi Vestmannaeyja þar sem starfsfólkið gerði safnið að miklum ævintýraheimi og tók á móti miklum fjölda barna og foreldra.

Í upphafi tóku til máls forsvarsmaður átaksins, Hermundur Sigmundsson, prófessor við Norska tækni- og vísindaháskólann í Þrándheimi og RMH, Svava Þ. Hjaltalín, grunnskólakennari og verkefnastjóri við RMH, og Kári Bjarnason, forstöðumaður BV. Þau lögðu áherslu á að lestur er lykill að því að efla menntun og gera ungt fólk hæfara til að takast á við auknar kröfur til menntunar í breyttum heimi. Vitnaði Hermundur í reynslu Finna sem skara fram úr öðrum Norðurlandaþjóðum í menntun barna og unglinga.

Óviðunandi staða hér á landi

Í alþjóðlegum samanburði er staðan hér á landi alls óviðunandi að því er kom fram hjá þeim. Hermundur, Svava og Kári sögðu að nýta yrði öll ráð til að vekja áhuga barna og unglinga á lestri bóka. Að þeirra mati stendur BV óvenjulega vel að vígi með yfir 15.000 barnabækur auk fjölda annarra bóka sem geta kveikt áhugann. Til að auðvelda leit að bók við hæfi hefur starfsfólkið unnið að því hörðum höndum að litamerkja bækur eftir erfiðleikastigi og efnisflokkum. Er það nýjung hér á landi.

Með sín eigin skírteini

Allir nemendur í GRV eru með sitt eigið bókasafnsskírteini og eru fyrstubekkingar þegar farnir að nýta sín skírteini. Starfsfólk BV hefur löngum lagt sig fram um að laða að börn og unglinga sem oft mæta þekktum persónum bókmenntanna í yfirstærð þegar þau líta inn.

Á hátíðina var sérstaklega boðið nemendum fyrsta til fjórða bekkjar Grunnskólans og foreldrum þeirra og var boðið upp á leiki og þrautir og var fjörið mikið.

Hermundur, Svava og Kári eru sannfærð um að með átakinu takist að kveikja neistann og opna ungu fólki leið að þeim fjársjóði sem bókmenntirnar eru. Fátt sé mikilvægara þeim sem erfa landið.

„Þetta er einstakt verkefni og tækifæri fyrir okkur sem samfélag að stuðla að því að efla læsi og bæta líðan nemenda okkar og gefa þeim með þeim hætti gott veganesti út í lífið. Allir þeir fjölmörgu aðilar sem standa að verkefninu treysta á foreldra og allt samfélagið í Eyjum að koma með í þessa vegferð, okkur öllum til góða,“ sagði Kári Bjarnason sem á frumkvæði að aðkomu BV að verkefninu.

Gríðarlegt tækifæri fyrir okkur

• Reyndir kennarar eru lykilþáttur Síðasta vetur var lagður grunnur að átakinu þegar Lilja Alfreðsdóttir menntamálaráðherra, Íris Róbertsdóttir bæjarstjóri, Jón Atli Benediktsson, rektor HÍ, og Helgi Rúnar Óskarsson frá SA skrifuðu undir viljayfirlýsingu. Markmiðið er að efla læsi nemenda, auka grunnfærni í stærðfræði og náttúruvísindum, efla hreysti og hreyfingu og breyta hugarfari. Er nemendum fylgt eftir frá upphafi grunnskólagöngu í haust og til loka, alls í tíu ár.

„Við lítum á þetta sem gríðarlegt tækifæri fyrir okkur og vonandi fyrir fleiri skóla ef vel gengur. Ekki hafa verið gerðar margar menntarannsóknir á Íslandi og ekki af þessari stærðargráðu. Þróunarverkefni sem byggist á vísindum og sterkum rökum fyrir því að bæta læsi hjá íslenskum börnum,“ sagði Anna Rós Hallgrímsdóttir, skólastjóri GRV, þegar Morgunblaðið ræddi við hana.

Hún segir reynda og góða kennara lykilþátt og lestrarfræðingar hafi komið sterkir inn. Stofnuð voru teymi í læsi, stærðfræði, náttúrufræði, hreyfingu og hugarfari sem unnið hafa mikla og góða vinnu. Helstu áherslur eru breytt stundatafla, áhersla á þjálfun, mun meiri eftirfylgni og á markvissa hreyfingu alla daga. „Rannsóknir sýna að hreyfing snemma dags hefur áhrif á einbeitingu og er jákvæð fyrir hreyfifærni, hreysti, vellíðan og félagsfærni. Hver kennslustund er að hámarki 40 mínútur og mikilvægt að taka pásu á milli.“

Virkja heimilin

Anna Rós segir hugarfarið mikilvægan þátt og markvisst verði unnið að því að innleiða gróskuhugarfar hjá nemendum, starfsfólki og foreldrum. „Mikilvægt er að fá heimilin með í þá vinnu og verður lagt upp með að hafa reglulega fræðslu fyrir foreldra. Það er von okkar að foreldrar og samfélagið í Eyjum taki virkan þátt í verkefninu með okkur.“