Guðni Einarsson
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Baksvið Guðni Einarsson gudni@mbl.is Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur (HER) leggst gegn því að siglingaklúbbur fyrir börn verði staðsettur í nágrenni skólpdælustöðvar Veitna á Skeljanesi við Skerjafjörð. Þetta kemur fram í minnisblaði HER frá 27. janúar 2021. Með því var brugðist við fyrirspurn skrifstofu skipulagsfulltrúa Reykjavíkurborgar varðandi það að koma siglingaklúbbi barna og unglinga fyrir í víkinni vestan eða austan við dælustöðina. Einnig var óskað álits á því hvort fýsilegt væri að koma upp minni smábátahöfn fyrir fullorðna austar í víkinni.

Baksvið

Guðni Einarsson

gudni@mbl.is

Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur (HER) leggst gegn því að siglingaklúbbur fyrir börn verði staðsettur í nágrenni skólpdælustöðvar Veitna á Skeljanesi við Skerjafjörð. Þetta kemur fram í minnisblaði HER frá 27. janúar 2021. Með því var brugðist við fyrirspurn skrifstofu skipulagsfulltrúa Reykjavíkurborgar varðandi það að koma siglingaklúbbi barna og unglinga fyrir í víkinni vestan eða austan við dælustöðina. Einnig var óskað álits á því hvort fýsilegt væri að koma upp minni smábátahöfn fyrir fullorðna austar í víkinni.

HER telur að hafnsækin starfsemi og sérstaklega starfsemi fyrir börn og unglinga eigi ekki að vera staðsett í nágrenni skólpdælustöðvar. „Ef neyðarlúga opnast verður gerlamengun í umhverfinu langt yfir leyfilegum mörkum. Erfitt er að meta hver lágmarksfjarlægð ætti að vera en benda má á að við núverandi staðsetningu eru örverufræðileg gæði strandsjávar góð. Ef álag verður of mikið eða bilun verður getur neyðarlúga opnast án fyrirvara og gerlamengun borist á það svæði sem börn og ungmenni eru að stunda siglingar á. Í skólpi eru auk saurkoligerla og enterokokka fjöldi sjúkdómsvaldandi örvera, m.a. ýmsar veirur ss. Covid 19,“ segir í minnisblaðinu. Þess má geta að neyðarlúgan við Skeljanes var síðast opin í sjö klukkustundir 3.-4. apríl, samkvæmt heimasíðu Veitna.

Ekki smábátahöfn við dælustöð

Hvað smábátahöfn varðar ítrekar HER að slík starfsemi ætti ekki að vera í nágrenni skólpdælustöðvar. „Umferð smábáta yrði um svæði sem hætta væri á gerlamengun ef neyðarlúga opnast. HER telur ekki æskilegt að beina útivist í formi siglingar inná áhrifasvæði skólpdælustöðvarinnar og telur að slíkri aðstöðu ætti að finna stað í meiri fjarlægð.“

Þar kemur einnig fram að þegar ráðist var í hreinsun strandlengjunnar í Reykjavík og ákveðið að koma upp baðstað í Nauthólsvík hafi dælustöð fyrir skólp verið fundinn staður við Skeljanes. Það var til að tryggja að hætta á skólpmengun á baðstaðnum og aðstöðu siglingaklúbbs fyrir börn og unglinga í Nauthólsvík væri í lágmarki. Þess má geta að Skeljanes er í um eins kílómetra fjarlægð frá ylströndinni í Nauthólsvík. Þar er eini skilgreindi sjóbaðstaðurinn í Reykjavík.

Hjá Veitum fengust þær upplýsingar að skólpið renni sjálfkrafa úr efri byggðum og niður að ströndinni. Þar taka dælustöðvarnar við og dæla skólpinu í tvær stórar hreinsistöðvar við Ánanaust og Klettagarða. Skólpdælustöðvarnar í Reykjavík taka einnig við skólpi frá dælustöðvum í Kópavogi, Seltjarnarnesi, Mosfellsbæ og hluta Garðabæjar og dæla því í hreinsistöðvarnar. Þar er skólpið ristarhreinsað áður en því er dælt út á Faxaflóa um fimm kílómetra frá landi. Minni hreinsistöð er einnig við Grundarhverfi á Kjalarnesi.

Æskilegt að miða við kílómetra

Helgi Guðjónsson, verkefnastjóri í vöktun hjá Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur, segir að meta þurfi í hverju tilviki hvort um er að ræða dælustöð eða skólphreinsistöð.

„Við viljum ekki vera með sjósækna starfsemi við þessar stöðvar, sérstaklega ekki nálægt skólphreinsistöðvunum,“ segir Helgi. Ástæðan er sú að við stöðvarnar eru yfirföll og neyðarlúgur sem opnast þegar meira skólp berst að stöðvunum en þær ráða við.

Helgi telur óæskilegt að sjósækin starfsemi eins og siglingar barna og unglinga eða sjósund og sjóböð séu nær dælustöð en í 500 metra fjarlægð. Æskilegra sé að miða við einn kílómetra.

„Þessi fjarlægðarmörk eru þó ekki heilög. Þetta fer mikið eftir aðstæðum á hverjum stað. Hafstraumar hafa mikil áhrif og mengunin berst ekki á móti straumi. Eins getur t.d. nes eða tangi skýlt ákveðnu svæði fyrir mengun upp að vissu marki,“ segir hann. „Þegar koma mengunarskot þá eru þau oftast fljót að hverfa, sérstaklega á sumrin. Bakteríurnar þola illa útfjólubláa geisla sólarinnar. Mesta mengunarhættan af völdum skólps er á veturna þegar dagarnir eru stuttir. Leysingamánuðurnir eru verstir. Þá er líka mesta hættan á að þessar stöðvar fari á yfirfall. Þá er jörð frosin og enginn gróður til að taka við úrkomunni svo hún fer beint út í fráveitukerfið. Stöðvarnar geta ekki allar tekið við svo miklu vatnsmagni og fara því á yfirfall. Þegar mengunarhættan er mest er notkun almennings á strandlengjunni í lágmarki, þótt sumir stundi sjósund allan ársins hring. Sumrin eru mun betri. Þá taka bæði jarðvegurinn og gróðurinn við úrkomunni.“

Fari stöð á yfirfall fer umframskólpið út fyrir stórstraumsfjörumörk. Á hverri stöð er einnig neyðarlúga sem opnast hafi yfirfallið ekki undan. Opnist hún fer skólpið beint út í fjöruna og verður því oft einhver mengun næst stöðinni. Ef neyðarlúga opnast hafa Veitur haft það verklag að ganga fjörur í næsta nágrenni dagana á eftir til að hreinsa upp ýmiss konar drasl sem komið hefur með skólpinu.

Vatnsgæðin vöktuð reglulega

HER vaktar reglulega vatnsgæði meðfram strandlengju Reykjavíkur. Tekin eru sýni á tveimur stöðum allt árið um kring og að auki á tíu stöðum frá apríl og fram í nóvember, eða tólf stöðum alls. Mælist há gildi í Nauthólsvík, þar sem er skilgreindur sjósundsstaður, er send viðvörun til Ylstrandarinnar. Félagar í SJÓR, sjósunds- og sjóbaðsfélagi Reykjavíkur, fá þá póst um það. Helgi sagði að Veitur hafi einnig gert félaginu viðvart fari dælustöðin á Skeljanesi á yfirfall eða neyðarlúgan opnast.