Sólmyrkvanum var líkt við töfra

Líklega horfði þorri Íslendinga til himins klukkan 9.37 að morgni föstudagsins 20. mars árið 2015 og fylgdist með því þegar tunglið huldi allt að 99,4% af sólinni, frá Íslandi séð.

„Ég er enn með gæsahúð,“ sagði Hilmar Örn Hilmarsson allsherjargoði Ásatrúarfélagsins við mbl.is um sólmyrkvann. Félagið var með sérstaka hátíð í Öskjuhlíð í Reykjavík um morguninn, þar sem síðar um daginn var tekin fyrsta skóflustunga að væntanlegu hofi félagsins. Mynduð voru táknræn vébönd, kveikt var á kertum í höfuðáttum og staðarvættir blótaðar með smjöri og bjór.

„Þegar myrkvinn náði hámarki var kveiktur eldur á staðnum þar sem hofið rís, bumbur voru barðar og sigri ljóssins var fagnað með kveðskap og tónlist,“ segir Hilmar Örn en hann segir margar fallegar sólartilvísanir í eddukvæðum sem sungið var upp úr. „Þessi tímasetning er hlaðin merkingu og er afskaplega merkileg,“ útskýrir Hilmar Örn. „Sól og tungl í samstöðu að fara inn í hrútsmerkið. Þetta er afskaplega táknræn ný byrjun og mjög merkileg stjörnuspekilega séð.“

Talið niður

Bestu skilyrðin til að fylgjast með myrkvanum voru hér á landi. Morgunblaðið sagði frá því daginn eftir að fólk hefði átt stefnumót víðsvegar um landið þegar sólmyrkvinn gekk yfir. Þúsundir manna söfnuðust saman fyrir framan aðalbyggingu Háskóla Íslands, fjöldi kom saman við Hallgrímskirkju og víða voru skíðasvæði opnuð til þess að fólk gæti fylgst með fyrirbærinu úr nokkurri hæð. Fjölmargir erlendir stjörnu- og veðurfræðingar heimsóttu einnig landið vegna myrkvans og á meðan sumir tóku þátt í hátíðahöldum voru aðrir uppteknir við mælingar og rannsóknarstörf. Gríðarleg stemning myndaðist á svæðinu framan við háskólann. Hópurinn taldi niður í sameiningu, og þegar hámarkinu var náð brutust út mikil fagnaðarlæti.

Meðal viðstaddra voru hjónin Edward og Hailey Gomez, stjörnufræðingar frá Cardiff í Wales, en þau gerðu sér sérstaka ferð til Íslands til að fylgjast með sólmyrkvanum, rétt eins og margir aðrir.

„Það er ekki hægt að lýsa þessu. Þetta var töfrum líkast,“ sagði Edward. Hailey tekur undir og segir það hafa verið dásamlegt að deila upplifuninni með öllu þessu fólki.

Mörgum þótti kólna þegar tunglið þakti sólina að mestu en samkvæmt upplýsingum Halldórs Björnssonar, veðurfræðings á Veðurstofu Íslands, lækkaði hitinn um rúma hálfa gráðu á meðan deildarmyrkvinn stóð sem hæst. „Við erum með færanlega stöð til að sleppa loftbelg sem var upphaflega keyptur til að geta mælt ýmislegt í tengslum við eldgos. Blaðran náði tuttugu og fjögurra kílómetra hæð. Það varð 0,7 gráða kólnun sem fylgdi sólmyrkvanum í Reykjavík. Sólargeislunin og hitinn fylgdust að í þessu,“ segir hann við Morgunblaðið.

Stórkostleg sjón

„Þeir sem horfa á deildarmyrkva eins og varð nú átta sig ekki á því hvað er mikill munur á honum og almyrkva. Það er tvennt ólíkt en deildarmyrkvi er vissulega áhugaverður,“ sagði Þorsteinn Sæmundsson stjörnufræðingur við Morgunblaðið. Við almyrkva hylur tunglið alla skífu sólar, frá jörðu séð, en ekki við deildarmyrkva. Tunglið huldi t.d. 97,5% af skífu sólar í Reykjavík en 99,4% á Norðfirði. Ferill almyrkvans lá austur af landinu.

Þorsteinn rifjaði upp almyrkvann sem sást syðst á Íslandi 30. júní 1954. Hann fylgdist með honum af Reynisfjalli við Vík í Mýrdal.

„Í almyrkva þarf engin sólmyrkvagleraugu. Þú getur horft beint í sólina. Maður sér kórónu sólar teygjast langt út frá henni. Það er stórkostleg sjón. Maður sér líka glóandi sólstróka út frá sólinni. Það sem kom mér mest á óvart var liturinn á himninum. Það eru svo stórkostleg litbrigði að því verður ekki lýst. Maður sér út fyrir skuggann og þar sjást allir litir regnbogans. Þetta er að mínu viti stórkostlegasta náttúrufyrirbæri sem maður getur upplifað. Þess vegna eltast menn við að sjá þetta aftur og aftur.“