Kemur hugsun og tilfinningu í efni

„Maður er lítil sál sem finnst öll vegtylla góð svo það er þakkarvert að manni sé hampað. Það er alltaf gott þegar einhver tekur eftir því sem maður er að gera. Ég er því fyrst og fremst mjög þakklátur,“ segir Helgi Hjaltalín Eyjólfsson, myndlistar­maður og handhafi Gerðarverðlaunanna sem veitt voru í fimmta sinn á laugardaginn í Gerðarsafni í Kópavogi. Eru þau til heiðurs Gerði Helgadóttur myndhöggvara og veitt listamanni fyrir ríkulegt framlag til höggmynda- og rýmislistar á Íslandi. Áður hafa þau Rósa Gísladóttir, Þór Vigfússon, Finnbogi Pétursson og Ragna Róbertsdóttir hlotið verðlaunin.

Húmorískur undirtónn

Helgi útskrifaðist frá listasviði Fjölbrautaskólans í Breiðholti 1988. Að því námi loknu lá leiðin í Myndlista- og handíðaskóla Íslands 1988-1991, Kunstakademie Dusseldorf 1991-1992, AKI í Hollandi 1992-1994 og San Francisco Art Institute 1994-1995. Þá hefur Helgi verið virkur í sýningarhaldi á Íslandi sem og erlendis síðan á námsárunum en hann rak sýningarrýmið 20 fermetra um hríð og hefur sinnt ýmsum störfum tengdum myndlist, svo sem stjórnar­setu í Myndhöggvara­félaginu í Reykjavík og í Nýlistasafninu, verið í sýningarnefndum og starfað við kennslu.

Í umsögn dómnefndar í ár segir að verk Helga séu óður til handverksins og vangaveltur um samfélag samtímans. „Verkin bera gjarnan pólitískan keim og ávarpa samfélagsleg málefni með húmorískum undirtón. Haganlega unnið handverk spilar stóran þátt í skúlptúrum Helga með viðarverkum, sem vísa í heimaframleiðslu á ýmsum nytjahlutum með ólíkum táknum, svo sem klukkur, vopn og gervifætur. Verk hans eru gjarnan leikur að skala þar sem fundnar myndir eru stækkaðar upp úr öllu valdi á meðan aðrir hlutir minnka niður í míníatúra.“

Myndlistin á vinninginn

Inntur eftir því hvernig hann lýsi eigin verkum segist Helgi fyrst og fremst trúa á hug og hönd.

„Þetta er svona gamaldags verkfæri, að hugsa hluti og vinna þá svo í efni. Ég er búin að prufa hina og þessa miðla og láta gera hluti fyrir mig en það endar alltaf með því að ég þarf einhvern veginn að koma við og gera þetta sjálfur, vinna hlutina í höndunum. Fólkið mitt er að stórum hluta iðnaðarmenn svo ég kem svolítið úr þeim kúltúr að maður eigi að vinna vinnuna vel og vanda sig. Þaðan kemur þetta element að reyna að koma hugsun og tilfinningu í efni.“

Aðspurður í framhaldinu svarar hann því til að hann sæki innblásturinn víða. „Ég er áhugamaður um margt en myndlistin er alltaf stöðugur innblástur. Nú er ég til dæmis með hérna fyrir framan mig nýlega bók sem Listasafnið gaf út um 140 verk og það að fletta í gegnum hana er mikil næring. Ég hef líka alltaf haft mikinn áhuga á alþjóðastjórnmálum og sögu, þar er ég enginn spekingur en maður dýfir tánum í hitt og þetta og skoðar. Innblásturinn kemur því úr mörgum áttum,“ útskýrir hann og tekur fram í kjölfarið að hann hafi ávallt vitað að það myndi liggja fyrir honum að feta listabrautina.

„Ég hef aldrei ætlað að verða neitt annað. Ég hafði engan áhuga á því að verða slökkviliðsmaður eða læknir. Ég hef reynt að vera hitt og þetta en myndlistin er einhver strengur sem ég kemst aldrei mjög langt frá.“

Lítið listasamfélag kostur

Talið berst að fyrirmyndum í listinni og segist Helgi ekki geta gert upp á milli fólks í þeim efnum.

„Ég er það gamall að ég fór í gegnum Myndlista- og handíðaskólann áður en hann breyttist í Listaháskólann og þar hafði maður gríðarlega mikið aðgengi að íslenskum myndlistarmönnum. Þeir voru bæði að kenna og svo kynntist maður þeim í gegnum ýmsan félags­skap. Ég get ekki tekið einn eða tvo út en allt þetta fólk hefur haft mikil áhrif á mann og það er kannski einn af þessum kostum við að búa í svona fámennu samfélagi. Því þótt listaheimurinn sé lítill á alþjóðavísu er hann enn minni hér og maður býr við það að geta nánast hringt í hvern sem er til að leita ráða. Þetta gerði ég á meðan ég var að læra og svo urðu þetta vinir manns og kunningjar í gegnum ferilinn,“ segir hann og bætir því við að það sem standi upp úr á löngum ferli sé einfaldlega það verk sem hann vinni að hverju sinni.

„Ég er ekki mikið fyrir það að horfa til baka. Ég hef komið að rekstri ýmissa gallería en ég rak eitt slíkt í upphafi ferils míns og vann líka lengi sem verktaki fyrir söfnin. Þar fékk maður að sjá fullt af góðum sýningum og taka þátt í þeim. Það er kannski meira það sem ég sæki í heldur en minn eigin feril.“

Vatnslitirnir ávallt með í för

Þá segir Helgi hug listamannsins vera á sífelldu flugi.

„Ég hef unnið daglaunavinnu nánast alla tíð svo ég hef gert þetta þannig að ég tek skissubók og vatnslitasett með mér hvert sem ég fer. Ég reyni að nýta allar dauðar stundir og hef reynt að halda þessum rytma, að vera stöðugt í sköpun. Þótt ég sé ekki að gera eitthvert risastórt verk mallar þetta alltaf og undirmeðvitundin er einhvern veginn að vinna í þessu,“ segir hann og nefnir að auðvitað komi líka stundir þar sem hann gefist upp á listinni og setji hana til hliðar, jafnvel í nokkrar vikur.

„Svo byrjar maður bara aftur en ég finn nánast fyrir líkamlegum veikindum þegar listin er ekki með mér,“ segir hann og hlær dátt.

Spurður út í það að lokum hvort hann eigi einhver góð ráð í pokahorninu fyrir þá sem vilji feta listabrautina í framtíðinni segir hann hugarfarið skipta einna mestu máli.

„Ég hef alltaf reynt að líta á hlutina sem tækifæri frekar en hindrun. Ég man þegar ég var í Myndlista- og handíðaskólanum hversu illa var talað um þann skóla, bæði innan veggja hans og utan, að hann væri gamaldags og leiðinlegur. Ég fann þetta þó aldrei því ég tók bara mína stefnu, lagði af stað og talaði við fólk. Maður verður bara að vinna í kringum hlutina og sníða sér stakk eftir vexti því þannig býr maður til ný og spennandi tækifæri.“