Nelson fyrstur fuglaleið til Íslands

Fyrsta hnattflugið vakti eðlilega mikla athygli enda um heimsviðburð að ræða. Það hófst í Seattle á vesturströnd Bandaríkjanna, þegar átta menn úr bandaríska flughernum lögðu af stað í fjórum eins hreyfils, tvívængja Douglas-flugvélum 6. apríl 1924. Flugstjóri og vélamaður í hverri vél. Þær voru 12 metra langar með 16 metra vænghaf og fulllestaðar vógu þær rúmlega fjögur tonn. Áhöfnum tveggja vélanna tókst að ljúka leiðangrinum, lentu í Seattle 28. september eftir að hafa verið 175 sólarhringa á leiðinni. Hornafjörður komst á heimskortið, þegar tvær vélanna lentu þar 2. og 3. ágúst og Morgunblaðið var að sjálfsögðu á tánum.

„Sú fregn flaug hjer um bæinn á laugardagsmorguninn, að flugmenn þeir, úr ameríska hernum er þreyta hið margumrædda heimsflug, væru væntanlegir til Hornafjarðar þann dag. Þeir hefðu lagt af stað frá Kirkwall kl. 7,25 um morguninn.“

Mikill undirbúningur

Fréttin kom þó ekki eins og þruma úr heiðskíru lofti, því fyrri part sumars hófu heimamenn undirbúning og skipulagningu lendingar í samráði og samvinnu við einn af umsjónarmönnum hnattflugsins. Lendingarsvæðið við Mikleyjarál var mælt út, það afmarkað og bálkestir hlaðnir. Kveikt var í þeim skömmu fyrir lendingu, „svo flugmenn gætu sjeð vindstöðuna, eftir því hvernig reykinn legði“. Flugmennirnir voru enda ánægðir. „Umbúnaður var þar að þeirra dómi hinn besti, vel frá öllum merkjum gengið, og lendingarsvæðið tilvalið frá náttúrunnar hendi.“ Amerísk herskip voru til taks á Atlantshafinu, ef eitthvað kæmi fyrir og til þess að vísa flugmönnunum leið.

Á ýmsu gekk í hnattfluginu og ferðin gekk ekki áfallalaust fyrir sig. Forystuvélin hrapaði í Alaska en báðir mennirnir komust lífs af. Festa mátti bæði lendingarhjól og flotholt á vélarnar. Þeim var flogið sem sjóflugvélum þar til lendingarhjól voru sett undir þær í Kalkútta á Indlandi. Flotholt voru aftur sett undir í Orkneyjum fyrir fyrsta flug sögunnar yfir Atlantshaf frá austri til vesturs.

Þrjár vélar lögðu upp frá Orkneyjum laugardaginn 2. ágúst, en snúa þurfti tveimur þeirra við vegna þoku. Þær lögðu aftur af stað daginn eftir og lenti önnur þeirra á Hornafirði eftir ríflega sex tíma flug. Hinni varð að nauðlenda á hafinu vegna bilunar og var áhöfn hennar á reki í fjóra tíma áður en áhöfn á enskum togara kom til bjargar.

Sú þriðja, New Orleans, með Svíann Eric Nelson við stýrið og John Harding yngri sem vélamann lenti heilu og höldnu eftir átta og hálfs tíma flug síðdegis þennan laugardag. „Fagnaði mannfjöldinn nú þessum fyrsta flugmanni – eða mönnum sem heimsækja land vort og fara fuglaleið. Jók það á fögnuðinn að það var Svíi, sem fyrstur leysti þetta afrek – Norðurlandabúi, sömu þjóðar og sá maður, sem sigldi fyrstur kringum Ísland.“

Morguninn eftir var vélunum tveimur flogið til Reykjavíkur þrátt fyrir að þar væri allharður norðanstormur, eins og Morgunblaðið gat um. Talið var líklegast að vélunum yrði lent í Skerjafirði, á Viðeyjarsundi eða í Kópavogi. Flugmennirnir lentu vélunum hins vegar á innri höfninni, eins og þeir höfðu sagst ætla að gera, en skeytið barst ekki í réttar hendur. „Var þar saman kominn eins mikill mannfjöldi, og annars gerist um konungskomur.“

Lendingarsvæðið var skammt austan við Höfn. Fram kom í Morgunblaðinu þriðjudaginn 5. ágúst að Nelson og félagar teldu að Hornafjörður „muni tvímælalaust verða framtíðar flughöfn“. Reglulegar flugsamgöngur milli Reykjavíkur og Hornafjarðar komust þó ekki á fyrr en eftir 1940 og nú er staðan sú að óvíst er um framhald þeirra eftir að núgildandi samningur rennur út 30. ágúst.