Gamlar eldstöðvar vakna

„Þetta eru ekki stórir skjálftar og ekki margir skjálftar, en áberandi. Það er sum sé eitthvað að gerast þarna sem ekki hefur gerst áður. Og það er mergur málsins,“ segir Páll Einarsson, prófessor emeritus í jarðeðlisfræði við Háskóla Íslands, í Dagmálum í dag. Smáskjálftahrina reið yfir í Ljósufjallakerfinu á Snæfellsnesi í byrjun mánaðar og hafa nú mælst 70 skjálftar á þessu ári. Er þessi hrina merki um breytingu í hegðun eldstöðvakerfisins en fyrir árið 2021 mældust þar fáir skjálftar. Hofsjökull hefur einnig skolfið í ár og hefur gert það síðustu tvö ár, en þar byrjuðu skjálftar að mælast árið 2022. Fyrir það hafði lítið lífsmark verið með eldstöðinni.

Páll segir þetta nýja lífsmark með eldstöðvunum vera merki um að eitthvað sé á seyði, þó hætta á hamförum sé ekki yfirvofandi. Lífsmarkið getur virst tilviljanakennt í fyrstu að sögn Páls, en sé það sett í samhengi við annað bendi ýmislegt til þess að kvikuvirkni undir landinu komi í hrinum.

Hann bendir að á um miðja síðustu öld hafi verið rólegt tímabil. Frá Kröflueldum, sem hófust 1975, hafi hvert gosið rekið annað. „Við erum búin að sjá nokkur Heklugos, Hekla hefur gosið nú tíðar en hún hafði gert á sögulegum tíma. Við höfum séð gos undir Vatnajökli. Við erum búin að sjá stórt hraungos frá Bárðarbungu og hefur komið í ljós að hún er mikilvirkasta eldstöð landsins. Grímsvötn hafa minnt á sig annað slagið, með tiltölulega stóru gosi árið 2011. Við erum að sjá virkni í mörgum eldstöðvum sem voru áður tiltölulega rólegar,“ segir Páll. sonja@mbl.is » 10