Rússar sækja að Kænugarði

Stefán Gunnar Sveinsson

sgs@mbl.is

Rússar sóttu í gær að Kænugarði, höfuðborg Úkraínu, og reyndu að ná borginni á sitt vald með öllum ráðum. Á sama tíma dró Úkraínuher sig inn í borgina og undirbjó sig fyrir götubardaga. Var hart barist í Oblonskí-úthverfi borgarinnar og heyrðust sprengingar í miðborg hennar.

Tilraun Rússa til þess að hertaka Hostomel-flugvöllinn á fyrsta degi innrásarinnar með fallhlífarhermönnum mistókst hins vegar, þar sem gagnárás Úkraínumanna náði að fella marga af sérsveitarmönnunum sem höfðu tekið flugvöllinn og reka afganginn í reiðuleysi út í skóg.

Var það mat vestrænna sérfræðinga í varnarmálum að sókn Rússa hefði ekki náð markmiðum sínum á fyrsta degi átaka, en svo virtist sem fremstu fylkingar innrásarinnar hefðu einkum verið skipaðar óreyndum nýliðum. Úkraínumenn sendu frá sér myndbönd í fyrrakvöld sem sýndu rússneska stríðsfanga segja að þeir hefðu ekki vitað að þeim væri ætlað að ráðast inn í Úkraínu.

Var það einungis sókn Rússa frá Krímskaga, sem náði að einhverju marki inn í Úkraínu, en strandhögg á Mariupol og Odessa náði ekki að tryggja Rússum yfirráð yfir borgunum. Þá var enn mikil andspyrna í borginni Kharkiv í gær, þrátt fyrir að Rússar hefðu talið sig hafa hernumið hana á fyrsta degi. Beittu þeir stórskotaliði sínu, bæði eldflaugum og fallbyssum óspart til þess að reyna að kveða hana niður.

Heimildarmaður Washington Post í bandaríska varnarmálaráðuneytinu sagði að svo virtist sem helsti slagkrafturinn væri farinn úr upphafssókn Rússa, en þeir hafa nú sett um þriðjung þess herliðs sem þeir umkringdu Úkraínu með í sóknaraðgerðir sínar.

Rússum hefði til dæmis mistekist að útrýma flugher og loftvarnarkerfi Úkraínumanna, líkt og talið var, og þeir hefðu misreiknað þá andspyrnu sem innrás þeirra myndi kalla fram. Varaði embættismaðurinn hins vegar við því að ýmislegt gæti breyst á næstu dögum.

Samkvæmt heimildum úkraínska varnarmálaráðuneytisins höfðu Rússar misst að minnsta kosti 80 skriðdreka, 516 brynvarða bíla, sjö þyrlur og 2.800 hermenn í átökum í gær. Á móti var áætlað að 137 Úkraínumenn hefðu fallið í gær.

Kallar eftir valdaráni hersins

Vladimír Pútín Rússlandsforseti skoraði í gær á her Úkraínu að steypa ríkisstjórn landsins af stóli. Sagði Pútín að líklega yrði auðveldara fyrir Rússa að ná samkomulagi við yfirstjórn hersins en ríkisstjórnina, sem væri „glæpagengi dópista og nýnasista,“ og vísaði þar til stjórnar Volodimírs Zelenskís, forseta Úkraínu, sem er gyðingur.

Þá hélt Pútín því fram að öfgaþjóðernissinnar í Úkraínu ætluðu að skjóta með eldflaugum á íbúðabyggðir í Úkraínu, þar á meðal í Kænugarði, og er óttast að það sé vísbending um að Rússar hyggist brátt beina vopnum sínum að óbreyttum borgurum.

Rússnesk stjórnvöld buðust einnig í gær til þess að senda sendinefnd til viðræðna í Minsk, höfuðborg Hvíta-Rússlands, sem leyfði rússneskum hermönnum að nota land sitt til innrásar í Úkraínu.Var þeirri umleitan hafnað.

Rússar reyndu einnig að koma þeirri sögusögn á flot að Zelenskí væri flúinn frá Kænugarði. Brást hann við með því að taka myndband af sér ásamt helstu ráðherrum sínum í miðborg Kænugarðs, og sagði: „Við erum allir hér.“

Zelenskí hefur til þessa neitað að yfirgefa borgina, þrátt fyrir að talið sé að Rússar vilji handsama hann eða drepa, svo þeir geti reynt að knýja hann eða eftirmann hans til þess að undirrita uppgjöf. Birtist hann um kvöldið ásamt hermönnum í Kænugarði og varaði við því að þetta kynni að vera í síðasta sinn, sem fólk myndi sjá hann á lífi.

Saka Rússa um stríðsglæpi

Dmytro Kuleba, utanríkisráðherra Úkraínu, sakaði í gær Rússa um að hafa beint stórskotahríð sinni að leikskóla og munaðarleysingjahæli, en áður höfðu borist fregnir um að Rússar hefðu einnig skotið á sjúkrahús og íbúðahverfi í Kænugarði. Sagði Kuleba að sönnunargögnum um þessa og aðra stríðsglæpi Rússa yrði komið til alþjóðlega sakamáladómstólsins í Haag. Rússar hafa lýst því yfir að þeir hafi eingöngu skotið á hernaðarmannvirki, og hefur ekki verið hægt að útiloka að skothríð þeirra á borgaraleg skotmörk hafi verið óviljandi.

Sagði Kuleba meðal annars á Twitter-síðu sinni að Rússar hefðu beint hræðilegum eldflaugaárásum á borgina, og líkti hann árás Rússa við árás Þjóðverja á Kænugarð árið 1941. „Úkraína sigraðist á þeirri illsku og mun sigrast á þessari,“ sagði Kuleba og hvatti þjóðir heims til að einangra Rússa og slíta öll tengsl við þá.

Þá bárust fregnir af því að Rússar hefðu sent tvo úkraínska herbíla, sem þeir höfðu handsamað, ásamt hermönnum sem klæðst höfðu úkraínskum herbúningum til árásar á Kænugarð, en slíkt er brot á Genfarsáttmálanum. Voru hermennirnir felldir.

Breska ríkisútvarpið BBC sýndi í gær myndband, þar sem brynvarinn bíll á vegum Rússa sást leggja lykkju á leið sína til þess að keyra yfir einkabíl almenns borgara. Ökumaður bifreiðarinnar náði að lifa af.

Rússar hóta Finnum og Svíum

Árás Rússa á Úkraínu hefur fengið aðrar nágrannaþjóðir Rússa til þess að íhuga sinn gang í varnarmálum. Sanna Marin, forsætisráðherra Finna, sagði í umræðum á finnska þinginu að Finnar væru reiðubúnir til þess að ganga til liðs við Atlantshafsbandalagið ef öryggi landsins krefðist þess. Svíar hafa hins vegar ekki íhugað slíka aðild enn.

María Zakharova, talsmaður rússneska utanríkisráðuneytisins, sagði að hlutleysi Finna og Svía væri mikilvægur þáttur í öryggi Norður-Evrópu, og að innganga þeirra í Atlantshafsbandalagið myndi hafa „pólitískar og hernaðarlegar afleiðingar,“ án þess að taka fram hverjar þær afleiðingar yrðu.