Fangelsi fortíðarinnar

Ungur ekkill, Páll (Bjartmar Einarsson), hefur síðustu ár einangrað sig frá hinu nútímalega samfélagi. Líf hans tekur hins vegar stakkaskiptum þegar ung kona að nafni Elísabet (Rakel Ýr Stefánsdóttir) leitar húsaskjóls hjá honum. Elísabet er að reyna að koma sér úr ofbeldissambandi sem hún átti í með manninum sínum Úlfi (Hafthor Unnarsson). Úlfur eltir hana hins vegar uppi og reynir í sífellu að fá hana til þess að koma aftur heim með sér. Heimili Páls breytist í griðastað fyrir Elísabetu en Páll hafði áður litið á heimilið sem sitt eigið fangelsi. Elísabet og Páll mynda fljótt sterk tengsl og hjálpa hvort öðru að græða sár fortíðarinnar.

Teitur Magnússon, höfundur kvikmyndarinnar, útskrifaðist úr Kvikmyndaskóla Íslands árið 2016 af leikstjórnar- og handritabraut. Uglur er frumraun Teits að kvikmynd í fullri lengd en þar gegnir hann bæði hlutverki leikstjóra og handritshöfundar. Auk þess framleiðir Teitur myndina ásamt Bjartmari Einarssyni. Það er alltaf ánægjulegt að sjá ungt fólk taka sín fyrstu skref í kvikmyndageiranum hérlendis og nauðsynlegt að þau fái svigrúm til þess að gera mistök og tækifæri til að þroskast og vaxa sem listamenn. Uglur er greinilega frumverk og ekki gallalaus mynd en ef til vill hefði verið hægt að koma í veg fyrir sum mistökin með frekara fjármagni. Að því sögðu vil ég nýta tækifærið og kalla eftir að frekara fjármagn verði sett í kvikmyndaiðnaðinn svo fleira hæfileikaríkt fólk geti tekið sín fyrstu skref í geiranum.

Áhorfendur kynnast heimili Páls í víðu og fallegu skoti þar sem húsið stendur stakt í hinni dásamlegu íslensku náttúru. Út frá skotinu mætti halda að um væri að ræða yfirfærslu á bók eftir Astrid Lindgren. Hlýja náttúran, gulu sóleyjarnar, hvíta húsið og rauða þakið gefa það til kynna. Hejsan! Tónlistin er hins vegar drungaleg og strax ljóst að viðfangsefni myndarinnar er alvarlegt líkt og margar íslenskar myndir eru. Það eru fyrstu mistökin við gerð myndarinnar; hér er ekki um að ræða ferskt eða áhugavert viðfangsefni. Uglur er enn ein sagan um hinn aðþrengda íslenska karlmann í tilfinningakrísu. Vissulega leikur kvenkyns persónan stærra hlutverk en oft áður í sambærilegum sögum en Elísabet líkist frekar barni en fullorðinni konu. Hún borðar ekki matinn sinn, hættir ekki að angra gestgjafa sinn og lætur forvitnina leiða sig áfram. Kvikmyndin fjallar í raun um hvernig Páll og Elísabet þroskast sem einstaklingar og reiðir sig því á að tvær aðalpersónurnar haldi myndinni uppi. Bæði Páll og Elísabet eru hins vegar mjög leiðinlegir karakterar. Teiti tekst því miður ekki að skapa persónur sem áhorfendur geta samsamað sig við að einhverju leyti. Áhorfandi þarf ekki að hafa upplifað sama harmleik og sögupersónurnar, oft er nóg að eiga einhver sameiginleg persónueinkenni með þeim. Um leið og Teitur tapar þessum tengslum milli sögupersónanna og áhorfandans er samkenndin, sem blossar upp hjá áhorfanda þegar eitthvað kemur fyrir þær, töpuð. Þegar Elísabet gengur inn í eldhúsið og við fáum í fyrsta skipti að sjá andlit hennar er ljóst að hér er um að ræða leikkonu sem er með farða á andlitinu og við missum trú á persónunni.

Kvikmyndin er mjög hæg og reiðir sig á samtöl aðalpersónanna. Samræður þeirra eiga að virka mjög heimspekilegar og djúpar en eru fremur tilgerðarlegar. Eins og samræður þeirra um málverkin af uglunum inni á heimilinu eftir látna eiginkonu Páls. Páll lýsir því að eiginkona hans hafi verið listamaður en sé nú látin og muni því aldrei uppgötvast heldur gleymast. Þaðan er heiti myndarinnar fengið, Uglur . Páll málar á hverju kvöldi uglu til þess að heiðra eiginkonu sína sem greinilega hafði mikinn áhuga á þeim. Eflaust er dýpri merking bak við heiti myndarinnar en ég átta mig ekki á því og efast um að aðrir áhorfendur geri það.

Þrátt fyrir marga galla kvikmyndarinnar er einstaka gullmola að finna í henni. Þar má nefna atriði þegar Elísabet spyr Pál upp úr þurru hvort þau ættu að fara í keppni um hver getur haldið lengur niðri í sér andanum. Næsta sem áhorfendur fá að sjá er Elísabet með höfuðið í bala fullum af vatni og Páll sem situr óáhugasamur við hliðina á henni og telur sekúndurnar. Þetta atriði er stórfyndið en þjónar þó litlum tilgangi fyrir söguframvinduna. Annað sem Teiti og teyminu tekst vel er að sýna hvaða merkingu húsið hefur fyrir Pál. Húsið minnir áhorfendur á fangelsi. Eitt skot er t.d. tekið fyrir aftan rimlastól þannig að Páll, sem situr á móti, birtist eins og fangi í fangaklefa fyrir aftan. Kvikmyndatakan er einnig falleg og eru það víðu skotin þar sem náttúran leikur lykilhlutverk sem standa upp úr en þess má geta að kvikmyndin vann fyrir bestu kvikmyndatökuna á The Pigeon International Film Festival og verðlaun fyrir bestu íslensku kvikmyndina. Uglur er þokkalegt byrjandaverk þrátt fyrir fyrrnefnda vankanta og hvet ég Íslendinga til þess að styðja þetta efnilega kvikmyndagerðarfólk.