Anna Sigríður Skarphéðinsdóttir

Í Landnámabók segir svo: „Þuríður sundafyllir og Völu-Steinn, sonur hennar, fór af Hálogalandi til Íslands og nam Bolungarvík og bjuggu í Vatnsnesi. Hún var því kölluð sundafyllir, að hún seiddi til þess í hallæri á Hálogalandi, að hvert sund var fullt af fiskum. Hún setti og Kvíarmið á Ísafjarðardjúpi og tók til á kollótta af hverjum bónda í Ísafirði. Synir Völu-Steins voru þeir Ögmundur og Egill.“

Bolungarvík skerst vestur í landið milli hárra fjalla. Traðarhyrna er yst, þá Ernir og innst Óshyrna. Tveir dalir, Tungudalur og Syðridalur, ganga fram frá víkinni og er fjallsmúlinn Ernir á milli þeirra. Hér var löngum fengsælasta veiðistöðin við Ísafjarðardjúp.

Í bænum heitir gata því glæsta nafni Völusteinsstræti og í húsinu nr. 30 áttu heima skólastjórahjónin, þau Gunnar Ragnarsson frá Lokinhömrum í Arnarfirði og Reykvíkingurinn Anna Skarphéðinsdóttir, kennari.

Syðst í kaupstaðnum, norðan við Hólsá, rís vegleg bygging Grunnskólans.

Húsvörðurinn, Eggert sæli Haraldsson, loflegrar minningar, var alltaf í góðu skapi, bauð í nefið og gerði að gamni sínu. Út um suðurglugga kennarastofunnar uppi á lofti blasir við fögur útsýn; þar getur að líta hið forna höfuðból, Hól í Bolungarvík, og sjálfa Hólskirkju, þar sem Guð á heima. Skrifstofa skólastjóra var hið næsta kennarastofunni og vestan við hana geymsla með ýmsum fræðslugögnum, er tíðkuðust áður en hin ævintýralega tækni nútímans kom til sögunnar; þarna voru t.d. stóreflis landakort af veröldinni og spritt-fjölritari.

Þau hjón, Anna og Gunnar, voru með afbrigðum samviskusamir og vandaðir kennarar, og mun síst að taka ofdjúpt í árinni þótt sagt sé, að hinn andlegi þáttur í hreysti Bolvíkinga og geðheilbrigði hafi verið í svo styrkum höndum, sem nokkur kostur var, þegar Gunnar Ragnarsson var þar skólastjóri, góðklerkurinn síra Þorbergur Kristjánsson sóknarprestur og skólastjóri Tónlistarskólans Ólafur Kristjánsson, síðar bæjarstjóri.

Anna Skarphéðinsdóttir hafði vakandi áhuga á íslenskri tungu, var ágætavel máli farin og fjöllesin í íslenskum bókmenntum að fornu og nýju. Nemendur 9. bekkjar lásu Gísla sögu Súrssonar við vendilega leiðsögn hennar. Fóstbræðralag þeirra þriggja í Haukadal í Dýrafirði, Súrssona á Hóli og Þorgríms á Sæbóli, og hins fjórða, Vésteins á Hesti í Önundarfirði, fór út um þúfur – og dró það dilk á eftir sér heldur en ekki.

Þorkell Súrsson verður áheyrsla samræðna þeirra svilkvennanna, Ásgerðar Þorbjarnardóttur, konu sinnar, og Auðar Vésteinsdóttur, konu Gísla Súrssonar, í dyngju þeirra á Hóli. Auður stríðir Ásgerði með því, að hún leggi hug á Véstein, bróður hennar. Ásgerður svarar með því að væna Auði um að samdráttur hafi verið með þeim Þorgrími goða Þorsteinssyni þorskabíts, áður en hún átti Gísla.

Þorkell brjálast, og Auður hefur lög að mæla, þegar niðurstaða hennar verður þessi: „Oft stendur illt af kvennahjali og má það vera að hér hjótist af í verra lagi.“

Í hugann koma ummæli Snorra fráafa okkar Sturlusonar, um gullöldina, sem spilltist af tilkomu kvennanna.

Anna var stórvel gefin, fríð sýnum, háttvís, þó einörð, hyggin og hófsöm, þægileg viðurmælis, ávallt brosmild, ávarpsgóð og veitul heim að sækja. Guð verndi og styrki ástvini hennar. Guð blessi minningu sómakonunnar Önnu Sigríðar Skarphéðinsdóttur.

Kær velgjörðakona mín, Anna Skarphéðinsdóttir, er fallin frá. Líkt og þegar eiginmaður hennar, Gunnar Ragnarsson, kvaddi fyrir nokkrum árum verð ég að sætta mig við að geta ekki fylgt henni síðasta spölinn eins og ég hefði kosið. Ég dvaldi ung hjá þeim hjónum, fyrst sumarlangt og svo vetrarpart, vestur í Bolungarvík á miklu myndar- og menningarheimili, þar sem ég komst í kynni við ýmislegt sem var mér nýtt og framandi, einkum og sér í lagi alls konar vangaveltur um bókmenntir og fræði alls kyns. Auk alls bókakostsins, hafði heimilið einnig ferskan andblæ frá útlöndum enda höfðu þau hjón dvalið í útlöndum í upphafi hjónabands síns. Það gaf mér, heimalningnum, kærkomna sýn út í hinn stóra heim. Það er mikil gæfa að hafa kynnst svo góðu og vönduðu fólki á mótunarárunum og margt sem ég sá þar og lærði hefur fylgt mér alla tíð. Ég hef búið að uppbyggjandi samræðum um bókmenntir og íslenskt mál í ræðu og riti allar götur síðan. Vissulega féll þessi umfjöllun um menningarmál ekki alfarið í ófrjóan svörð hjá mér og þarna öðlaðist ég nokkra æfingu í að færa rök fyrir máli mínu væri ég ekki á sömu skoðun og viðmælandinn – ellegar rökstyðja hvers vegna ég væri þá sammála. Þar var húsmóðirin ekki síður natinn kennari en húsbóndinn, enda var hann mun fámálli en kona hans þótt hlýtt hjartalag einkenndi þau bæði. Einnig höfðu þau ríkt skopskyn og Anna átti alltaf gott með að koma smellnum athugasemdum að. Í seinni tíð hitti ég þau hjón mun sjaldnar en áður en þegar ég heimsótti Önnu síðast, eftir fráfall Gunnars, áttum við sem fyrr skemmtilegt spjall um nýjustu bókmenntastraumana og sannarlega var áhugi hennar enn samur og ekki komið að tómum kofunum fremur en fyrr. Þótt ég hefði svo sannarlega viljað líta oftar en ég kom í verk inn til Önnu í Eskihlíðinni, varð mér engu að síður oft hugsað til hennar þegar þá höfunda bar á góma sem ég var að þræla mér í gegnum þegar ég naut gestrisni þeirra hjóna vestra. Sú gestrisni er hreint ekki sjálfgefin, að taka inn á heimili sitt allsendis ókunnuga unglingsskjátu úr bænum, bara fyrir þær sakir einar að hún var vinkona dóttur þeirra. Gestrisni þá hefur mér aldrei tekist að launa og þessi fátæklegu þakkarorð í lok vegferðar Önnu eru máttlítil tilraun til að kveðja hana með þeirri virðingu og þakklæti sem hún á skilið.

Kæra Helga mín og Villi, tengdabörn, barnabörn og aðrir ættingjar. Megi minningin um mikilhæfa konu milda söknuðinn og gefa ykkur dýrmætt veganesti um ókomin ár.