Sterk sveitarfélög lykill að góðu samfélagi

Tíminn flýtur alltaf áfram og nú líður að því að árið 2024 renni sitt skeið. Það hefur, líkt og mörg önnur undanfarin ár, verið tíðindaríkt hjá sveitarfélögum landsins og fjölmargar áskoranir sem við höfum glímt við á ýmsum vígstöðvum. Jarðhræringar héldu áfram á Reykjanesi á árinu og höfðu mikil áhrif á Grindavík og íbúa þar. Við hjá sambandinu höfum eftir fremsta megni stutt við sveitarstjórn Grindavíkur í þeim verkefnum sem hún glímir við, og þessi staða minnir okkur á hversu mikilvæg sterk sveitarfélög eru samfélaginu okkar. Það hefur verið magnað að fylgjast með viðbrögðum samfélagsins í Grindavík og samheldni í þessu stóra verkefni.

Mikið fjárfest og stutt við íbúðauppbyggingu

Mörg sveitarfélög hafa verið í örum vexti undanfarin ár og það er sannarlega áskorun að vaxa hratt í hárri verðbólgu og vöxtum. Þrátt fyrir það jukust fjárfestingar sveitarfélaga á árinu 2023 og námu 76 milljörðum króna eða 14% af tekjum þeirra, en til samanburðar fjárfestir ríkissjóður fyrir um 100 milljarða, eða 7% af sínum tekjum. Það er því ljóst að sveitarfélög um allt land eru að sýna mikinn metnað í uppbyggingu samfélagsins.

Sveitarfélög hafa ekki staðið íbúðauppbyggingu fyrir þrifum, ólíkt því sem stundum er haldið fram. Árið 2024 urðu tæplega 3.600 íbúðir fullbúnar, sem verður að teljast góður árangur m.v. afar háan fjármögnunarkostnað og yfirspenntan vinnumarkað undanfarið. Aldrei hafa fleiri íbúðir verið í byggingu eða með samþykkt byggingaráform. Þá er tæpur þriðjungur íbúða í byggingu með stuðningi hins opinbera, ýmist í gegnum stofnframlög eða hlutdeildarlán. Húsnæðisstuðningur sveitarfélaga felst einkum í stofnframlögum, sérstökum húsnæðisstuðningi og í niðurgreiddri leigu á félagslegu húsnæði. Þá styðja sveitarfélög við uppbyggingu íbúðarhúsnæðis með margvíslegum innviðaframkvæmdum í þágu íbúa. Enda er það svo að sveitarfélög eiga helming vegakerfisins í landinu og meirihluta opinberra bygginga.

Það er þess vegna sem það hefur verið áherslumál hjá sambandinu að fá endurgreiðslu virðisaukaskatts af lögbundnum innviðaframkvæmdum. Innviðafjárfestingar ríkis og sveitarfélaga styðja við framleiðnivöxt og hagvaxtargetu þjóðarbúsins en er gjarnan sá útgjaldaliður þar sem skorið er niður ef þörf þykir. Við þurfum að viðhalda háu fjárfestingarstigi sveitarfélaga og opna á endurgreiðslur vegna innviðaframkvæmda líkt og raunin er annars staðar á Norðurlöndunum.

Samhent átak til stuðnings langtímakjarasamningum

Sveitarfélögin tóku þátt í að styðja við gerð langtímakjarasamninga með gjaldfrjálsum skólamáltíðum og hófsömum gjaldskrárhækkunum. Stöðugleikasamningarnir hafa það að markmiði að draga úr verðbólgu og skapa skilyrði fyrir lækkun vaxta hér á landi. Á þeim nótum hefur samninganefnd sveitarfélaga undirritað kjarasamninga við mikinn meirihluta starfsfólks sveitarfélaga. Allt miðar þetta að því að ná hér efnahagslegum stöðugleika, og við erum á réttri leið þar.

Á haustmánuðum boðuðu aðildarfélög KÍ til verkfalla þar sem ekki hafði tekist að ná samningnum. Fóru nokkrir leik-, grunn- og framhaldsskólar um allt land í verkföll sem reyndu mikið á nemendur, kennara, foreldra og sveitarfélögin. Í lok nóvember samþykktu samninganefndir sambandsins og KÍ innanhússtillögu ríkissáttasemjara um ramma fyrir kjarasamninga. Samhliða því frestaði KÍ öllum verkföllum og aðilar sammæltust um að halda friðarskyldu út janúar 2025 í þeim tilgangi að ljúka gerð kjarasamnings. Góður gangur er í viðræðunum og full ástæða til bjartsýni um að samningar klárist fljótlega á nýju ári.

Samvinna skilar okkur árangri

Eitt af stórum áherslumálunum sambandsins er skýr ábyrgðarskipting milli ríkis og sveitarfélaga í félags- og heilbrigðisþjónustu, og stóru verkefnin okkar undanfarin misseri þar hafa verið kostnaðarskipting í málefnum fatlaðs fólks og barna með með fjölþættan vanda.

Það er gríðarlega mikilvægt að við vinnum saman að því, ríki og sveitarfélög í samráði við hagsmunasamtök fatlaðs fólks, að þróa þjónustuna áfram og tryggja fjármögnun og fyrirkomulag málaflokksins til framtíðar. Við hjá sambandinu höfum lagt mikla áherslu á það í samtölum við helstu hagaðila að við þurfum að ná sátt um þessa þætti sem allra fyrst, og höfum sett af stað vinnu til að tryggja að svo verði. Það eru hagsmunir allra að sveitarfélögin hafi bolmagn til að sinna þessari þjónustu eins vel og metnaður þeirra stendur til, með hagsmuni notenda að leiðarljósi.

Sterk sveitarfélög grunnur að góðu samfélagi

Við sem störfum á sveitarstjórnarstiginu erum heppin að fá að glíma við ábyrgðarfull og skemmtileg verkefni og fá tækifæri til að móta samfélagið okkar. Sveitarfélögin gegna lykilhlutverki í daglegu lífi okkar allra enda sinna þau stórum hluta opinberrar þjónustu í samfélaginu.

Starfsfólk sveitarfélaga um allt land mun halda áfram að vinna að margvíslegum verkefnum sem bæta samfélagið okkar á nýju ári. Við hjá sambandinu verðum sem fyrr á vaktinni fyrir sveitarfélögin og hlökkum til áframhaldandi samstarfs.

Ég óska landsmönnum öllum farsældar á nýju ári.