Allt samfélagið græðir

Undanfarin ár höfum við hjá Símstöðinni átt í góðu samstarfi við VIRK starfsendurhæfingarsjóð um að opna leið fyrir skjólstæðinga þeirra aftur inn á vinnumarkaðinn. Töluvert af nýju starfsfólki hefur komið til okkar í gegnum þetta samstarf, enda bjóðum við upp á hlutastarf með sveigjanlegum vinnutíma eftir þörfum hvers og eins. Þetta samstarf hefur gengið það vel að fyrirtæki okkar hlaut nafnbótina VIRKT fyrirtæki ársins 2024.

Vinnuletjandi kerfi

Þrátt fyrir árangurinn hafa komið upp áskoranir. Sem dæmi tilkynnti starfsmaður hjá mér fyrr á árinu að hann þyrfti að segja upp störfum. Hann hafði staðið sig einstaklega vel í starfi, var vel liðinn af samstarfsfólki og sýndi mikinn áhuga á vinnu. Þegar ég spurði hvort eitthvað í starfinu eða launakjörin væri ástæða uppsagnarinnar, þá útskýrði hann að þetta væri algjörlega óháð vinnustaðnum. Hann sagði einfaldlega: „Ég hef lent í skerðingu bóta og má ekki vinna svona mikið.“

Þessi starfsmaður var nýkominn aftur á vinnumarkaðinn eftir langa fjarveru vegna veikinda. Hann byrjaði varlega og byggði smám saman upp starfsorku sína. Hins vegar fór hann yfir frítekjumarkið sem bætur hans leyfðu og þurfti þess vegna að endurgreiða hluta þeirra. Þetta reyndist honum mikið áfall, þar sem hann hafði lagt hart að sér við að byggja upp starfsgetu á ný. Kerfið sýndi hins vegar engan skilning á þeirri framþróun sem hann hafði náð. Í stað þess að styðja við þessa endurkomu hans á vinnumarkaðinn, var honum refsað fyrir að taka of stór skref.

Þetta er því miður ekki eina dæmið, og fleiri tilvik hafa komið upp þar sem starfsfólk hefur þurft að fylgjast vel með vinnutímanum og tekjum í hverjum mánuði til að forðast endurgreiðslur.

Sveigjanleiki er mikilvægur

Starfsendurhæfing er ómetanlegur þáttur í því að hjálpa einstaklingum að komast aftur til vinnu. Hún er hluti af flóknu og jafnvel löngu ferli þar sem margir aðilar vinna saman að því að veita fólki stuðning og tækifæri. Þegar einstaklingar ná loks að snúa aftur inn á vinnumarkaðinn, ætti kerfið að styðja við þá vegferð – ekki refsa þeim fyrir framfarir.

Það þarf að skapa hvata til atvinnuþátttöku án þess að hætta á skerðingu bóta komi í veg fyrir að fólk reyni að taka þátt í samfélaginu á ný.

Á móti þarf einnig að tryggja að opinbert fé sé vel nýtt og að girða fyrir misnotkun. Réttmætt væri að setja tekjuþak á skerðingarlausar bætur, þannig að úrræðið nýtist best þeim sem raunverulega þurfa á því að halda.

Til dæmis mætti setja þakið miðað við meðallaun í viðkomandi starfsstétt, þar sem bætur myndu byrja að skerðast ef tekjur fara yfir það mark.

Starfsendurhæfingarstöðvar gætu gegnt lykilhlutverki í ferlinu við að meta hvort viðkomandi eigi rétt á starfsendurhæfingu og þróa einstaklingsmiðaðar áætlanir sem taka mið af þörfum, getu og markmiðum hvers og eins.

Allt samfélagið græðir

Starfsendurhæfing er lykillinn að því að hjálpa fólki að ná sjálfstæði og taka virkan þátt í samfélaginu. Það er nauðsynlegt að tryggja að kerfið vinni með fólki, ekki gegn því, og að það sé sveigjanlegt og réttlátt fyrir alla sem á því þurfa að halda.

Þegar kerfið styður við einstaklinga á viðkvæmum tímamótum, eykst ekki aðeins velgengni þeirra heldur græðir samfélagið allt um leið.