Akureyri tengist fleiri virkjunum

Viðtal

Helgi Bjarnason

helgi@mbl.is

Ný háspennulína frá Kröflu til Akureyrar eykur aðgang Akureyrar að raforku frá virkjunum á Norðausturlandi. Getur það stuðlað að atvinnuþróun, eftir því sem rafmagn er til reiðu á svæðinu. Með þessari línu og Kröflulínu 3 sem tekin var í notkun á síðasta ári er komin öflug tenging á milli Austurlands og Eyjafjarðar.

Hólasandslína 3 verður spennusett á morgun og formlega tekin í notkun. Hún liggur á milli nýrra tengivirkja á Hólasandi og Rangárvöllum við Akureyri og tengir Eyjafjarðarsvæðið við Kröfluvirkjun og Þeistareykjavirkjun. Hluti af framkvæmdinni er jarðstrengur þvert yfir Eyjafjörð sem er ein mesta jarðstrengsframkvæmd sem hér hefur verið ráðist í.

Eftirspurn eftir rafmagni

Guðmundur Ingi Ásmundsson forstjóri Landsnets segir að með þessari nýju línu sé komin miklu öflugri tenging á Norðausturlandi. Hægt sé að flytja meira rafmagn til Akureyrar þegar orkan er til. Staðan núna er sú að að hægt er að flytja til viðbótar sem nemur 10-30 megavöttum til tengivirkja á svæðinu. Það gefur kost á aukinni atvinnuuppbyggingu á Eyjafjarðarsvæðinu, til dæmis með byggingu gagnavers á Akureyri. Orkusalar eru í viðræðum við ýmis fyrirtæki um nýtingu þessara möguleika. „Það er mikil eftirspurn eftir rafmagni á Íslandi vegna ástandsins í heiminum,“ segir Guðmundur.

Hólasandslína 3 er annar áfangi í endurnýjun byggðalínunnar. Fyrsti áfanginn, Kröflulína 3, var tekinn í notkun á síðasta ári. Hún er stærsta línuframkvæmd sem ráðist hefur verið í hér á landi á síðustu árum. Með þessum tveimur línum er komin öflug tenging á milli Fljótsdalsstöðvar, Kröflustöðvar, Laxárvirkjunar og Þeistareykjavirkjunar.

Landsnet taldi mesta þörf á að styrkja Blöndulínu 3, sem liggur frá Blönduvirkjun til Akureyrar. Mikil þörf var talin á að tengja Blönduvirkjun, sem er 150 MW vatnsaflsvirkjun, við stærri markað því hún hefur ekki nýst til fulls vegna takmarkana flutningskerfisins. Deilur um línuleiðina leiddu til tafa á framkvæmdum og var þess vegna ákveðið að fara fyrst í línurnar austan Akureyrar.

Guðmundur segir að náðst hafi gott samkomulag við sveitarfélög og landeigendur á línuleið Kröflulínu og Hólasandslínu þannig að þær hafi verið lagðar í góðri sátt. Þakkar hann það ekki síst breyttu verklagi við undirbúning framkvæmda.

Í kerfisáætlun Landsnets sem stjórnvöld hafa staðfest er gert ráð fyrir að á næstu tíu árum verði haldið áfram með styrkingu byggðalínunnar frá Akureyri og suður í Borgarfjörð, styrkingu í kringum höfuðborgarsvæðið og lagningu Suðurnesjalínu 2. Með því móti verði komin öflug tenging á milli Norður- og Austurlands og höfuðborgarsvæðisins og þar með alls þessa svæðis við stóru virkjanirnar á Suðurlandi.

Guðmundur segir að mesta þörfin sé á lagningu Blöndulínu 3 og Suðurnesjalínu 2. Tafir hafa orðið á báðum þessum framkvæmdum, á Suðurnesjum vegna leyfisveitingarmála. Samhliða er unnið að undirbúningi annarra áfanga á þessari leið.

Segir Guðmundur að allir leggir séu mikilvægir, ekki aðeins til að styrkja kerfið heldur geti framkvæmdir þar leyst staðbundin vandamál. Nefnir hann sem dæmi að ekki hefði komið til keðjuútleysinga eins og urðu á Norðausturlandi í óveðrinu um síðustu helgi ef búið hefði verið að styrkja byggðalínuna. Ef farið verði að virkja vindorku í stórum stíl þurfi flutningskerfið að geta sinnt þörfum vindorkugarðanna. Þá hafi eldgos og jarðhræringar á Suðurnesjum gert framkvæmdir við Suðurnesjalínu enn nauðsynlegri en þó var áður. Því er staðan sú, að sögn Guðmundar, að ef leyfi fáist fyrr á öðrum leggjum en þeim tveimur sem verið hafa í forgangi verði farið í framkvæmdir þar.

Þarf að laga leyfisveitingar

Guðmundur segir að framkvæmdir við þær háspennulínur sem byggðar hafa verið síðustu ár hafi gengið mjög vel. Komin sé reynsla sem geri áætlanagerð öruggari. Hins vegar gangi leyfisveitingar hægt og séu flóknar og það valdi töfum. Segir hann nauðsynlegt að gera úrbætur á leyfisveitingakerfinu þannig að það taki styttri tíma og sé skilvirkara. Ef það verði ekki gert nái Landsnet ekki þeim markmiðum sem sett eru í kerfisáætlun.

„Það verður sífellt skýrara hversu mikilvægt rafmagnið er orðið í okkar daglega lífi og fyrir atvinnulífið og fer skilningur á því vaxandi. Styrking byggðalínunnar er liður í að tryggja öryggi á því sviði,“ segir Guðmundur Ingi.