Ása Hjálmarsdóttir

Það kemur ekki á óvart þegar kona farin að nálgast tírætt kveður. Því fylgir sorgarferli og uppgjör við fortíðina – en kannski einnig gleði yfir að komið var að velþeginni hvíld.

Það eru yfir 50 ár síðan ég fór að venja komur mínar í Hafnarfjörðinn, þar sem væntanleg tengdamóðir mín, Ása Hjálmarsdóttir, bjó. Ása var borin og barnfædd á Hofi á Kjalarnesi, næstyngst í hópi 13 systkina, og kveður nú síðust og elst þeirra. Kreppuárin lituðu uppvaxtarár Ásu og það gat verið hart í ári og þá var lífið ekki alltaf sanngjarnt. Gleðistundirnar voru þó einnig margar og Hof var henni ávallt hjartfólgið. Og þar eignaðist hún, 18 ára að aldri, fyrsta barnið sitt, Önnubellu.

Ása sótti vinnu í Reykjavík þegar hún hafði aldur til og dvaldi þar oft milli helga, enda langt út á Kjalarnes á þessum tíma. Síldin heillaði einnig, og sumrin á Siglufirði við síldarsöltun voru henni minnisstæð. Það kom sérstakur glampi í augun á Ásu er talað var um síldarárin. Þar hitti hún væntanlegan tengdaföður minn Garðar Magnússon, sjómann frá Keflavík. Ekki náðu þau Garðar saman til langframa, en dótturina Sonju eignuðust þau sumarið 1950. Ása bast hins vegar öðrum sjómanni, Ragnari Konráðssyni, og Hafnarfjörður varð heimili þeirra. Þar bættust fjögur börn í hópinn, Aðalbjörg, Konráð, Ragnar og Rúnar.

Ása starfaði lengst af sem sjúkraliði á hjúkrunarheimilum. Fjölskyldan var henni þó allt og á heimilinu bar hún langþyngstu byrðina. Lífið var ekki auðvelt með þrjá kraftmikla drengi sem tóku mikið til sín og veikan eiginmann. En styrkur þessarar hæglátu konu var ótvíræður og það mátti treysta því að Ása gerði sitt til að ná endum saman, með tvöfaldri eða jafnvel þrefaldri vinnu. Börnin áttu líka alltaf skjól hjá henni hvað sem gekk á. Og ekki var óreglunni fyrir að fara, hún smakkaði hvorki tóbak né vín. Áföllin voru samt nokkur. Sárast var líklega þegar elsti sonurinn var tekinn frá henni 11 ára gamall og sendur á Breiðavík fyrir léttvægar sakir. Þar dvaldi hann í 18 mánuði, nokkuð sem Ása gat aldrei fyrirgefið þeim sem að stóðu. Þegar Breiðavíkurmálin komu upp fyrir 12-14 árum voru þau mæðgin í fararbroddi þeirra sem kröfðust leiðréttingar og réttlætis fyrir þann hóp sem þurfti að þola þá ómannúðlegu vist sem boðið var upp á. Mikið óskaplega var ég þá stoltur af tengdamóður minni. Þá var ekki auðvelt að sjá á bak öðrum syninum, sem lést aðeins 35 ára gamall. Lífið bauð þó einnig upp á góðar stundir. Sambýli hennar með yngsta syninum Rúnari, sem lést fyrir skömmu, og sonarsyninum, Ragnari, sem segja má að hún hafi gengið í móðurstað síðustu tvo áratugina, sýndi vel hvað fjölskyldan skipti hana miklu mál. Ekki síður umhyggja Ragnars fyrir ömmu sinni, eftir að faðir hans veiktist og var lagður inn á hjúkrunarheimili.

Hversdagshetja er gjarnan haft um einstaklinga í daglega lífinu, sem leggja allt í sölurnar fyrir aðra þrátt fyrir ýmsa erfiðleika. Ása tengdamóðir mín hefur um langt árabil verið hversdagshetjan mín. Megi góður guð blessa þig og varðveita um alla eilífð.

Elsku amma mín. Þú varst alltaf svo glöð að sjá mig þegar ég kom í heimsókn og bauðst mér kaffi á nóinu. Þú sagðir líka næstum alltaf að ég væri svo fín og hvað það væri gaman að fá svona góðan gest. Dásamlegar móttökur. Það var svo fallegt þegar við heimsóttum þig, rétt áður en þú kvaddir, þegar Ari Lúðvík, eins og hálfs árs nýbyrjaður að tala, kom hlaupandi á móti þér og sagði „amma“ og andlit þitt lýstist upp af gleði. Þú varst svo óendanlega barngóð, elsku amma. Þau voru ófá börnin sem nutu góðs af því. Og þú skammaðir sko aldrei börn heldur þvert á móti fannst þér „óþekku krakkarnir skemmtilegastir“ eins og þú sagðir stundum sjálf, með kankvíst blik í auga. Það voru orð að sönnu. Ég og Georg bróðir fórum ekki varhluta af umhyggju þinni. Þegar við komum í pössun í Hafnarfjörðinn vildir þú allt fyrir okkur gera. Við bíræfnu systkin stýrðum því eðlilega á þann háttinn að hefja kvöldið á KFC, leigja því næst einhverja epíska bannaða spólu og enda svo á góðum sjeik á Skalla. Þess á milli bakaðir þú fyrir okkur heimsins bestu pönnukökur, allt með sykri og rjóma. Þú bakaðir líka loftkökur, vanilluhringi, randalínur og hjónabandssælur og gafst helst allan baksturinn jafnóðum, sendir okkur heim með kökur í poka. Þú varst svo gjafmild, elsku amma. Þú varst líka skemmtileg og það var svo gaman þegar þú fékkst hláturskast, hnykktir höfðinu fram eins og unglingsstelpa og ljómaðir af gleði og húmor. Það var svo dásamlega smitandi og ekki annað hægt en að skella upp úr með þér.

Ég er einstaklega lánsöm að hafa átt þig sem ömmu. Þú gast gefið skilyrðislaust, þrátt fyrir öll áföllin á lífsskeiði þínu. Þú sýndir hetjulund með því að stíga fram og ræða opinskátt um Breiðavíkurmálið. Takk fyrir hugrekkið, elsku amma. En fyrst og síðast varstu svo ótrúlega góð manneskja og góð við alla sem urðu á vegi þínum. Þegar ég hugsa um þig, þá sé ég milda, bjarta, gullfallega konu sem geislar af góðmennsku. Takk allra besta amma og nafna fyrir manngæskuna, örlætið og hláturinn. Takk fyrir að vera dásamleg fyrirmynd.

Þá er hún farin frá okkur. Hún var sú síðasta af systkinunum þrettán frá Hofi á Kjalarnesi. Þar ólst hún upp við venjuleg sveitastörf í stórum systkinahópi.

Ása giftist Ragnari Konráðssyni og bjuggu þau mörg ár í bæjarraðhúsunum neðst við Öldugötu í Hafnarfirði. Þar var oft þröngt setið með mörg börn. Maður hefði haldið að ekki væri á það bætandi. En þar sem hjartarúm er, þar er alltaf hægt að rýma til.

Faðir minn var bróðir Ásu og kom með mig og systur mína til hennar í jólamat í mörg ár.

Ég hændist snemma að hjartagæsku þessarar frænku minnar og ekkert af systkinum föður míns heimsótti ég eins oft og hana. Margar þrautir mátti hún yfirstíga á lífsleiðinni. Ein sú versta var þegar maður hennar frelsaðist svo hastarlega á trúarsamkomu að hann hætti að vinna. Sat hann þá bara heima og endurtók í sífellu: „Guð bjargar þessu öllu saman.“

Jú og Guð bjargaði málunum á þann hátt að Ása varð að láta Ragnar gæta barnanna meðan hún vann baki brotnu sem sjúkraliði til að halda heimilinu gangandi. Allar aukavaktir sem buðust tók hún og lagðist oft þreytt til hvílu á þeim árum. Ótrúlegt er hvernig hún komst í gegnum þennan tíma með elju sinni og þrautseigju. Hún var bjargið sem fjölskyldan hvíldi á. Meira að segja tókst henni að eignast stóra og góða íbúð á Hjallabraut 2 í Hafnarfirði.

Við Ása ræddum það stundum síðar að ef maður léti ekki erfiðleika lífsins buga sig þá myndi mótlætið efla mann og þroska. Já maður yrði þá betri manneskja með aukinn skilning á lífinu. Þetta átti sannarlega við um Ásu. Hún er ein sú besta manneskja sem ég hef kynnst í mínu lífi.

Ása var sannarlega ein af þessum hversdagshetjum sem lítið láta fyrir sér fara og lítið er talað um.

Að leiðarlokum óska ég henni velfarnaðar á ókunnum slóðum eilífðarinnar. Hin bjarta minning hennar mun verða ljós á vegi mínum um ókomin ár. Börnum hennar og öðrum aðstandendum votta ég mína dýpstu samúð.