Þorgerður Brynjólfsdóttir

Að skrifa minningarorð um móður mína er bæði auðvelt og erfitt. Auðvelt af því að minningarnar eru svo margar en erfitt af því að hún var mér svo kær og söknuðurinn við fráfall hennar svo mikill á þessari stundu þegar minningar og myndir streyma fram.

Ein mynd er af mömmu fyrir framan gamla Landspítalann við Hringbraut. Hún gengur í áttina til okkar í hvítum hjúkrunarkonubúningi. Stóri gulhvíti spítalinn er þarna en líka laufguð tré, gras og bekkur og það er sólskin. Önnur mynd er fyrir utan Vífilsstaðaspítala mörgum árum seinna. Við erum þarna allir bræðurnir við aðalinnganginn eftir að hafa fylgt mömmu á kvöldvaktina. Sá minnsti er í kerru, annar leiðir kerruna en við eldri bræðurnir höfum skipst á að keyra kerruna upp Vífilsstaðaveginn. Það er sól og sumar og veðrið gott eins og alltaf í þá daga.

Mamma ákvað snemma að læra hjúkrun en hún útskrifaðist árið 1951. Örlagarík varð sú ákvörðun að leita að vinnu í Bretlandi árið 1953. Þetta ferðalag leiddi mömmu til Edinborgar og í vinnu á hinum sögufræga Royal Infirmary við Lauriston Place. Eftir það voru tengslin við Skotland og Edinborg sterk. Þar kynntust hún og pabbi og ævilangt ástarsamband hófst. Hversu mikilvæg Edinborg var í hjörtum þeirra kynntist ég þegar þau buðu mér í ferð um Skotland fyrir nokkrum áratugum. Við keyrðum um hálöndin og skoðuðum sögufræga staði í Edinborg og staði sem tengdust okkur persónulegum böndum. Seinna fóru mamma og pabbi með bræður mína til Skotlands og sýndu þeim þær slóðir sem voru þeim svo kærar.

Það sem mér finnst hafa einkennt móður mína er jákvætt viðhorf og góðvild. Fjölskyldan, börn, barnabörn og tengdadætur voru afar mikilvæg. Mamma var mjög upptekin af því að skapa góð og jákvæð tengsl og halda fjölskyldunni saman. Að kvarta kunni hún ekki og leitaðist alltaf við að draga fram kosti fólks óháð aðstæðum og þjóðfélagsstöðu. En þessi lífsviðhorf komu ekki af sjálfu sér. Þar held ég að trúin sem hún fékk með móðurmjólkinni hafi skipt sköpum.

Mamma var alltaf að læra. Hún fór í framhaldsnám í hjúkrun á miðjum aldri. Hún byrjaði að læra spænsku með góðum hópi eldri borgara eftir sjötugt og var að því meðan heilsan leyfði. Hún málaði vatnslitamyndir og fór á námskeið um fornbókmenntir ásamt pabba. Hún las alla tíð mjög mikið og alveg fram á það síðasta þegar sjónin brast. Ef við rákumst á áhugaverða bók var yfirleitt spurt hvort þessi væri ekki góð fyrir mömmu.

Mamma bjó heima alla tíð og undi hag sínum vel. Hún stundaði leikfimi meðan hún gat og tók þátt í starfi eldri borgara í gegnum félagsþjónustu Garðabæjar á Ísafold. Síðasta einn og hálfa mánuðinn sem hún lifði dvaldi hún á Landspítalanum í Fossvogi og fékk góða umönnun. Þaðan fór hún á Öldrunardeild á Vífilsstöðum þar sem hún lést á sunnudagsmorgni 10. júlí.

Sérstakar þakkir eru færðar félagsþjónustu og heimahjúkrun í Garðabæ, starfsfólki á deild bráðalyflækninga og öldrunar á Landspítalanum í Fossvogi og starfsfólki á Vífilsstaðaspítala.

Með þakkæti og söknuði,

Ég minnist ömmu minnar og nöfnu sem jákvæðrar og ástríkrar konu. Jákvæðni hennar tel ég vera ástæðu fyrir því hversu langlíf hún varð. Og þrátt fyrir að hún hafi átt erfitt síðustu ár vegna heilsubrests kvartaði hún sjaldan. Hún var sátt við hlutskipti sitt og stolt af börnum sínum og barnabörnum og var dugleg að koma því á framfæri hversu ánægð hún var með allt í kringum sig.

Amma mín var bæði vel lesin og upplýst um öll heimsmál og einstaklega menningarsinnuð. Ég minnist allra viðburðanna sem amma var svo dugleg að bjóða okkur systrum á. Þar vil ég nefna sinfóníu- og óperutónleika, leikhús og bíóferðir. Síðasti viðburðurinn sem við fórum á með ömmu var söngleikurinn um Elly í Borgarleikhúsinu.

Eitt það mikilvægasta sem amma mín kenndi mér var það að maður ætti ekki að reiða sig á karlmann til þess að halda sér uppi heldur að mennta sig. Sjálf var hún brautryðjandi í sinni kynslóð. Hún fór ung að heiman til þess að vinna og síðan að mennta sig sem hjúkrunarfræðingur, sem var alls ekki algengt hjá konum fyrir nærri 80 árum. Það sem hún gerði var mér mikil hvatning til þess að halda áfram í námi.

Einnig minnist ég allra gæðastundanna sem ég átti á Bakkaflötinni þegar ég bæði kom í heimsókn frá Noregi og við fengum að búa um tíma hjá ömmu og afa eftir að fjölskyldan flutti heim frá Noregi. Á Bakkaflötinni leið mér alltaf vel. Það var ekkert betra en að koma heim til ömmu og afa eftir langan dag í skóla eða leik og fá flatkökur eða bláber og rjóma eða eitthvað af heimabökuðu bollunum eða kleinunum sem hún var dugleg að baka.

Ég man aldrei eftir að amma hafi skammað mig, ekki einu sinni þegar ég og vinkona mín stálum kanínu af nágranna okkar og geymdum hana inni í skáp hjá ömmu yfir nótt.

Hlýja og ást einkenndi framkomu hennar. Hún kom fram við alla af virðingu, sama hver það var. Amma er og verður alltaf mín stærsta fyrirmynd í lífinu. Vil ég enda þessa minningargrein með þeim orðum sem hún sagði við mig daginn áður en hún kvaddi þennan heim: „Guð geymi þig og varðveiti þig,“ elsku amma mín og nafna mín.

Amma mín Þorgerður Brynjólfsdóttir var merkileg kona sem var mér mjög kær. Hún var hörkudugleg kona allt sitt líf og sá alltaf hið jákvæða í öllu mótlæti. Hún var mín helsta fyrirmynd í lífinu. Auk þess hvatti hún mig alltaf áfram í öllu sem ég gerði.

Hún var afskaplega minnug alveg fram á sinn síðasta dag. Henni fannst oft skrítið þegar hún mundi ekki alveg allt eins og þegar hún sagði mér sögu um daginn af því þegar hún var 7 ára á Siglufirði sem hafði þá gerst 88 árum áður.

Amma var mjög góð kona sem vildi allt fyrir mann gera. Dæmi um það var þegar ég hringdi einu sinni í hana og spurði hana hvort hún hefði lesið einhverja bók sem ég var að lesa í skólanum. Þegar ég svo kom næst til hennar var hún búin að skrifa fjögurra blaðsíðna útdrátt úr bókinni. Hennar verður sárt saknað og mun minning hennar lifa að eilífu í hjarta mínu. Blessuð sé minning hennar.

Þorgerður ömmusystir mín er dáin, betur þekkt sem Gerða frænka eða annar helmingurinn af tvíeykinuGerða&Hörður. Gerða&Hörður léku lengst af eitt sameinað hlutverk í mínu lífi og voru í sérstöku uppáhaldi. Fjölskylduboð heima hjá þeim í Garðabænum voru til dæmis mikið tilhlökkunarefni. Í fyrsta lagi var Hörður einn skemmtilegasti maður sem ég þekkti og ég hafði ódrepandi áhuga á öllu sem hann sagði. Í öðru lagi var Gerða góðhjartaðasta manneskja sem ég þekkti. Hún var alltaf svo innilega glöð að sjá mig og mér leið alltaf eins og heiðursgesti, hvort sem ég var fimm ára í köflóttum jólaskokk eða 15 ára á gelgjunni. Ég gerði mér sjálfsagt enga grein fyrir því þá hvað það skipti miklu máli að vera svona velkomin né held ég að ég hafi tengt þessa tilfinningu við samtalið sem við Gerða áttum þegar ég var átta ára og systir hennar og mágur, amma mín og afi, voru nýdáin, bráðkvödd með nokkurra vikna millibili. Þá tilkynnti Gerða mér að nú yrðu þau Hörður amma mín og afi. Mér fannst það einkennileg yfirlýsing af því þau voru augljóslega Gerða&Hörður en ég man að mér fannst þetta mjög gott fyrirkomulag. Gerða var sem sagt varamaður í ömmuhlutverkinu og skipti sér sjálf inn á þegar einn af aðalleikurunum í mínu lífi hvarf af sjónarsviðinu. Seinna breyttist hlutverk Gerðu og í það skiptið lék hún það sjálfsagt ekki meðvitað. Þegar ég var sjálf orðin fullorðin kona varð Gerða að mikilli og merkilegri fyrirmynd í lífi mínu. Ég hitti hana ekki oft, fékk stundum að fljóta með í heimsókn með mömmu, en í hvert sinn græddi ég eitthvað merkilegt á heimsókninni. Ólíkt flestum eldri borgurum sem ég þekkti, var Gerða mjög upptekin og það þurfti að tímasetja heimsóknir vel á tímabili til að ná henni á milli spænskutíma eða einhvers félagsstarfs sem hún var bókuð í. Mér fannst svo aðdáunarvert að kona á níræðisaldri mætti vikulega á fund með öðru fólki til að æfa sig í spænsku. Enn merkilegra fannst mér þó þegar við mamma mættum einhvern tíma í heimsókn til Gerðu sem þá var komin yfir nírætt og spurði á einhverjum tímapunkti hvað við værum „að horfa á á Netflix?“ Þegar ég, steinhissa á tæknilegri getu ömmusystur minnar, sagðist vera að horfa á The Crown varð hún mjög ánægð með tillöguna en hafði einmitt nýlokið við nýjustu þáttaröðina. Við tók langt samtal um Elísabetu Englandsdrottningu og þegar Gerða starfaði sem hjúkrunarfræðingur í Bretlandi og horfði á það í sjónvarpinu þegar jafnaldra hennar var krýnd drottning. Það sló einhverju saman í höfðinu á mér þegar ég áttaði mig á að Gerða frænka og Elísabet II voru nánast jafngamlar og að þrátt fyrir virðingu mína fyrir drottningunni ætti hún ekki séns í stallinn sem Gerða frænka var á. Þrátt fyrir að Gerða sé nú farin í sumarlandið, þar sem er örugglega þétt dagskrá, gott félagsstarf og nóg við að vera, mun hún samt halda áfram að gegna sérstöku hlutverki í mínu lífi, sem góð fyrirmynd, vitur og góðhjörtuð kona sem sýndi hluttekningu þegar það skipti máli.

Ég votta aðstandendum innilega samúð.

Þorgerður Brynjólfsdóttir móðursystir mín er látin, 95 ára að aldri.

Gerða frænka var frá upphafi ævi minnar fyrirmynd mín í einu og öllu. Það lék ekki nokkur vafi á því í barnshjartanu, að ég ætlaði að verða eins og Gerða frænka þegar ég yrði stór. Hún var svo falleg, góð, klár og gjafmild.

Ég var einkabarn foreldra minna og þegar Gerða varð „Gerða og Hörður“ og þau eignuðust börn laug ég í alla að drengirnir þeirra væru bræður mínir. Ég stal mynd af Ævari, sem fæddist fyrstur, laumaðist með hana til leikfélaga minna og sýndi þeim þennan fallega bróður sem ég hafði eignast í Edinborg en þar var Hörður við nám í efnaverkfræði.

Ég óx úr grasi og lífið færði mér alls konar verkefni. Alltaf stóðu Gerða og Hörður og seinna fullorðnir synir þeirra þétt við hlið mér og studdu mig í einu og öllu.

Samtöl okkar fóru yfirleitt fram á þann veg að Gerða spurði frétta og lét sér ekki nægja stuttar yfirlýsingar um að allt léki í lyndi eða væri við það sama. Við tók einlægt samtal um mig og allt mitt fólk, börn, barnabörn, daginn og veginn. Hún var alltaf áhugasamur viðmælandi, sjálfri sér samkvæm, Gerða sem gerði allt svo vel, af áhuga og natni.

Ég hef reynt að sauma út eins og Gerða, reynt að rækta blóm eins og Gerða en fyrst og fremst hef ég fengið þann verðmæta arf frá Gerðu að fjölskyldan er alltaf í forgangi og það sem mestu máli skiptir.

Amma og dætur hennar þrjár voru á margan hátt mjög ólíkar en ómældan styrk áttu þær allar sameiginlegan, hver á sinn hátt. Missirinn, þegar foreldrar mínir létust, var sár og ótímabær og þá skipti sannarlega máli að eiga að þessar sterku konur, sem þéttu raðirnar í kringum mig. Gerða lék þar risastórt hlutverk með stuðningi sínum, mildi og gæsku.

Það er svo dýrmætt að hafa fengið að þiggja allar þessar gjafir sem Gerða gaf og dýrmætt að fá að vera samferða henni í 72 ár. Nú, þegar leiðir skilur, er ég henni óendanlega þakklát.

Ég votta Ævari, Gunnari Erni, Binna, Hödda og fjölskyldum þeirra mína dýpstu samúð.

Nokkur orð til að þakka samfylgdina. Eftir standa góðar minningar um konu sem tók vel á móti mér og mínum. Sagði frá tímanum á Siglufirði þar sem hún ólst upp í miðju síldarævintýrinu. Tímanum sem hún vann sem hjúkrunarkona í London og kolarykið smaug um allt. Um það þegar hún kynntist Herði á balli í Edinborg. Um árin á Eyrarbakka, byggingarframkvæmdir á Bakkaflötinni, árin í Noregi og ævintýrin öll á langri ævi. Hún var kona sem aldrei hallmælti fólki og bjó yfir endalausri samhygð og samkennd gagnvart öllu sínu samferðafólki. Hún elskaði að lesa góðar bækur og ferðast í huganum þegar líkamlegt þrek þraut og ferðalögin um heiminn voru fjarlæg minning. Þá fór hún í huganum þangað sem bækurnar fluttu hana hvort sem það var til Rússlands á slóðir Karamazov-bræðra eða á slóðir Napolí-sagna Elenu Ferrante. Alltaf var hún tilbúin til að ræða nýjustu bækurnar og alltaf búin að lesa allt það sem áhugaverðast var. En svo fór heilsunni að hraka og hún var tilbúin til að kveðja og halda á aðrar slóðir. Ég veit að það hefur verið vel á móti þér tekið, takk fyrir allt.

Nú hefur elsku Gerða kvatt þennan heim, sátt við Guð og menn. Langa ævi átti hún, rúm 95 ár. Hún þurfti að sjá á eftir Herði sínum árið 2014 en nú hafa þau sameinast á ný í sumarlandinu. Ég verð ævinlega þakklát fyrir að hafa fengið að heimsækja hana á Vífilsstaði nokkrum dögum fyrir andlát hennar og eiga með henni yndislega samverustund.

Við Gerða áttum náið vinarsamband og ég gat alltaf leitað til hennar ef mig vantaði ráð því ráðagóð var hún. Hún var heilsteypt kona með fallega sál, tryggur vinur vina sinna og talaði alltaf miklu frekar um það jákvæða og góða í öllum en hið illa. Það var svo gaman að koma í heimsókn til hennar, setjast í sófann eftir kaffisopann og meðlætið og hefja samtal. Við ræddum oft um bresku konungsfjölskylduna sem við fylgdumst báðar vel með. Við töluðum um bókmenntir og sagnfræði, landafræði og ferðalög, kvikmyndir og sjónvarpsþætti, þjóðfélagsmálin og ástandið í heiminum. Hún talaði oft um góðu árin þeirra hjóna í Noregi og mörg ferðalög þeirra víða um heim. Hún sagði mér frá æskuárunum sínum á Siglufirði og um árin eftir að hún kom til Reykjavíkur þá 17 ára gömul. Hún spurði mig alltaf um mig og mína, systkinin mín og þeirra fjölskyldur og ég fékk fréttir af sonum hennar og þeirra fjölskyldum sem hún var svo stolt af.

Dýrmætar stundir áttum við Veiga með Gerðu sumarið 2019 og aftur í maí 2022. Þá var mikið skrafað og hlegið. Veiga og Baldvin voru fastur hluti af vinahópi foreldra okkar systkina í gegnum árin en Baldvin féll frá árið 2018.

Hörður og Gerða voru ásamt foreldrum okkar systkina, Gunnari og Auðbjörgu, hluti af hópi Íslendinga sem bjó í Skotlandi á sjötta áratugnum en þar stunduðu karlmennirnir nám við Edinborgarháskóla. Gerða vann áður sem hjúkrunarfræðingur á spítala í London en réði sig svo til Royal Infirmary í Edinborg, að mig minnir árið 1956, og þar kynntist hún Herði sínum sem þá leigði með foreldrum mínum. Ævilöng vinátta myndaðist á milli þeirra og varði þar til foreldrar okkar féllu frá árið 2000.

Alltaf voru Gerða og Hörður mætt í stórafmælin, fermingarnar, útskriftirnar og hin ýmsu boð á Stekkjarflötinni. Fræg voru partíin þar sem mikið var spjallað, sungið og dansað fram á nótt og ABBA vinsælasta tónlistin.

Ég og eftirlifandi systkin mín, Katrín, Kristinn Halldór, Karl Ágúst og Hafsteinn Hörður og fjölskyldur sendum öllum aðstandendum Þorgerðar Brynjólfsdóttur okkar innilegustu samúðarkveðjur. Blessuð sé minning hennar.