Einhverjir hafa rekið upp stór augu að við þinglok hafi Mannréttindastofnun Íslands verið stofnuð. Það er vel skiljanlegt að fólk spyrji sig hvort það hafi verið nauðsynlegt. Báðir þingmenn Miðflokksins hafa til að mynda farið mikinn yfir þessu öllu saman og vita ekki hvaðan á sig stendur veðrið.
Það hefur þó legið fyrir í nokkur ár að stofnunin yrði sett á laggirnar, enda var samningur Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks fullgildur árið 2016 og er í samningnum lögð sú skylda á aðildarríki að starfrækja sjálfstæða mannréttindastofnun. Þannig hefur Ísland um langa hríð verið skuldbundið að þjóðarrétti til að setja á fót slíka stofnun enda hafa nánast öll önnur ríki Evrópu það gert. Árið 2019 taldi Alþingi ástæðu til að ganga skrefinu lengra og lögfesta sáttmálann. Samþykkt var þingsályktunartillaga þess efnis en í greinargerð hennar segir að til að fullgilda samninginn sé gerð krafa um að starfrækt sé sjálfstæð eftirlitsstofnun með mannréttindum sem varin eru í stjórnarskrá og alþjóða mannréttindasáttmálum og verði að uppfylla svokölluð Parísarviðmið sem segja skýrt að stofnunin verði að vera sjálfstæð eining sett á fót með lögum. Þetta kemur allt skilmerkilega fram í þingsályktunartillögunni sem samþykkt var á Alþingi 2019. Því kemur kannski einhverjum á óvart að til að mynda allir sex þingmenn Miðflokksins sem viðstaddir voru þá atkvæðagreiðslu samþykktu tillöguna, þar á meðal Bergþór Ólason. Það þarf vart að minna á að sá flokkur var þá sem nú undir formennsku Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar. Þingflokkur Miðflokksins er því búinn að venda kvæði sínu í kross og kannast alls ekkert við að þeir sem tóku þátt í að skuldbinda Alþingi til að setja stofnunina á fót séu þeir sjálfir.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur alltaf látið sig mannréttindi varða og stóð meðal annars að lagabreytingum á mannréttindakafla stjórnarskrárinnar árið 1995. Mannréttindastofnunin nú á svo að hafa eftirlit með þeim réttindum þó þess megi geta að þar sem stofnunin er ekki stjórnvald eru valdheimildir hennar í raun mjög takmarkaðar samanborið við aðrar eftirlitsstofnanir þar sem hún hefur til dæmis engin þvingunarúrræði.
Þrátt fyrir að nauðsyn fyrir sérstaka Mannréttindastofnun orki án efa tvímælis þá er Ísland engu síður skuldbundið til að starfrækja slíka stofnun. Þó lokaútfærsla lagasetningarinnar hafi svo vissulega verið afurð málamiðlana sem við í Sjálfstæðisflokknum hefðum útfært með öðrum hætti værum við ein í ríkisstjórn, er sjálfsagt að óska stofnuninni velfarnaðar í störfum sínum. Þar má sérstaklega beina því til stofnunarinnar að hún passi upp á að mannréttindi eru öll jafn mikilvæg og spanna réttindi allt frá tjáningarfrelsi til atvinnufrelsis og eignaréttar.
Höfundur er þingflokksformaður Sjálfstæðisflokksins.
Til baka
Leita í greinasafni
Prenta grein