Viðtal
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Mörgum þykja blikur á lofti á mörkuðum og ganga svartsýnustu greinendur svo langt að vara við því að meiriháttar skakkaföll séu á næstu grösum. Segja þeir svartsýnu að sú mikla peningaprentun sem átti sér stað í Bandaríkjunum í kórónuveirufaraldrinum hljóti að draga dilk á eftir sér, að botninn kunni að fara úr fasteigna- og verðbréfamörkuðum, að stoðir kínverska hagkerfisins séu við það að bresta, að orkukreppa muni stórskaða hagkerfi Evrópu og að fjöldi þjóða riði á barmi greiðslufalls.
Magnús Sigurðsson er framkvæmdastjóri bandaríska fjárfestingasjóðsins og tæknifyrirtækisins Systematic Ventures og fylgist vel með þróun mála. Hann segir að spám um yfirvofandi ragnarök verði að taka með fyrirvara:
„Ég er frekar bjartsýnn að eðlisfari en varð nokkuð svartsýnn undir lok síðasta árs þegar seðlabanki Bandaríkjanna tók að hægja á vexti peningamagns í umferð, og í enda janúar seldi ég mig að stórum hluta út úr verðbréfamarkaðinum. Hins vegar hef ég orðið jákvæðari undanfarna mánuði og er tekinn að kaupa hlutabréf að nýju,“ segir Magnús og má heyra á honum að hann telji líklegast að leiðréttingin á bandarískum hlutabréfamarkaði sé afstaðin. „Það sem við sáum gerast var að um þriðjungur til helmingur af þeirri hækkun sem varð á hlutabréfaverði í kórónuveirufaraldrinum gekk til baka. Nú þurfa fjárfestar að spyrja sig hvort botninum sé náð, og einnig hvort hlutabréfaverð muni hækka hratt eða hægt. Ef við skoðum söguna þá sést að markaðir hafa hækkað hraðar þegar stýrivextir bandaríska seðlabankans eru á niðurleið en hægar þegar vextir eru á uppleið. Hlutabréfamörkuðum hefur síðan gengið verst þegar bandaríski seðlabankinn hækkar stýrivexti mjög hratt sem er það sem við höfum séð gerast undanfarna sex mánuði. Er erfitt að spá um hvort seðlabankinn mun halda áfram á sömu braut, en þegar ákveðið verður að hægja á hækkun stýrivaxta er nokkuð víst að botninum á verðbréfamarkaði sé náð.“
Ætti að draga úr verðbólgu
Telur Magnús líklegra en ekki að bandaríski seðlabankinn gæti hófs við hækkun vaxta, og þá einkum vegna þess að það sér fyrir endann á verðbólguskoti í bandaríska hagkerfinu. „Ef við skoðum helstu liði í neysluverðsvísitölu Bandaríkjanna þá er t.d. verð á flugfargjöldum að lækka, verð á notuðum bílum er að lagast eftir að hafa rokið upp á tímabili, og verð á mörgum hrávörum ýmist á niðurleið eða í jafnvægi, og hækkun orkuverðs að ganga til baka. Sú hækkun sem varð á sumum matvælum í upphafi Úkraínustríðsins er líka að stórum hluta gengin til baka. Þegar allir þessir þættir virka saman gæti það gerst að dragi úr verðbólgu mun hraðar en búist hafði verið við og er nú svo komið að 42% af þeim liðum sem mynda neysluverðsvísitölu Bandaríkjanna eru á niðurleið.“
Máli sínu til stuðnings bendir Magnús á að ávöxtunarkrafa bandarískra skuldabréfa endurspegli litlar væntingar um langvarandi verðbólgu. „Væntingarnar má sjá með því að skoða muninn á ávöxtunarkröfu verðtryggðra og óverðtryggðra skuldabréfa. Munurinn er nokkuð mikill næstu mánuðina, og kannski næstu eitt eða tvö árin, en minnkar verulega eftir það.“
Þarf bandaríski seðlabankinn að fara varlega svo að ekki skapist misræmi á milli stýrivaxta og raunverulegrar verðbólgu. „Eðli málsins samkvæmt eru verðbólgutölur í Bandaríkjunum ekki gefnar út í rauntíma og þess vegna gæti það gerst að seðlabankinn héldi áfram að hækka vexti af krafti lengur en raunveruleg þróun verðlags gæfi tilefni til, og gætu of háir vextir í of langan tíma valdið bandaríska hagkerfinu miklum skakkaföllum.“
Laus störf tvítalin
Spurður hvort bandarískur vinnumarkaður kunni að að ofhitna segir Magnús að tölur sem benda til að mikið sé um laus störf vestanhafs kunni að gefa ranga mynd. „Sú breyting varð í faraldrinum að mörg fyrirtæki tóku fjarvinnu opnum örmum og eru kannski að auglýsa sömu lausu stöðurnar víðs vegar í Bandaríkjunum, sem kemur fram sem oftalning í gögnum hins opinbera.“
Þá hefur Magnús ekki miklar áhyggjur af fréttum um að verslanir vestanhafs sitji á óeðlilega miklum birgðum og sjái fram á tekjutap þegar nota þarf rausnarlega afslætti til að tæma lagera. „Margar verslanir brenndu sig á vöruskorti og röskunum í faraldrinum og settu sig í stellingar með því að panta meira en þær þurftu – haldandi að aðeins hluti pantana myndi skila sér. En svo kom í ljós að aðfangakeðjur virkuðu ágætlega og lagerar fylltust, og á sama tíma hægði á neyslu. Eflaust eru þessi fyrirtæki ekki ánægð með að þurfa að lækka hjá sér verðið en á móti kemur að ríflegur afsláttur mun hjálpa til við að slá á verðbólgu.“
Orðin alvön sveiflum
Allt getur gerst og segir Magnús að ef vindáttinn breytist hiki fjárfestar ekki við að kaupa eða selja, en ekkert hafi jafn mikið forspárgildi og það hvort og hve mikið bandaríski seðlabankinn hækkar vexti. Tekur Magnús undir að bæði fagmenn og almennir þátttakendur á mörkuðum kunni að vera hvekktir eftir áföll og erfiðeika kórónuveirufaraldursins, sem gæti breytt því hve hratt og hve mikið svartsýni og bjartsýni sveiflast upp og niður, með tilheyrandi áhrifum á þróun markaða. „Það er áhugavert að skoða hvernig meiri háttar áföll móta heilu kynslóðirnar og er t.d. þekkt hvernig þeir sem lifðu í gegnum kreppuna miklu voru óheyrilega duglegir að spara. Kynslóðirnar sem upplifðu mikla verðbólgu á 7. og 8. áratugnum voru að sama skapi mótaðar af þeirri reynslu.“
Gæti það kannski verið einkenni okkar kynslóðar að hafa fengið að upplifa alvarleg en tiltölulega skammvinn áföll: fjármálahrun árið 2000, aftur árið 2008, og loks kórónuveirufaraldurinn. Segir Magnús að þessi reynsla kunni ýmist að gera fólk hvekkt svo það vill selja við minnstu hættumerki, eða þvert á móti að áföllin auki seiglu og bjartsýni enda kenni reynslan að markaðir rétti úr kútnum á endanum. „Það einkennir líka okkar tíma að allt gerist miklu hraðar og viðbragðstími kaupenda og seljenda er orðinn allt annar. Viðskipti sem áður gátu tekið heilu dagana má núna klára á sekúndum, og upplýsingar berast á augabragði á milli heimshluta. Þetta er mögulega að valda því að hækkunar- og lækkunartímabil sem áður hefðu tekið nokur ár smækka niður í nokkrar vikur; markaðurinn dettur hraðar niður en áður, en rís líka upp af meiri hraða.“