Hefur þróast í takt við tíðarandann

VIÐTAL

Helgi Snær Sigurðsson

helgisnaer@mbl.is

RIFF, Alþjóðleg kvikmyndahátíð í Reykjavík, verður sett í dag í Háskólabíói með sýningu opnunarmyndar og dagskráin vegleg að vanda. Hrönn Marinósdóttir hefur frá upphafi stýrt hátíðinni og á næsta ári verður stórafmæli, hátíðin þá haldin í 20. sinn. En það er líka gaman að vera 19 ára og þegar blaðamaður ræddi við Hrönn var vika í hátíðina og líf og fjör í höfuðstöðvum RIFF við Tryggvagötu en kvikmyndasýningar munu langflestar fara fram í Háskólabíói og auk þeirra boðið upp á sérviðburði.

Frábær frá Feneyjum

Opnunarmynd hátíðarinnar, sem gagnrýnd er á næstu síðu, nefnist Vera og er eftir leikstjórana Tizzu Covi og Rainer Frimmel sem Hrönn segir að kalla megi költleikstjóra. Vakti myndin mikla athygli þegar hún var frumsýnd á kvikmyndahátíðinni í Feneyjum í byrjun mánaðar og munu leikstjórarnir og aðalleikkona myndarinnar, Vera Gemma, mæta á RIFF.

„Mér finnst hún algjörlega frábær,“ segir Hrönn um myndina og að hún sé stolt af því að fá svo nýja mynd á hátíðina. Myndin er sú þriðja sem RIFF sýnir eftir þau Covi og Frimmel og fjallar um leikkonuna sjálfa, þ.e. Veru Gemma, sem er dóttir Guilianos Gemma sem var hvað þekktastur fyrir leik sinn í spagettívestrum og þótti fjallmyndarlegur. „Maður veit ekki hvað er leikið og hvað raunverulegt,“ segir Hrönn um myndina sem fjallar meðal annars um hvernig það er að vera dóttir svo frægs manns en önnur slík, dóttir leikstjórans Darios Argento, kemur líka við sögu. Þess má geta að Vera Gemma hlaut verðlaun fyrir leik sinn í myndinni í Feneyjum.

Hrönn er spurð hvernig hátíðin í ár sé í samanburði við þá fyrstu sem hún hélt. Hún segir hátíðina hafa breyst mjög mikið og hún sé allt öðruvísi nú en hún var í upphafi. „Hún hefur þróast í takt við tíðarandann og reynsluna og þekkinguna. Hátíðin er líka orðin viðurkennd á alþjóðagrundvelli,“ segir Hrönn.

Lokamynd hátíðarinnar, Sumarljós og svo kemur nóttin eftir leikstjórann Elfar Aðalsteinsson, verður heimsfrumsýnd 8. október og er handrit hennar byggt á samnefndri bók Jóns Kalmans Stefánssonar. Meðal leikara í henni eru Ólafur Darri Ólafsson, Heiða Rún Sigurðardóttir/Heiða Reed, Svandís Dóra Einarsdóttir og Sveinn Ólafur Gunnarsson.

„Mér líst bara mjög vel á hana. Við sýndum líka mynd Elfars, End of Sentence , og reyndar vann stuttmyndin hans, Sailcloth með John Hurt, stuttmyndaflokkinn á sínum tíma. Þannig að við erum mikið fyrir að sýna myndirnar hans Elfars,“ segir Hrönn kímin.

Óþarfi að plana of mikið

–Nú þyrmir kannski yfir suma þegar þeir renna yfir dagskrána, 70 myndir frá 59 löndum og takmarkaður tími til að sjá sem flestar. Er ekki bara málið að fylgja straumnum, vera ekki að plana alltof mikið?

„Jú, ég held að það sé málið, að pæla ekki of mikið í þessu. Bara skella sér á einhverjar myndir og láta þær koma sér svolítið á óvart og treysta því að þær séu góðar,“ svarar Hrönn og tekur undir með blaðamanni að stundum sé gott að vita sem minnst um kvikmyndina sem maður er að fara að sjá í bíó.

Heiðursgestur hátíðarinnar er spænska leikkonan Rossy de Palma og einn heiðursverðlaunahafa er líka spænskur, Albert Serra. Þá verður kastljósinu beint sérstaklega að spænskum kvikmyndum á hátíðinni.

Hrönn er spurð hvernig það hafi komið til að Spánn varð fyrir valinu. „Við erum búin að vera að vinna að þessu í mörg ár, þetta hefur verið draumur hjá mér mjög lengi að hafa Spán í fókus en það hefur verið erfitt að ganga frá þessu,“ svarar Hrönn. „Til þess að geta gert þetta þurftum við góða samstarfsaðila og þarna fengum við spænska sendiráðið á Íslandi og líka ICCA, kvikmyndastofnun Spánverja, til að hjálpa okkur við fjármögnun. Þeir eru að hjálpa okkur t.d. við að bjóða leikstjórum og líka framleiðendum sem taka þátt í framleiðendaþinginu.“

31 Norðurlandafrumsýning

„Þetta eru mikið evrópskar myndir,“ segir Hrönn um dagskrána í heild og að hluti hennar muni tengjast Evrópsku kvikmyndaverðlaununum, EFA, sem verða afhent hér á landi í desember.

„Við verðum með EFA-dag, það koma stjórnendur frá EFA-samtökunum í Berlín,“ segir Hrönn og að mikilvægi verðlaunanna verði rætt sérstaklega þann dag. „Mér finnst eins og RIFF sé svolítill upptaktur að EFA því það eru svo margar myndir og gestir sem tengjast verðlaununum.“

Norðurlandafrumsýningar RIFF eru alls 31 í ár, þrjár Evrópufrumsýningar og tvær heimsfrumsýningar, eins og kom fram í tilkynningu frá hátíðarhöldurum fyrir viku og leggja skipuleggjendur sig fram um að velja verk kvenna á dagskrána. Eru konur leikstjórar um 56% kvikmyndanna að þessu sinni og því í meirihluta. Einnig verður sýndur mikill fjöldi stuttmynda, 207 myndir með fjölda frumsýninga og 86% mynda hátíðarinnar eru evrópsk.

Hvað kynjahlutfall leikstjóra varðar segir Hrönn að það hafi gerst nokkuð náttúrulega að um helmingur mynda sé í leikstjórn kvenna. Hafa erlendar hátíðir oft verið gagnrýndar fyrir kynjahalla, að konur séu afar fáar í röðum leikstjóra og þá m.a. hátíðin í Cannes. „Auðvitað finnst okkur þetta mikilvægt, að kynna verk eftir konur líka af því að þær gera öðruvísi myndir en karlar,“ segir Hrönn um þessi fyrirmyndarkynjahlutföll RIFF.

RIFF er einnig til fyrirmyndar hvað viðkemur umhverfisvernd og töluvert minna prentað af bæklingi hátíðarinnar en vani er. Þá hefur nýtt app verið kynnt og með því hægt að kaupa miða, búa til dagskrá og finna allar helstu upplýsingar. Segir Hrönn þetta mjög þægilegt fyrirkomulag þó sumir vilji alltaf hafa bækling í höndunum líka. Vefsíðu RIFF má finna á slóðinni riff.is.

Óvissa með fjármagn

Hrönn segir að það taki lágmark ár að undirbúa hverja RIFF-hátíð og því verði strax hafist handa við þá næstu þegar þessari lýkur. Hún verður sú tuttugasta í röðinni og er Hrönn spurð hvort eitthvað verði þá gert aukalega, í tilefni af afmælinu. Hún segir erfitt að svara því að svo stöddu þar sem alltaf ríki óvissa um fjármögnun milli ára. Í fyrrnefndri tilkynningu kom einmitt fram að dregið hefði úr umfangi RIFF, borið saman við undangengin ár, eftir miklar skerðingar á framlögum hins opinbera til hátíðarinnar. „Ekki verður unnt að halda úti sérstakri ókeypis barnadagskrá RIFF eins og hefur verið undanfarin ár, ásamt kennsluefni fyrir alla leik- og grunnskólanema. Þá verður RIFF fyrir framtíðina, verkefni um kvikmyndalæsi og kvikmyndagerð fyrir ungt fólk frá Norðurlöndunum, ekki haldið í ár,“ segir þar en nýr dagskrárliður, Ung RIFF, muni draga aðeins úr þeim skelli sem niðurskurðurinn hafi í för með sér. Þá verður netleigan RIFF heima ekki í boði í ár vegna niðurskurðar, að sögn Hrannar, en RIFF hefur sýnt helstu myndir á vef sínum riff.is til að þeir sem ekki komast í bíó, einhverra hluta vegna, geti líka notið mynda hátíðarinnar. Kvikmyndasýningar á landsbyggðinni lentu líka undir niðurskurðarhnífnum, segir Hrönn og að það þyki henni miður.

Býr til verðmæti

Hrönn bendir einnig á að ef styrkur frá stjórnvöldum sé skorinn mikið niður eigi hátíðin á hættu að fá lægri styrki frá Media-sjóðnum hjá Evrópusambandinu sem hafi verið stuðningsaðili hátíðarinnar í mörg ár. „Þetta helst í hendur og ég hef kallað eftir lengri tíma samningum, eins og við menntamálaráðuneytið, og meira öryggi,“ segir Hrönn. Hátíð á borð við RIFF sé mikils virði fyrir almenning í landinu og kvikmyndabransann. „Í heild býr RIFF til mun meiri verðmæti en hún fær í styrkjum,“ segir Hrönn og það sé m.a. vegna samstarfsverkefna milli kvikmyndabransans hér og erlendis og aukinnar víðsýni og gleði þeirra sem sækja hátíðina.