Sjö norskir ráðherrar sögðu af sér

Við teljum Norðmenn náskylda okkur, nána frændur, og að mikil líkindi séu milli þeirra og okkar. Í kröfum til hás siðgæðis og heiðarleika, líka sjálfsvirðingar, ráðherra og æðstu manna, er þó nokkur munur á. Úthaf.

Sjö á þremur árum

Í stjórnartíð Jonas Gahrs Støres frá því í október 2021 hafa sjö norskir ráðherrar verið neyddir til að segja af sér. Menn kunna að spyrja hverjir það séu og fyrir hvað:

1. Ingvild Kjerkol. Hún hafði notað texta annars manns í meistararitgerð sinni við háskólanám 20 árum áður án þess að geta þess. Burt!

2. Sandra Borsch. Sama saga tíu árum áður. Burt!

3. Anniken Huitfeldt. Eiginmaður hennar hafði stundað umtalsverð hlutabréfaviðskipti meðan hún sat í ríkisstjórn. Hún hefði getað lekið einhverjum upplýsingum sem eiginmaðurinn hefði getað nýtt sér, misnotað, við sín hlutabréfaviðskipti. Slíkt lá þó ekki fyrir. Burt!

4. Ola Borten Moe. Keypti hlutabréf fyrir um 500 þúsund norskra króna í vopnaverksmiðju sem norska ríkið gerði svo kaupsamning við. Eiginlega tittlingaskítur. Burt!

5. Anette Trettebergstuen. Útvegaði nokkrum vinum sínum eða mælti með þeim til opinberra starfa. Misnotkun á valdaaðstöðu. Burt!

6. Odd Roger Enoksen. Hann var varnarmálaráðherra Noregs til 2022. Þá bárust fregnir af því að hann hefði haldið við miklu yngri konu árið 2000. Siðlaust. Burt!

7. HadiaTajik. Árið 2022 kom í ljós að hún hafði nýtt sér sérstök skattfríðindi á árunum 2006-2010 vegna uppgefinnar búsetu úti á landi og kostnað við tvöfalda búsetu, sem ekki lá að fullu fyrir. Burt!

Staðan hér

Bjarni Benediktsson varð að segja af sér ráðherradómi, fjármálaráðherraembættinu, í október í fyrra vegna vanhæfis.

Sá sem kvað upp vanhæfisdóminn var ekki minni maður en umboðsmaður Alþingis. Af þessu tilefni sagði Bjarni 10. október í fyrra: „Ég tel mikilvægt að virða álit umboðsmanns Alþingis sem er sérstakur trúnaðarmaður þingsins.“ Vel mælt en meining lítil.

14. október í fyrra sagði Bjarni af sér embætti fjármálaráðherra en einhenti sér sama dag í embætti utanríkisráðherra. Vanhæfur í eitt ráðherraembætti, flottur í annað. Nú sem helsti fulltrúi þjóðarinnar víða um heim. Glæsileg D-flétta. Fannst öllum þetta í lagi?

Flestir telja ráðherraembætti fullt verkefni fyrir venjulegan mann enda fylgir mikil þýðing og ábyrgð störfum ráðherra. Bjarni Ben skellti sér þó ekki aðeins í forsætisráðuneytið heldur bætti hann við, svona með fingrasmelli og glæsilegri handarsveiflu, fyrst félags- og vinnumarkaðsráðuneytinu og svo matvælaráðuneytinu.

Ég leyfi mér að fullyrða að svona flétta, sem aðeins finnst í lægstu skúffu siðferðis, sæmdar og sjálfsvirðingar, hefði varla getað gerst í neinu öðru landi Vestur-Evrópu, allra síst öðru norrænu ríki.

Sagan hér síðustu 80 árin

Síðustu 80 árin hafa aðeins sex íslenskir ráðherrar orðið að segja af sér – tveir hafa þó þvegið hendur sínar af öllum meintum misgjörðum og eru mættir galvaskir aftur til leiks.

Sjö afsagnir í Noregi á þremur árum en hér hafa aðeins fjórar endanlegar ráðherraafsagnir verið á öllum lýðveldistímanum, frá 1944, eða ein á 20 ára fresti.

Hvað segir þetta okkur? Ekki skyldi íslenskt siðleysi, skortur á virðingu við kjósendur og sjálf sig, spilling, vera svarið?

Mætt aftur til leiks

Tveir ráðherrar sem voru neyddir til að segja af sér, Sigmundur Davíð 2016 og Sigríður Andersen 2019, geysast nú fram á stjórnmálavöllinn með boðskap um að skynsemi, ráðvendni og ábyrgð skuli í hávegum höfð.

Sigmundur Davíð hrökklaðist frá vegna hneykslismála tengdum Panamaskjölunum og fyrir það að hafa farið með ósannindi í Kastljósþætti.

Mannréttindadómstóll Evrópu komst að þeirri niðurstöðu að Sigríður hefði brotið lög, valið sína menn „a la“ D fremur en þá hæfustu við skipan í mikilvæg dómarastörf.

Er þetta allt nú grafið og gleymt? Er Sigmundur Davíð nú allt í einu flottur fýr og Sigríður fyrirmyndarsnót?

Má ráða mann til að reka ráðuneyti?

Eins og nefnt hefur verið má ætla að það sé fullt verkefni að annast og reka eitt ráðuneyti. Bjarni Ben einhenti sér þó, eftir vanhæfi í einu, í þrjú.

Úrræðagóður Bjarni kippti bara föllnum vini og samherja, Jóni Gunnarssyni, sem þurfti að reisa við hvort sem var, tryggja góð laun og nota mætti í krítísk verk, inn í sinn ráðherradóm allan, fól honum að reka eitt ráðuneytið. Matvælaráðuneytið.

Það má reyndar um það deila hvort menn geti tekið að sér svo mörg ráðuneyti að þeir ráði ekki neitt við neitt og ráði svo bara menn, líka þá sem telja má með öllu vanhæfa, til að reka ráðuneytin.

Hvað skyldi Umboðsmaður Alþingis segja um þessa aðferðafræði? Góð stjórnsýsla!?

Bananalýðveldin

Stundum tala menn um bananalýðveldi. Svona í háði og með lítilsvirðingu. Þau eiga víst að vera helst í Afríku og á öðrum framandi slóðum. En þurfum við að leita svo langt til að finna eitt?