Lifir vonandi lengi í hjörtum

Það má segja að tónlist hinnar ungu Unu Torfadóttur hafi komið sem ferskur andblær inn í íslenskt tónlistarlíf fyrir um tveimur árum. Hún segir það súrrealískt að hafa fengið svona góðar viðtökur en hún sé nú farin að treysta eigin hæfileikum. Á morgun kemur fyrsta breiðplata hennar út sem hún segir vera metnaðarfullt verkefni. Söngleikurinn Stormur lítur svo dagsins ljós í byrjun næsta árs en Una semur alla tónlistina fyrir verkið ásamt því að vera í aðalhlutverki.

„Á plötunni verða tólf lög, öll eftir mig og frá ólíkum tímabilum í mínu lífi. Ég held að elsta lagið á plötunni sé samið þegar ég var í tíunda bekk og nýjasta lagið samdi ég í fyrra. Svo það er farið yfir allan skalann,“ segir Una.

„Hafsteinn Þráinsson kærasti minn hefur verið að vinna plötuna með mér, við erum búin að útsetja lögin saman. Hann pródúserar, stýrir upptökum og spilar á alls konar hljóðfæri. Hann spilar á gítar, píanó, bassa og ýmislegt. En með okkur eru Sólrún Mjöll Kjartansdóttir á slagverk og trommur og Tumi Torfason bróðir minn á bassa og trompet. Svo erum við með básúnu- og strengjaleikara, fengum Magnús Jóhann til að koma og spila á píanó. Þetta er mjög metnaðarfullt verkefni hjá okkur Haffa. Við höfum lagt upp með það alveg frá upphafi að gera plötu sem lifir vonandi lengi í hjörtum Íslendinga, það er það sem við vonum.“

Hún segir plötuna persónulega og unna út frá dagbókinni hennar. „Ég held að það sé auðveldara sem hlustandi að tengja við eitthvað sem er satt heldur en það sem er skáldað. Ég hef flutt þessi lög opinberlega í mörg ár þannig að mér líður eins og þau hafi komið út fyrir löngu. Þannig að ég er svo spennt að þau komi loksins út og fái að lifa sínu eigin lífi eins og við höfum séð útgefnu lögin mín gera. Það er svo gefandi að fylgjast með hvernig fólk ættleiðir lögin manns, að þau fari frá mér í hendur annarra og allt í einu eigum við þau saman.“

Leyfa hverju lagi að skína

Fyrr í mánuðinum gaf hún út lagið Yfir strikið og fannst henni það sýna hvað litróf væntanlegrar plötu er stórt, stærra en það sem hún hefur gert hingað til. „Ég vona að þessi plata muni koma fólki á óvart. Við erum svolítið að leyfa okkur að fara í alls konar búninga, hlusta frekar á þá fagurfræði sem lagatextinn biður um eða melódían í stað þess að reyna að búa til eitt heildarútlit fyrir alla plötuna. Leyfa frekar hverju lagi fyrir sig að skína. Sérstaklega í ljósi þess að þau koma frá ólíkum tímabilum í mínu lífi, með ólíku fólki og við ólíkar aðstæður. Okkur fannst það svolítið skemmtilegt að þetta yrði eins og úrklippubók.“

Una horfir á það svo að tónlistarfólk tali ákveðna mállýsku af tónlistartungumálinu og það geti verið auðveldara að lýsa því hvernig einhver annar talar en maður sjálfur. „Maður tekur frekar eftir þema, endurteknu stefi eða stíl hjá öðrum tónlistarmönnum en manni sjálfum. Manni líður eins og maður sé að nýta allan skalann, sé að vera fjölbreyttur en er svo með sinn ramma. Ramminn er kannski eigið innsæi eða orðaforðinn sem maður notar. Ég veit að ég er farin að sjá þema hjá mér og sérstaklega þegar ég enduruppgötva lög sem ég samdi í grunn- og menntaskóla. Það eru ákveðin hljómhvörf sem mér finnst skemmtileg, stundum hraðar laglínur og mikill texti. Þetta er eins og við tölum öll íslensku en við tölum hana mismunandi. Við erum öll með eigin frasa sem við grípum í oftar en aðrir og ég held að það sé eins í listinni. Maður er með sinn eigin orðaforða.“

Ferlið kaótískt

Una vinnur tónlistina náið með kærasta sínum, Hafsteini, og segir hún samstarfið rosalega gefandi, skemmtilegt en líka vera áskorun. „Af því þegar maður er svona náinn einhverjum þá er maður ekki með neinn filter, svo þegar ég verð óörugg í stúdíóinu þá á ég erfitt með að hrista það af mér sem ég ætti auðveldara með að gera ef ég væri að vinna með samstarfmanni. En af því að ég er með Haffa sem elskar mig og ég elska hann, við þekkjum hvort annað inn og út, þá verður vinnan einhvern veginn tilfinningalegri en ella. Sem er fallegt þó maður fari stundum að grenja fyrir framan míkrafóninn,“ segir hún og hlær. „Að geta farið í gegnum allar þessar tilfinningar, talað um þær og sigrast á óörygginu og efanum saman. Ég er líka þakklát að vera í sambandi með manneskju sem skilur þessa vinnu, hvernig þetta virkar og hvað þetta er allt kaótískt.“

En hvernig er ferlið þegar þú semur nýja tónlist og hefur það breyst undanfarin ár?

„Ég hef verið með mikla andlega vaxtarverki síðustu tvö árin síðan ég byrjaði að gefa út tónlist. Áður samdi ég alltaf ein, ég samdi alltaf með eitt hljóðfæri, gítar eða píanó og blað og penna. Ég settist niður, samdi lag og stóð ekki upp fyrr en það var tilbúið. Ef ég stóð upp og það var ekki tilbúið þá kláraði ég það aldrei. Þetta var svona mjög einfaldur og stirður rammi sem ég notaði til að skapa,“ útskýrir Una. „En svo þegar mann langar að fara að spila með hljómsveit og gefa út tónlist með stærri útsetningum þá þurfti ég að læra að hleypa fólki að. Það er ógnvekjandi þegar maður er búinn að eiga listaverk með sjálfum sér í mörg ár og það hefur enginn snert það. Svo fór ég að leyfa og það var mjög lærdómsríkt. Svo núna þegar ég hef verið að vinna þessa plötu með Haffa þá erum við að stíga enn þá fleiri skref út úr gamla þægindarammanum mínum og mér er farið að líða miklu betur með það að leyfa öðru fólki að koma með hugmyndir inn í mín verkefni og stækka þennan heim. Af því að það sem ég vil, þegar öllu er á botninn hvolft, er að listin sem ég tek þátt í að búa til tilheyri öðru fólki líka. Að fólk tilheyri heiminum sem ég er að vinna í að búa til. Ég vil ekki mála sjálfa mig út í horn, ég vil vinna með öllu þessu góða og skemmtilega fólki sem ég hef unnið með að koma þessari plötu í heiminn.“

Treystir eigin hæfileikum

„Það er eiginlega alveg súrrealískt að fá svona góðar móttökur. Það er svo skrýtið að það tekur mann smátíma að treysta því held ég. Það er kannski besta leiðin til að útskýra tilfinninguna. Eftir að ég gaf út mitt fyrsta lag, þá fór það í útvarpið og ég fékk að fara í Gísla Martein að spila það. Allir sem hlustuðu sögðu eitthvað fallegt. Fyrst um sinn líður manni eins og það hljóti nú að fara að koma að því að fólk hætti að hlusta á þetta lag. Maður reynir að halda sér niðri á jörðinni og halda í veruleikann eins og hann var áður en ég fór að gefa út tónlist. En svo er rosalega skrýtið þegar flugið heldur bara áfram. Breytingar eru alltaf svo fyndnar fyrir hausinn okkar og það hefur verið erfitt fyrir heilann minn að venjast breyttum veruleika. En það er líka hollt fyrir mann að þora að treysta eigin hæfileikum, þora að treysta því að maður sé á réttri hillu.“

Una segist hugsa um verkin sín sem gjafir og vandi hún sig við að gefa eitthvað fallegt. „Ef ég hugsa svona þá er ég minna upptekin af egói og hvort ég sé nógu góð. Ég er bara að gefa gjafir og sé svo hvað gerist. En ég veit ekki, þetta er búið að vera ótrúlega mikill rússíbani og ég hefði ekki getað ímyndað mér að þetta færi svona vel svona hratt. Svo ég er þakklát á hverjum degi.“

Stormur

Í upphafi næsta árs er von á nýjum íslenskum söngleik í Þjóðleikhúsið sem saminn er af Unu og Unni Ösp Stefánsdóttur. Unnur leikstýrði meðal annars verkinu Vertu úlfur og lék aðalhlutverkið í Saknaðarilmi sem hlutu mikið lof gagnrýnenda. Söngleikurinn mun heita Stormur og fjallar um ungt fólk, sumarið eftir menntaskólaútskrift, sem óttast framtíðina, þráir ástina og að finna sig sjálft.

En hvernig kom þetta til? „Áður en ég var að gefa út tónlist þá var ég í námi í Tækniskólanum sem fatatæknir, sem er grunnnám fyrir klæðskurð. Ég var að sauma allan daginn alla daga og fór í starfsnám samhliða því sem dresser hjá Þjóðleikhúsinu. Dresser vinnur við að hjálpa leikurum að fara mjög hratt úr fötum og í næstu föt í sýningu,“ segir Una.

„Mín fyrsta sýning sem dresser var verkið Framúrskarandi vinkona þar sem Unnur Ösp lék eitt af aðalatriðunum. Hún er svo dásamleg manneskja að hún tekur í höndina á öllu nýju starfsfólki Þjóðleikhússins og hún tók tíma í að spjalla við mig og kynnast mér. Í miðju sýningarferli gaf ég svo út fyrsta lagið mitt. Unnur kemur svo til mín í kjölfarið, sagðist vera ótrúlega hrifin og óskaði mér til hamingju. En það sem ég vissi ekki var að hún var strax komin með hugmynd og farin að hugsa um að búa til nýjan íslenskan söngleik,“ segir Una.

„Í nóvember á síðasta ári hittumst við svo á kaffihúsi og hún segir mér frá þessari hugmynd. Ég finn að hún er stressuð og hún segir strax við mig að ég geti hugsað þetta, ég þurfi ekki að svara strax, hún skilji að þetta sé stórt verkefni og að kannski þyki mér söngleikir asnalegir. En það sem hún vissi ekki var að ég elska söngleiki og mig hefur lengi dreymt um að fá að skapa nýjan söngleik, í mörg ár, svo ég sagði hiklaust já,“ segir Una.

„Verkið fjallar um ungt fólk sumarið eftir menntaskólaútskrift. Þau reyna að halda hvort í annað, vilja ekki vaxa í sundur, vilja vera saman, vera ung og kærulaus. En svo mætir lífið eins og stormurinn sem það er. Við verðum inni í íslenskum veruleika, fjöllum um daginn í dag, að vaxa úr grasi, ástina, finna sjálfan sig og að þora að vera öðruvísi,“ segir Una. Unnur leikstýrir en Una semur alla tónlistina fyrir söngleikinn þar sem áhorfendur munu heyra eldri lög hennar í bland við ný sem samin verða fyrir verkið. „Við munum setja allt hjartað í þetta.“