Aftur stefnt að risastóru stökki

Það ríkti mikil spenna á Canaveral-höfða á miðvikudaginn fyrir viku, þegar Artemis I-leiðangurinn hóf þar för sína til tunglsins. Þegar hafði þurft að fresta geimskotinu í tvígang í ágúst og í september og voru því miklar vonir bundnar við að betur tækist til nú.

Allt gekk að vonum, og SLS-eldflaugin hóf sig til skýjanna undir miklum drunum, en flaugin er sögð sú stærsta og öflugasta, sem nokkurn tímann hefur verið byggð. SLS-kerfið eða Space Launch System á ensku, er enda 100 metra hátt, eða jafnhátt og 32-hæða hús, og flaugar þess mynda kraft upp á 39 meganjúton, sem er hið mesta sem mælst hefur.

Nú, rúmri viku síðar, er Artemis I-leiðangurinn sagður vera á góðri áætlun, en geimfarið sjálft, sem kennt er við Orion, hefur nú flogið yfir tunglinu í um 100 kílómetra fjarlægð og hafið siglingu sína á fjarlægri sporbraut um tunglið.

Mun farið þar ferðast rangsælis í kringum tunglið miðað við snúning þess, og um leið mun það slá met Apollo-13 geimfarsins um lengstu vegalengd sem geimfar, sem ætlað er mönnum, hefur ferðast frá jörðunni, en áætlað er að Orion muni fara um 450.000 kílómetra frá jörðunni. Þá verður farið kallað af tunglbrautinni og sent aftur heim á leið, en gert er ráð fyrir að það muni lenda í Kyrrahafinu hinn 11. desember næstkomandi.

Grunnur að næstu ferðum

Þó að einungis sé um mannlausa ferð að ræða er því ljóst að Artemis I-leiðangurinn markar tímamót í geimferðasögu mannkynsins. Aðaltilgangur leiðangursins nú er að sanna að Orion-farið sé nægilega öruggt til þess að flytja menn til tunglsins, og það sem skiptir ekki síður máli, aftur til baka heim heilu og höldnu.

Gangi allt að óskum í leiðangrinum nú, má gera ráð fyrir að Artemis II-leiðangurinn leggi af stað einhvern tímann á árinu 2024, en þá verða geimfarar um borð, og ári síðar er stefnt að því að mannkynið stígi aftur fæti á tunglið, í fyrsta sinn frá því í desember 1972 þegar Apollo 17-leiðangurinn flutti síðustu tunglfarana þangað.

Að þessu sinni stefnir Bandaríkjastjórn að því að senda fyrstu konuna til tunglsins, sem og fyrsta tunglfarann sem ekki er af hvítum uppruna, en til þessa hafa allir sem stigið hafa fæti á tunglið verið hvítir karlmenn.

Artemis-leiðangurinn til tunglsins er þó einungis fyrsta skrefið að risastóru stökki út í geiminn, þar sem Bandaríkjamenn hafa nú þegar einsett sér að senda menn til Mars fyrir árið 2033, en þó þykir líklegt að fresta þurfi þeim áformum um nokkur ár.

Stefnt að varanlegri stöð

En hvað kemur næst eftir að mannkynið snýr aftur til tunglsins? Hvíta húsið og bandaríska geimferðastofnunin NASA kynntu fyrr í þessari viku áform um að setja á fót varanlega bækistöð á tunglinu, sem jafnframt myndi aðstoða mannkynið við að nýta sér þær auðlindir sem þar er að finna.

Stefna Bandaríkjamenn meðal annars að stórauknu rannsóknar- og vísindastarfi á tunglinu, auknu samstarfi við önnur geimferðaríki og að koma á fót samskiptaneti í geimnum. Fengi NASA allt sitt fram mætti jafnvel gera ráð fyrir að kjarnorkuver, eitt eða fleiri, yrði reist á tunglinu, auk þess sem námugröftur eftir sjaldgæfum steinefnum og málmum yrði settur á laggirnar á tunglinu.

Vandinn við áætlunina er kannski helst sá, að ekki er víst að önnur geimferðaríki taki jafnvel í hana og Bandaríkjamenn myndu vilja. Samskipti Bandaríkjamanna við bæði Rússa og Kínverja eru ekki góð um þessar mundir vegna ástandsins á jörðu niðri, og fyrirsjáanlegt er að ríkin þrjú, sem og önnur geimferðaríki, muni jafnvel keppast um þær auðlindir sem hægt er að finna á tunglinu. Slíkt gæti aftur leitt til árekstra milli ríkjanna á jörðu niðri til viðbótar við þær deilur sem þau eiga nú þegar í.