Eilífðin í himingnæfum tindum

Föstudagur 19. október 2012

Vakning laust fyrir klukkan sjö og alskírt veður, nætursvali enn í lofti og af veröndinni okkar blasir við Annapurna South, meira en sjö kílómetra hár tindur. Þessi fjöll eru yfirþyrmandi. Ef eilífð er til þá hlutgerist hún í þessum himingnæfu tindum sem eiga ekki sína líka í veröld allri. Hafi tíminn tyllt fæti sínum niður á jörðina þá eru fótspor hans uppi á Machapuchare (6.993 m) þar sem enginn maður hefur komið því að þar búa guðirnir. Enginn má trufla máttarvöldin á heimili þeirra með skyndilegri nærveru sinni að erindislausu. Þess vegna hefur enginn maður séð fótspor tímans, nema kannski guðirnir ef þeir hengja út þvottinn sinn þegar sólin skín. Allt er þetta rökrétt samkvæmt goðsögnum hindúa. Konungur missti sonu sína og hét á gyðjuna Ganga að lífga þá. Hún var að vísu ekki nærstödd þótt hún væri dóttir Himalaya, hún var miklum mun hærra sett en á efstu tindum, hún var á himni, sjálf Vetrarbrautin. Hún var til í tuskið eftir að Síva féllst á að hún kæmi til jarðar um höfuð hans á hæstu tindum Himalaya. Svo varð og hún birtist sem vindsveipur af himni en fellur nú sem Ganges gegnum hárlokka guðsins niður til Indlands og um síðir í Bengalflóa, safnar í sig ótal vötnum og er háheilög, tákn um frjósemi, líf og endurfæðingu; krókódíll er fararskjóti Ganga. Ég trúi því að Síva hafi verið í þvottastússi á Machapuchare þegar sjálf Vetrarbrautin helltist yfir hann eins og foss; það fylgir sögunni að Ganga varð ein eiginkvenna Síva og endurfæddist sem Parvati, næsta eiginkona guðsins sem einnig var dóttir Himalaya. Guðirnir óskuðu sér þess að Síva eignaðist son með Parvati því þeir sáu fyrir sér að sá drengur yrði með tímanum herforingi í óumflýjanlegu stríði við djöfla. Síva var ekkert gefinn fyrir fjölskyldulíf og vildi ekki eignast börn eins og var heitasta ósk Parvati en lét þó til leiðast en ekkert gekk þrátt fyrir sífellda tilburði. Af kænsku sinni sendu guðirnir þeim hjónum eldguðinn Agni sem breytti sér í páfagauk og einhvern tíma þegar þau elskuðust kom páfagaukurinn og honum tókst að ná sæði Síva og kom því fyrir í Gangesfljóti og um síðir óx af því sex höfða drengur svo ekki hefur hann vantað vitið; þetta varð guðinn Skanda.

En Parvati lét ekki deigan síga og nauðaði í Síva. Einhvern tímann þegar hann var að fara í ferðalag gaf hann henni rauðan klæðisbút og sagði henni að búa til barn. Sem hún gerði og kannski er sonurinn Ganesa oft sýndur rauðbleikur vegna þessa uppruna síns. En þegar Síva kom heim klappaði hann á koll drengsins og vildi þá ekki betur til en svo að höfuðið féll af. Var nú öllum brugðið en Síva sendi Nandi, nautið sem var fararskjóti hans, til þess að finna nýtt höfuð á barnið. Hann birtist innan tíðar með höfuð af Airavata, hvítum fíl sem hafði verið burðardýr Indra, eins af gömlu guðunum. Þess vegna er Ganesa með fílshöfuð og auðþekktur í myndlist; rétt eins og Síva sem oft er með þrífork auk þess sem hann hefur þrjú augu, eitt í miðju enni. Sér jafnvel með sínum þremur augum og Óðinn sínu eina.

Efsti hluti Annapurna South er baðaður í sólskini sem hægt og bítandi þokast niður hlíðina, hvít slæða ofan á hvítt, svart og blátt og minnir mig á jarmandi safn sauðfjár þokast niður gránuð fjöll heima undir haust og sláturtíð. En hér getur maður ekkert gert annað en sest niður til að horfa hugfanginn á hvíta og svarta þögnina sem er hjúpuð um þessa tinda. Það er logn hér en skafrenningur þarna uppi, hvítir sveipir hvirflast upp í loftið. Tindurinn er eins og hvít margsprungin skel og ég undrast hvaða dirfska það er sem býr í kolli manna sem ögra sér og máttarvöldunum með því að hætta sér upp í fimbulkuldann og eiga ævinlega hrun yfirvofandi og þurfa að hanga í gaddfrosti og næðingi utan í ægibröttum hlíðum til að njóta hvíldar. Eins gott þeir þurfi ekki að pissa oft á næturnar!

Einn gestur er hér í Tolka auk okkar, 84 ára kanadísk kona með nepölskum fylgdarmanni sem einnig ber föggur þeirra. „Enginn nennti með mér“ sagði sú gamla, „svo ég varð að fara ein.“ Um það bil sem við settumst að morgunverðarborði röltu þau af stað og fylgdarmaðurinn leiddi gömlu konuna umhyggjusamlega; hún gekk við staf og var með þykka ullarvettlinga á höndum, þó ekki tvíþumlaða.

Við fengum prýðilegt tíbetskt soðbrauð með sultu eða hunangi og harðsoðið egg og ómælt te í morgunmat; reyndin sýndi að þetta er nokkuð klassískur fjallamorgunverður, sums staðar að viðbættum hafragraut eða stórri pönnuköku nokkuð þykkri. Bak við húsið baulaði kýrin, líklega málþola þar sem hún stóð tjóðruð við hæl; kýr eru svo umkomulausar á mjöltum ef enginn vitjar þeirra. Annars táknar kýr hér velsæld eins og forðum daga heima í Skagafirði. Blessuð skepnan, sögðu gamlar konur um kúna og víst eru nautgripir miklum mun blessaðri hér en heima. Að áti loknu öxluðum við okkar skinn, léttan bakpoka með daglegum nauðsynjum og lögðum af stað eftir að konurnar höfðu skannað betur glingrið hjá gömlu konunni sem var mætt á vaktina. Leiðin var upp og niður eins og verða vill í fjöllóttu landi, dalir þröngir og við heyrum árnið. Hér fellur jökulsá á leið sinni niður á láglendið, Modi Khola heitir hún og minnir á Kolku fremur en Héraðsvötn. Í skógarbotni þekki ég bara burkna og brenninetlu sem glitra af döggfallinu. Bananatré vaxa við veginn, auk þess tré með gulum ávexti sem ég hef ekki grænan grun um hvað heitir en grænar límónur á tré þekki ég hins vegar mætavel. Leiðin er brött með köflum en sem fyrr létta gönguna listilega hlaðnar tröppur sem jafna fótaburðinn. Hengibrýr eru víða yfir gil og jökulsár. Gildir vírar, svo sem eins og unglingshandleggur að sverleika, eru tryggilega festir við akkeri á hvorum enda, brúarpallurinn er síðan borinn uppi af steypustyrktarjárni sem er vafið um vírana og fest undir gólfið nokkuð þétt en það er úr plönkum eða járnplötum. Þessar brýr rugga undir gangandi manni svo best er að taka stutt skref til að halda jafnvægi.

Við borðuðum góðan hádegisverð á Namaste hotel en ,namaste‘ er nepalska og þýðir góðan dag. Nepalar heilsa fallega, leggja saman lófa fyrir framan og neðan höku, lúta ögn höfði og bjóða namaste! Nokkrir burðarmenn voru okkur samferða frá hótelinu en stígurinn upp þaðan er býsna brattur. Tveir þeirra voru með átta kassa af bjór og gosdrykkjum, sína fjóra kassana hvor í sérstakri grind en eftir sem áður í snæri og með linda fram yfir enni. Sá þriðji var með dýnur í nokkur rúm og líktist Atlasi með himin á herðum sér og aftanfrá séður var hann eins og risavaxinn sveppur á túni og niður úr hattinum stóðu tveir mjóir fótleggir. Við sáum engin burðardýr á ferli en tað á vegi benti til þess að hér færu um asnar og múldýr en býsna bratt mega þau ganga sums staðar þar sem tröppurnar nálgast mest lóðrétta ásinn. Burðarmenn gegna hér sama hlutverki og Landflutningar og Flytjandi heima, að viðbættum Póstinum og DHL. Að vísu eru vegir nú víðar en fyrir fáum áratugum og teygjast hærra upp. Ei að síður eru vöðvar manna og dýra burðaraflið í öllum flutningum. Afar víða eru hvíldarstallar við götur, hlaðnir af mikilli nákvæmni og reglufestu og í þá hæð að burðarmaður getur lagt byrði frá sér þannig að hann gengur að henni uppréttur og bregður linda aftur á enni. Þessir hvíldarstaðir standa býsna þétt og skýrist meðal annars af því að margir hafa gefið fé til að hlaða þá, sér til heilla í framhaldslífi eða í þakkarskyni fyrir meintan velgerning guðanna. Að sínu leyti svara þessir hvíldarstaðir til útskota á þjóðvegi 1 heima þar sem bílstjórar geta lagt vagni sínum og hvílst eins og lög bjóða þeim. Líklega er langt þangað til Nepalbúar samþykkja lög um lágmarkshvíldartíma á sólarhring!

Gististaðurinn okkar í nótt heitir Himalaya View í þorpinu Chomrong og er svo sem ekki frumlegt nafn á þessum slóðum; hreinlegur staður í 2.170 m hæð. Við tókum nokkrar léttar jógateygjur undir stjórn Kristínar og Sigrúnar og vissulega er það svo að sinar í fólki eru misteygjanlegar. Ekki mjög strekkjanlegar í mér enda sat ég mestanpart og fylgdist með og verkjaði í skrokkinn þegar hinir liðugustu tóku sig til; undarlega sveigjanleg liðamót í sumu fólki sem virðist alveg sinalaust líka. Víst var svo prýðilegt að fá grenjandi skúr eftir að við vorum komin undir þak. Jörðin breytir um ilm eftir slíka vökvun en hér eru útsprungin blóm í október í sömu hæð og Hvannadalshnjúkur heima! Loftið er hreint eftir rigningu, mannleg móska dagsins í bland við náttúrlegt ryk og frjókorn leggst á kodda jarðarinnar en sokkaplögg úti á snúru eru rennvot. Klemma er um sokkfitina og kvöldsólin gyllir hvern dropa sem fellur til jarðar úr tánum.

Ég sofnaði snemma og mikil var stjörnudýrðin sem ég mændi á meðan ég pissaði bak við runna í næturkulinu og skalf eins hundsrófa í flugeldadýrð á gamlaárskvöldi.