Þræðir liggja til allra átta

Nýja íslenska kvikmyndin Þrot segir frá dularfullu andláti ungrar konu, Söru (Silja Rós), sem skekur lítið samfélag úti á landi. Kvikmyndin fylgir þremur ólíkum sögupersónum sem allar tengjast hinni látnu á ólíkan hátt: systur hennar, Örnu (Anna Hafþórsdóttir), eiginmanni hennar, Júlíusi (Bjarni Snæbjörnsson), og systur hans, Rögnu (Bára Lind Þórarinsdóttir). Gömul sár verða að nýjum og nú reynir á fjölskylduböndin sem aldrei fyrr. Þrot er því enn ein íslenska myndin sem flokkast undir sakamáladrama en miðað við íslenska kvikmyndasögu mætti halda að það væri morð um hverja helgi hérlendis.

Kvikmyndin hlaut verðlaun fyrir bestu erlendu myndina á San Diego Movie Awards sem haldin er á hverju misseri. Auk þess hefur hún verið valin til þátttöku á BARCIFF (Barcelona Indie Filmmakers Festival), Crown Wood International Film Festival og New Wave Film Festival í Þýskalandi en valið er inn á þær hátíðir mánaðarlega.

Þrot er frumraun Heimis Bjarnasonar en hann útskrifaðist úr Prague Film School árið 2016 og hefur undanfarin sex ár aðallega starfað sem klippari. Það er alltaf ánægjulegt að sjá ungt kvikmyndagerðarfólk taka sín fyrstu skref í kvikmyndageiranum. Ungt fólk verður að hafa rými til að skapa, mistakast stundum en þroskast um leið og vaxa sem listamenn. Það er aðdáunarvert að þora að gera kvikmynd í fullri lengd og að fjármagna hana að fullu sjálfur eins Heimir þurfti að gera.

Þrot segir í rauninni þrjár sögur sem sameinast í lokin, svona svolítill Love Actually (Richard Curtis, 2003) fílingur en það er það eina sem þessar myndir eiga sameiginlegt. Ástin er fremur takmörkuð í Þroti en löngunin í ást, eða viðurkenningu, er hins vegar sýnileg í öllum þremur aðalpersónum myndarinnar en persónusköpunin er sterkasti hluti myndarinnar. Ragna og Arna eru mjög mannlegar og auðvelt fyrir áhorfendur að samsama sig þeim persónum. Ragna veit ekki alveg hver hún er eða hvað framtíðin ber í skauti sér fyrir hana og kann svo sannarlega ekki að velja sér fyrirmyndir. Arna er meiri uppreisnarseggur en greinilega mikil tilfinningavera inn við beinið. Júlíus byggir sjálfsmynd sína á því að uppfylla kröfur samfélagsins, þ.e. að njóta velgengni á vinnumarkaði og eignast fallega íbúð og konu. Ekkert gat undirbúið hann fyrir þá óhamingju sem hann átti eftir að mæta. Júlíus er illmenni sögunnar og karlmennskan uppmáluð, hann er alltaf vel greiddur, klæddur jakkafötum og með uppstrílað brosið sem er ekkert annað en tilbúningur. Bjarni Snæbjörnsson er fullkominn í þetta hlutverk enda svo fallegur að það er næstum því óhugnanlegt. Bjarni fer síðan með best skrifuðu setninguna í myndinni: „Í dag eru allir að reyna að vera eitthvað öðruvísi, feitir, barnlausir, trans. Það er ekki lengur sexý að vera eðlilegur. En þú, þú vilt bara vera venjuleg. Þannig að ég hrósa þér fyrir það.“ Þessi setning endurspeglar mjög vel hver Júlíus er sem persóna en hann lítur á lífið sem kapphlaup og þeir sem taka ekki þátt eða fara aðrar leiðir eru minna virði í hans augum.

Þrot minnir mig á WASGIJ?-púsluspil en fyrir þá sem þekkja það ekki þá er það púsluspil þar sem sá sem er að púsla veit ekki hvað hann er að púsla fyrr en því er lokið, það er engin mynd til fyrirmyndar. Kvikmyndin er s.s. mjög ruglingsleg, það er erfitt er að átta sig á því hvaða söguþræði og sögupersónu áhorfendur eiga að fylgja og hvaða kvikmyndagrein Þrot tilheyrir. Í byrjun leit út fyrir að um væri að ræða einhvers konar vísindaskáldskap eða framtíðarmynd af því að fyrirtæki Júlíusar, Vandale, virtist hafa óvenjulega mikil völd í þessu litla samfélagi, alls staðar var hægt að sjá varning merktan fyrirtækinu en það reyndist síðan ekki vera en eins og fram hefur komið er Þrot sakamáladrama. Galli myndarinnar er sá að hún er út um allar trissur. Myndin tekst á við mál eins og spillingu innan fyrirtækis og heils samfélags, fíkniefnaneyslu, brotnar fjölskyldur og síðast en ekki síst andlát ungrar og efnilegrar konu. Þetta er efni í margar kvikmyndir og með því að reyna að koma þessu öllu fyrir kæfir Heimir söguþráðinn. Það var oft sem rýnir missti þráðinn og eftir myndina var mörgum spurningum enn ósvarað. Í henni eru t.d. alltof margar persónur sem skipta ekki lykilmáli fyrir söguframvinduna og hefði því mátt sleppa. Þar má nefna Gumma (Vilhjálmur Hjálmarsson) sem er einn af alltof mörgum sem tengjast morðmálinu á einhvern hátt og fyrrverandi kærasta Rögnu (Tómas Howser) en endurlitin hefðu alveg verið möguleg án hans. Auk þess eru sum atriðin óþörf eins og kynlífsatriði myndarinnar þegar lögfræðingurinn, Rikki (Gunnar Kristinsson), fer niður á Örnu á skrifstofu sinni. Hið sama mætti segja um kvikmyndatökuna. Stundum er eins og myndin sé sett saman úr ýmsum skotum frá mismunandi kvikmyndum, það er enginn samfelldur kvikmyndastíll í myndinni. Fallegu drónaskotin af íslenska landslaginu pössuðu t.d. ekki við restina af myndinni. Það er líka eitt skot sem virkar eins og skrattinn úr sauðarleggnum af því að það lítur út fyrir að hafa verið tekið á filmu, þ.e. þegar Rikki er á leiðinni að sækja Örnu á gamaldags bílnum sínum. Skotið er virkilega flott en stingur í stúf við hin skotin í myndinni. Atriðið í kjölfarið er líkt og úr gamanmynd, Rikki og Arna sitja þétt saman í litla bílnum og reykja. Atriðið minnir mig á íslensku gamanmyndina Bakk (2015) eftir Davíð Óskar Ólafsson og Gunnar Hansson.

Það er greinilegt að Heimir sækir innblástur í myndir Tarantino. Þrot inniheldur margar persónur sem allar fá sína sögu líkt og t.d. í Pulp Fiction (1994) en hann hefur hins vegar ekki sömu tök á handritinu og Tarantino.

Þrátt fyrir fyrrnefnda vankanta er Þrot gott byrjandaverk og spennandi mynd en gjarnan ruglingsleg. Það er t.d. virkilega flott hvernig Heimir notar umhverfishljóð til þess að skapa spennu eins og í atriðinu þegar Dísa tekur Rögnu í bíltúr til þess að semja við hana. Í því atriði skapa rúðuþurrkurnar spennuna. Einnig verð ég að hrósa Heimi fyrir jafna kynjaskiptingu bæði fyrir framan og aftan tökuvélina, sérstaklega í ljósi þess hversu karllægur kvikmyndaiðnaðurinn er hérlendis og almennt.

Í viðtali við Morgunblaðið sl. sunnudag sagðist Heimir vera kominn langt með handrit að gamanmynd með rómantísku ívafi sem fengi nafnið Fínt en eftir hana ætli hann sér að gera hrollvekju sem mun heita Fórn . Undirrituð er virkilega spennt fyrir næstu myndum Heimis, enda mikill aðdáandi rómantískra gamanmynda og greinilegt að hér er efnilegur kvikmyndagerðarmaður á ferð.