Í skugga misvægis atkvæðanna

Í kjölfar þess að fjárvana Samtök um betri byggð unnu kosningu 2001 um lokun herflugvallar í Vatnsmýri 2016 var teningum kastað. Upp reis harðsnúin og ófyrirleitin en vel fjármögnuð hreyfing svokallaðra flugvallarvina með tóm öfugmæli, útúrsnúninga, hálfsannleika, þvætting og lygar að vopni.

Við eðlilegar aðstæður í hinum frjálsa og þróaða heimi og víðar, annars staðar en á Íslandi, er borgarskipulag í raun ekki mjög flókin fræðigrein. Hvarvetna eru almannaheill í fyrirrúmi, ekkert leynimakk, allar áætlanir miðaðar við að gagnast sem flestum sem best og lengst, mikið samráð við borgarana, byggt á því besta sem fyrir er og á því að tvisvar tveir eru fjórir.

Árið 1946 fundu afspyrnulélegir ráðamenn á Íslandi hins vegar upp á því í fullkomnum aulaskap og vanþekkingu að snúa á hvolf algildum sannindum og mörg þúsunda ára reynslu mannkyns af borgarmótun. Þeir rændu þá besta mannvistar- og byggingarsvæði Reykvíkinga í Vatnsmýri, þar sem skyldi koma þétt og blönduð miðborgarbyggð og negldu þess í stað niður herflugvöll Breta sem syðri brúarsporðinn í loftbrú Flugfélags Akureyrar.

Um leið sviptu þeir Reykvíkinga allri lofthelgi yfir Nesinu vestan Elliðaáa og rændu borgarbúa auk þess skipulagsvaldinu í skjóli og í skugga ótrúlegs dáðleysis kjörinna fulltrúa Reykvíkinga í borgarstjórn og á Alþingi. Allan lýðveldistímann og lengur hafa þessir kjörnu fulltrúar komið af landsbyggðarstýrðum framboðslistum landsmálaflokka. Þeir eru því vanhæfir til að vinna að hagsmunum borgarbúa enda þjakaðir af þöggun og þrælsótta af völdum misvægis atkvæða.

Við slíkar aðstæður er ekkert lengur einfalt og eðlilegt í borgarskipulaginu. Uppspuni, lygar, svik og prettir spinnast saman í óleysanlega vítahringi, sem enginn hvorki vill né getur leyst. Glundroði ríkir og heildarmyndin og samhengi hlutanna er löngu horfið sjónum flestra. Kjörnir fulltrúar óttast svipuhöggin og gera allt til að halda djobbinu og viðhalda flugi í Vatnsmýri og baneitruðum og síversnandi afleiðingum sem það veldur borgarbúum, þjóðarbúinu og landsmönnum öllum, einnig þeim sem beita sér í þágu þessa gamla herflugvallar.

Hinir kjörnu eru ónæmir fyrir tjóninu, sem er orðið svo óskaplegt og umfangsmikið að fæstir sjá það lengur. Gegn betri vitund láta flestir lærðir og leikir, kjörnir og ráðnir líkt og ástandið sé eins og það á að vera. Óupplýstir borgarbúar þekkja ekki annað eftir 80 ára samfélagsáþján.

Samtök um betri byggð hafa oft verið sökuð um róttækni og óbilgirni vegna einarðrar afstöðu sinnar. En þau geta að sjálfsögðu aldrei farið út fyrir þann þrönga ramma og forsendur um að allir menn séu jafnir, að lýðræðislegur meirihlutavilji og almannaheill séu alltaf í fyrirrúmi. Þau geta aldrei stigið inn á það þjóðmálasvið sem er mótað af grimmilegri misbeitingu valdsins af misvægi atkvæðanna, sem orsakar mjög útbreitt og eitrað samfélagsmein þöggunar og þrælsótta, ekki síst hjá kjörnum fulltrúum Reykvíkinga í borgarstjórn og á Alþingi.

Ekki eru allir jafnir á Íslandi og hafa aldrei verið. Til upphafs nútímans um miðja 19. öld réðu bændur öllu og frá heimastjórn til þessa dags hefur arfleifð gamla bændasamfélagsins, misvægi atkvæða, svifið yfir, undir og allt um kring, skekkt og bjagað allt þjóðlífið, áætlanir, ákvarðanir, ráðstafanir, störf þingsins og sjálft samtalið. Samræður á eðlilegum og vitrænum grundvelli eru útilokaðar við þessar aðstæður. Fáir sjá skóginn fyrir trjánum, ekki heildarmyndina og ekki samhengi hlutanna. Staðreyndum og röksemdum er sópað út af borðinu. Samtök um betri byggð tala samt sínu máli á þessum skrumskælda vettvangi og leitast við að segja það sem segja þarf.

Misvægi atkvæða í kosningum til löggjafarþings er hvergi meira í vestrænum lýðræðisríkjum en á Íslandi. Bein og augljós afleiðing þess er að landsmenn eru ekki jafnir fyrir lögum og valdi. Feneyjanefndin og Öryggis- og samvinnustofnun Evrópu hafa margoft bent íslenskum stjórnvöldum á þennan alvarlega misbrest og ítreka við hverjar alþingiskosningar í áratugi að allar fullyrðingar um að Ísland sé meðal fremstu lýðræðisríkja séu án vafa orðum auknar. Að óbreyttu eiga hugmyndirnar góðu um réttarríki, lýðræði og jöfnuð hér varla góðan samastað.

Aðgangi að lögum er misskipt. Í íslensku lagasafni eru um 800 virk lög og lagabálkar. Sé annar helmingur þeirra frá 20. öld þegar misvægi var a.m.k. 300% og hinn frá 21. öld þegar misvægið er ekki „nema“ 100% sést að það hallar mjög á hag hinna valdalausu í íslensku samfélagi. Við þetta bætist að Alþingi sendir árlega og með stuttu árabili frá sér lög og áætlanir sem áratugum saman hafa hyglað þeim sem búa við aukið vægi atkvæða í þremun kjördæmum á landsbyggðinni, m.a. árleg fjárlög og fimm ára samgönguáætlanir. Verðugt rannsóknarefni!

Aðgangi að valdinu er ekki síður misskipt. Á tæpum 80 árum frá því ríkið tók landið í Vatnsmýri, lofthelgina yfir Nesinu og skipulagsvaldið með fjandsamlegum og ólögmætum hætti af Reykvíkingum líkt og Pútín í Donbas og á Krímskaga og Ísraelsríki fyrir botni Miðjarðarhafs hefur ráðherra samgöngumála haft forystu um það fyrir fyrir hönd flugvallarsinna að misbeita ægivaldi misvægisins ótæpilega gegn brýnustu hagsmunum borgarbúa og til mikils tjóns fyrir íslenskt samfélag og þjóðarhag.

Við þessi skilyrði er borgarskipulag Reykjavíkur alfarið unnið í reykfylltum bakherbergjum án nokkurrar þátttöku og stefnumótunar borgarbúa, sjálfra eigenda sveitarfélagsins. Hér ráða forkólfar Akureyringa og samherjar þeirra á landsbyggðinni meiru.

En að sjálfsögðu er formlegt vald ríkisins yfir landnotkun í Vatnsmýri, yfir borgarþróun Reykjavíkur og yfir örlögum og lífsgæðum borgarbúa nákvæmlega ekki neitt samanber lög um sveitarstjórnir, lög um skipulag, íslenska stjórnarskrá, alþjóðlega mannréttindasáttmála, almenn ákvæði um eignarrétt og almannaheill, sjálfar hugmyndirnar um lýðræði og réttarríki.

Þetta ímyndaða vald hvílir á átta áratuga fjandsamlegu, fordæmalausu og óréttmætu landráni íslenska ríkisins á kjörlendi Reykvíkinga í Vatnsmýri. Það virkjast aðeins með fádæma dáðleysi og meðvirkni kjörinna fulltrúa Reykvíkinga á Alþingi og í borgarstjórn. Um leið og einn eða fleiri kjörnir fulltrúar kúvenda, sinna loks kjósendum sínum, spyrna við fæti og andmæla svo eftir verður tekið hrynur spilaborg samgönguráðherra til grunna því „keisarinn er jú ekki í neinu“.

Óhæfuverk ríkisins gagnvart Reykvíkingum árið 1946 er ekki fyrnt þó bótaréttur borgarbúa sé það fyrir löngu vegna deyfðar og aðgerðaleysis borgaryfirvalda. Reykvíkingar geta hins vegar hafið töku lóðarleigu nú þegar af borgarlandi undir flugbrautum gamla herflugvallarins. Það er reyndar ein helsta skylda kjörinna fulltrúa að fara vel með eignir og auðlindir sveitarfélags. Taka lóðarleigu í Vatnsmýri er því mikilvægur hluti skyldustarfa kjörinna fulltrúa Reykvíkinga.

Einstaklingar og hópar tengdir Samtökum um betri byggð hafa a.m.k. þrisvar á þessari 21. öld staðið að reykvísku og borgarlegu framboði til borgarstjórnar Reykjavíkur auk þátttöku í prófkjörum „fjórflokksins“ til þess fyrst og fremst að rjúfa varðstöðu landsmálaframboðanna um herflugvöllinn í Vatnsmýri.

Félagar úr Samtökum um betri byggð tóku þátt í stofnun Borgarahreyfingarinnar 2009 til þess einkum að stuðla að nýrri stjórnarskrá. Misvægi atkvæða er jú orsakavaldur þess, sem með kerfisbundnum hætti fer stöðugt úrskeiðis í íslensku samfélagi. Enn sér ekki fyrir endann á þeirri öfugþróun því handhafar hins illa fengna valds hafa komið upp víggirðingu um kosningalögin svo ekki verði hróflað við misvægi atkvæða nema með auknum meirihluta á Alþingi.