Aldrei í mínum villtustu draumum

Fólk er svo áhugavert að það er varla til sú fullorðin manneskja sem gæti ekki sómað sér vel í sunnudagsviðtali og oft eru það hvunndagshetjurnar sem snerta mest hjörtu lesenda. Það er alltaf sérlega skemmtilegt að heyra í því fólki, sem og ævintýrafólki, Íslendingum erlendis, flóttamönnum og fólki af erlendum uppruna og af öllum kynjum. Blaðamaður ákvað að fletta til baka í viðtöl sín í Sunnudagsblöðum ársins og rifja upp það sem fólk hafði til málanna að leggja á árinu sem er að líða. Þið takið til ykkar það sem ykkur hentar en undirrituð lærði svo margt af viðmælendum ársins að það væri efni í heilt blað. Fyrir valinu urðu fimm konur, transkona og kvár. Þið afsakið, karlmenn.

Í viðtölunum sem vitnað er í var rætt um sjálfsvíg, ofbeldi og sjúkdóma. Það var talað um hinseginleika og fordóma. Í hópnum eru Íslendingar og útlendingar, ungt fólk sem hefur upplifað erfiðleika og kona sem komin er af léttasta skeiði og býr yfir visku sem aðeins fæst með hækkandi aldri.

Sár sem geta gróið

Í janúar hringdi undirrituð myndsímtal til Berlínar og náði tali af Elmu Stefaníu Ágústsdóttur leikkonu. Viðtalið snerist að mestu um leiklistina. En daginn eftir viðtalið sendi Elma blaðamanni skilaboð. Hún vildi bæta við nokkru sem hún hafði aldrei talað um áður, ekki síst vegna þess að hún taldi að saga sín gæti hjálpað öðrum. Hún sagði þá frá því, með tárin í augunum, að kærastinn hennar hefði framið sjálfsvíg eftir rifrildi við hana þegar hún var aðeins tvítug að aldri og þó langur tími væri liðinn, væri sársaukinn enn til staðar. Frásögn hennar sat lengi í blaðamanni.

„Öll fjölskyldan hans og vinir kenndu mér um og ég mátti ekki mæta í jarðarförina. Mér var sagt að ég ætti að fara í fangelsi fyrir manndráp af gáleysi. Ef ég hitti einhvern tengdan honum niðri í bæ var mér hótað; mér var gerð grein fyrir því að ég ætti ekki að láta sjá mig. Það væri hættulegt,“ segir Elma.

„Ég fór að hugsa um alla þá sem sitja eftir; um þá sem kennt er um svona. Við lendum öll í einhverju í lífinu. Kannski les þetta einhver sem lent hefur í svona og sér að það er hægt að komast í gegnum þetta og maður getur látið drauma sína rætast,“ segir hún og vill segja fólki að það sé hægt að komast í gegnum slík áföll.

„Þetta eru sár sem geta gróið. Þótt ég gráti núna þá græt ég ekki á hverjum degi. En nú vil ég vera óhrædd, stíga inn í óttann og segja frá þessu.“

Mér er algjörlega sama um hina!

Fleiri Íslendingar erlendis lentu í sunnudagsviðtölum. Hin hálfíslenska Anna-Sigga Niccolazzi var sérlega skemmtilegur viðmælandi. Hún er saksóknari í Brooklyn sem gerðist þáttastjórnandi í hlaðvarpi um alvöruglæpamál. Sjálf hafði hún upplifað hroðalegan glæp í eigin fjölskyldu þegar frænka hennar var myrt úti á götu. Foreldrar ungu stúlkunnar urðu aldrei samir.

„Það að sjá alla þá sem þjást og munu aldrei verða samir, hefur alltaf verið eitt af því sem hefur drifið mig áfram þegar ég hef unnið að morðmálum. Ég fer ekki að sofa þó ég sé þreytt því við fáum bara eitt tækifæri í réttarsalnum og aðstandendur eiga það skilið að við gerum okkar allra besta,“ segir hún.

Önnur áhugaverð kona sem ég ræddi við á árinu var Sibilla Bjarnason, listakona á níræðisaldri í Nice í Frakklandi. Sibilla, fædd í Lettlandi, hafði lifað spennandi lífi víða um heim. Í Moskvu kynntist hún íslenskum manni og þegar hjónin fluttu til Íslands var ætlast til þess að þau gerðust njósnarar. Hann lést svo langt fyrir aldur fram og Sibilla, sem var tannlæknir, flutti til Svíþjóðar, gerðist doktor í tannlækningum og vann þar ýmis störf í þágu vísinda. En á efri árum fór hún að fikta við að mála og endaði með að gerast listakona í Frakklandi. Í dag ferðast Sibilla víða um heim og sýnir list sína og nýtur lífsins sem aldrei fyrr, 84 ára gömul.

„Maður veit ekki hvar maður endar. Þetta var aldrei í mínum villtustu draumum,“ segir Sibilla og segir ekki alla kunna að meta sína list en það trufli hana ekki.

„Ég hef mikinn áhuga á að hlusta á það fólk sem ég met og virði. En mér er algjörlega sama um hina.“

Góð ráð það!

Að velta sér upp úr frelsinu

Í ágúst var Mars M. Proppé sannarlega áhugaverður viðmælandi sem opnaði augu blaðamanns, og vonandi lesenda, en hán sagði frá lífi sínu sem kynsegin aktívista. Hán gekk í gegnum erfitt tímabil þegar hán kom út sem kynsegin en hefur trú á að fólk vilji ekki vera með fordóma.

„Yfirleitt vil ég meina að fólk sé móttækilegt og tilbúið að læra. Hvert og eitt þarf að sjá að heimurinn er í stöðugri þróun og þá þarf fólk að endurmeta heimsmynd sína samkvæmt því. Ég get ekki gert það fyrir fólk; það þarf sjálft að lesa sér til og víkka sinn sjóndeildarhring eða bara setjast niður og hugsa um sína upplifun. Það er oft gott að líta í eigin barm og pæla í þessum hlutum.“

Blaðamaður spyr þá hvort hán sé glatt að vera kynsegin. Hán lá ekki á svarinu.

„Já, ég er svo glatt að vera kynsegin og gæti ekki hugsað mér að festast innan boxanna, að vera karl eða kona. Ég velti mér upp úr þessu frelsi alla daga.“

Hinsegin hjón voru einnig í viðtali í haust. Steingerður Lóa Gunnarsdóttir kom út fyrir konu sinni Auði Ákadóttur sem trans kona. Auður skilgreinir sig í dag hinsegin.

„Þetta er ekki endilega þannig að maður fæðist í röngum líkama; líkami manns er alltaf manns eigin. En það er misræmi í heilanum og líkamanum,“ segir Steingerður Lóa og segist hafa óttast að Auður myndi hafna sér en það gerði hún ekki.

„Persónan skiptir meira máli og Auði finnst ég aðlaðandi í báðum hlutverkum,“ segir Steingerður Lóa, en hún er samkynhneigð.

„Það var líka ástæðan fyrir því að ég var svona lengi að átta mig á að ég vildi vera kona því sýnileiki trans lesbía var svo lítill og það voru meiri fordómar gagnvart þeim en gagnkynhneigðum trans konum. En þetta er alveg ótengt. Annað gengur út á hver þú ert og hitt gengur út á kynhneigð þína,“ segir Steingerður Lóa og bætir við: „Maður er aldrei of seinn að vera maður sjálfur.“

Öll í stöðugum slag við dauðann

Söngkonan Una Torfadóttir er yngsti viðmælandinn af þeim sem hér eru nefndir. Hún segir hispurslaust frá heilaæxli sem nú er horfið. Æðruleysið skín í gegn, sem og þakklætið.

„Ég held að maður öðlist nýtt viðhorf til lífsins. Það er ekkert sjálfgefið og það þýðir ekkert að hugsa hlutina þannig að ég sé í stöðugum slag við dauðann. Í rauninni skilur maður að við erum það öll. Við vitum ekki neitt og vitum ekki hvenær eitthvað kemur fyrir. Þess vegna verður maður að leggja sig fram við að vera þakklátur fyrir það sem maður hefur, frekar en að vera hræddur við að missa það allt. Krabbameinið er ekki viðfangsefni sem ég hef sérstakan áhuga á að kryfja eitthvað meira, en sé það frekar sem reynslu sem mótaði mig. Það gerir mér kannski kleift að takast á við lífsins verkefni af meira æðruleysi.“

Við látum það verða lokaorðin. Gleðilegt nýtt ár kæru lesendur!