Það ku vera fallegt í Lübeck en að því komst pakkinn góði aldrei. Hann skilaði sér aldrei þangað.
Það ku vera fallegt í Lübeck en að því komst pakkinn góði aldrei. Hann skilaði sér aldrei þangað. — Ljósmynd/Ómar Óskarsson
Ólafur Ragnar Grímsson varð flaumósa á Alþingi snemma árs 1982. Í umræðum um NATÓ.
Þessa mynd tók Ragnar Axelsson, ljósmyndari Morgunblaðsins, af umbúðum pakkans á pósthúsinu í Reykjavík daginn áður en fréttin birtist, en þangað voru þær sendar til athugunar. Teknar voru myndir af innihaldi pakkans á Kópaskeri fyrir blaðið skömmu eftir að pakkinn barst þangað á ný, en aðsópsmikill rakki, sem var gestkomandi hjá ljósmyndaranum, gerði sér lítið fyrir og át filmurnar, þannig að við verðum að láta okkur nægja mynd af umbúðunum. Nú sem þá.
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Pakki, sem póstlagður var í Reykjavík árið 1949 og ætlaður var konu búsettri í Lübeck í Þýskalandi, barst sendanda í hendur rúmum 32 árum síðar óopnaður með árituninni „móttakandi finnst ekki“. Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is

Hildi Björnsdóttur, Grjótanesi, Melrakkasléttu, brá heldur betur í brún snemma árs 1982 þegar henni barst pakki sem hún hafði póstlagt árið 1949 aftur í hendur – óopnaður.

Hann hafði sumsé verið í rúm 32 ár á þvælingi. Í pakkanum var gjöf sem ætluð var móður Hildar, sem þá bjó í Lübeck í Þýskalandi, en hún hafði verið látin í um tvo áratugi þegar hann loksins kom í leitirnar.

En af hverju missti móðir Hildar? Í pakkanum voru tvær Gefjunar-peysur og tveir pakkar af Raleighsígarettum. „Þetta var algjörlega óskemmt, enda í góðum pappakassa,“ sagði Hildur við Morgunblaðið.

Sígaretturnar voru ekki einu sinni uppþornaðar. „Nei, nei. Það var ilmandi tóbakslykt þegar við opnuðum pakkana. Við reyktum þær með góðri lyst, en pappírinn var eitthvað gulnaður af elli,“ bætti hún við.

Hildur sagði svo frá: „Pakkinn hefur sennilega farið með skipspósti á sínum tíma, en kom aldrei fram, þrátt fyrir að við spyrðumst fyrir bæði hér heima og í Þýzkalandi. Gestur sem kom hingað í sumarlok eða um haustið 1949 tók pakkann fyrir mig og póstlagði í Reykjavík, en það var ekki fyrr en nú fyrir skemmstu, að mér barst þessi tilkynning um að ég ætti endursendan pakka í pósti, og þess getið, að hann væri frá Þýzkalandi. Þegar ég sá að póstsendingin var stíluð til móður minnar og með ættarnafninu mínu, sem ég bar áður en ég gifti mig hérlendis, uppgötvaði ég að þetta hlyti að vera sami pakkinn. Á tilkynningunni var þess getið að ég ætti að greiða 51 krónu í endursendingarkostnað, en póstmeistaranum á Kópaskeri fannst það jafn fráleitt og mér að ég þyrfti að greiða það gjald eftir allan þennan tíma.“

Strandaði í Hamborg

Hildur gat ekki fundið neina haldbæra skýringu á þessu óvenjulega máli en sagði að pakkinn virtist þó aldrei hafa náð lengra en til Hamborgar, því þar hefði verið skrifað á hann að móttakandi fyndist ekki.

Peysurnar í pakkanum voru auðvitað löngu komnar úr tísku. Það voru Gefjunar-peysur þess tíma, ein karlmannspeysa og kvengoltreyja. „En peysurnar sem eru úr íslenzkri ull, sýna kannski bezt þá framför sem orðið hefur á vinnslu ullarinnar. Ullin er mjög hörð í peysunum, sem þóttu með þeim vönduðustu á þeim tíma. Þetta er ekkert sambærilegt við það sem við klæðumst í dag,“ sagði Hildur og tók Pollýönnuna á þetta. Er það vel.

Hún viðurkenndi þó að sér þætti nokkuð skrítið, svona á öld hraðans, að pakkinn skyldi ekki koma fram fyrr en eftir rúm 32 ár.

„Menn hefðu betur látið einhvern njóta innihaldsins á þeim tíma sem hann var sendur, ef ekki tókst að koma honum til skila. En þetta er allt svo nákvæmt hjá póstinum.“

Ragnar Helgason, stöðvarstjóri Pósts og síma á Kópaskeri, sagði í viðtali við Morgunblaðið, að pakkinn hefði áreiðanlega verið á þvælingi erlendis allan þennan tíma. Upphaflegt fylgibréf hefði verið týnt, þegar pakkinn kom til baka, honum hefði aðeins fylgt pappírssnepill. Þá gat hann þess, að þrátt fyrir það hefði böggullinn verið rækilega merktur, bæði nafni og heimilisfangi Hildar í Lübeck svo og hennar sem sendanda.

Þá hló þingheimur

Þingheimur á það til að hlæja, eins og við þekkjum, og það gerði hann hástöfum í lok febrúar 1982, að því er fram kom í þessu sama tölublaði Morgunblaðsins.

Þegar rætt var um tillögu til þingsályktunar um aðild Spánar að Atlantshafsbandalaginu, tók Ólafur Ragnar Grímsson, formaður þingflokks Alþýðubandalagsins, að sjálfsögðu til máls, eins og þar stóð. „Kvað hann fast að orði um ofríki hers og lögreglu á Spáni. Þá kallaði Halldór Blöndal [þingmaður Sjálfstæðisflokksins], hvort það tíðkaðist kannski á Spáni, að lögreglan væri send eftir þingmönnum. Hló þá þingheimur og þar með Guðrún Helgadóttir [þingmaður Alþýðubandalagsins], en Ólafur R. Grímsson varð flaumósa.“

Gott orð, flaumósa, sem alltof sjaldan sést á prenti.

Hvaðan kemur „ókei“?

Í þessu ágæta tölublaði undu menn sér líka í það þjóðþrifamál að upplýsa um uppruna skammstöfunarinnar OK.

Allir kannast við orðið „ókei“ og vita hvað við er átt með því, hins vegar vita eflaust ekki allir hvaðan þetta orð, eða skammstöfunin „o.k.“ er komið upprunalega. Fréttastjóri erlendra frétta Hlaðvarpans, sem á þeim tíma var fastur liður í Morgunblaðinu, hafði skömmu áður rekist á upplýsingar um þetta atriði í norsku tímariti og fara þær hér á eftir í lauslegri þýðingu.

Ekki logið upp á Norðmenn, fremur en fyrri daginn.

„O.K. eða Ókei er bandarískt að uppruna og merkir „allt í lagi“, „já“, „skal gert“ o.s.frv. Orðið hefur verið notað nú í um það bil 140 ár, en það sást fyrst í blaðinu NEW ERA í New York 23. mars 1840. Þar er fjallað um svonefndan O.K.-klúbb í New York, sem hélt fyrsta fund sinn daginn eftir. Í klúbbi þessum voru stuðningsmenn Martin van Burens sem þá stefndi að endurkjöri sem forseti. O.K. var valið fyrir tilviljun sem nafn á klúbbnum, en það er upphaflega skammstöfun á heimabæ van Burens, Old Kinderhook. Á fjölmennum fundi í New York 27. mars 1840 notuðu Demókratar OK sem síendurtekið slagorð. Það sló í gegn og náði mikilli útbreiðslu mjög fljótlega og var mikið notað í dagblöðum. Margir urðu til að spyrja, hvað það þýddi í raun, en þeir sem vissu það, þögðu þunnu hljóði þar um. Síðar komu fram margar útskýringar á þessari skammstöfun og hafa þær orðið langlífar. Sumir sögðu til dæmis að OK væri bara vitlaus skammstöfun á „011 korrekt“ í staðinn fyrir „All Correct“ og þar fram eftir götunum.“