Tilskipanir Trump undirritaði sumar tilskipananna á innsetningarhátíð stuðningsmanna sinna í Capital One-höllinni og kastaði svo pennunum sem hann notaði til stuðningsmanna sinna. Færði Trump sig svo í Hvíta húsið.
Tilskipanir Trump undirritaði sumar tilskipananna á innsetningarhátíð stuðningsmanna sinna í Capital One-höllinni og kastaði svo pennunum sem hann notaði til stuðningsmanna sinna. Færði Trump sig svo í Hvíta húsið. — AFP/Jim Watson
Donald Trump Bandaríkjaforseti varði fyrsta degi sínum í embætti við að undirrita urmul forsetatilskipana þar sem gefin var út stefna Trumps í ýmsum málaflokkum, á sama tíma og hann felldi úr gildi tæplega 80 forsetatilskipanir sem Biden fyrirrennari hans gaf út

Stefán Gunnar Sveinsson

sgs@mbl.is

Donald Trump Bandaríkjaforseti varði fyrsta degi sínum í embætti við að undirrita urmul forsetatilskipana þar sem gefin var út stefna Trumps í ýmsum málaflokkum, á sama tíma og hann felldi úr gildi tæplega 80 forsetatilskipanir sem Biden fyrirrennari hans gaf út.

Forsetatilskipanir eru eitt form reglugerða í Bandaríkjunum, en þeir forsetar sem á eftir koma geta fellt þær úr gildi, auk þess sem hægt er að hnekkja þeim fyrir dómstólum stangist þær á við lög. Gert er ráð fyrir að látið verði reyna á gildi sumra af umdeildari tilskipunum Trumps fyrir dómstólum.

Trump lýsti meðal annars yfir neyðarástandi við landamæri Bandaríkjanna að Mexíkó í fyrradag og fyrirskipaði Bandaríkjaher að „innsigla“ landamærin. Þá undirritaði hann tilskipun um að fella úr gildi ríkisborgararétt fyrir þau börn sem fæðast á bandarískri grundu óháð þjóðerni foreldra þeirra. Var sú tilskipun kærð samdægurs, þar sem kveðið er á um ríkisborgararéttinn í 14. viðbót bandarísku stjórnarskrárinnar.

Í annarri tilskipun ákvað Trump að frysta komu flóttamanna til Bandaríkjanna í fjóra mánuði, en ekki var ljóst í gær hvernig sú tilskipun yrði framkvæmd.

Trump undirritaði einnig nokkur tilmæli, þar sem því var m.a. beint til viðeigandi stofnana að hefja á ný byggingu „landamæramúrsins“ við Mexíkó sem Trump barðist fyrir á fyrra kjörtímabili sínu. Slík tilmæli hafa ekki sama gildi og tilskipanirnar, og mun fjármögnun múrsins kalla á aðkomu fulltrúadeildar Bandaríkjaþings.

Trump undirritaði einnig tilskipun, þar sem innanríkisráðuneytinu var gert að breyta nafni Mexíkóflóa í „Ameríkuflóa“ og að breyta nafni Denali-fjalls, hæsta fjalls Norður-Ameríku, aftur í McKinley-fjall.

Frestaði TikTok-banni

Ein tilskipunin sneri að snjallsímaforritinu TikTok, en Bandaríkjaþing samþykkti lög á síðasta ári, þar sem kínverska fyrirtækinu Byte-
Dance, sem þróaði forritið, var gert að selja það innan ákveðinna tímamarka eða horfa upp á bann. Tók bannið gildi um síðustu helgi, en Trump nýtti heimild í lögunum til þess að veita Byte-
Dance 75 daga til viðbótar til þess að tryggja sölu forritsins.

Trump studdi áður bann gegn Tik-
Tok, en forritið hefur verið sakað um að afla ofgnóttar af persónuupplýsingum, á sama tíma og ekki er tryggt að stjórnvöld í Kína geti ekki komist yfir þær. Sagði Trump á dögunum að sér hefði snúist hugur varðandi bannið, þar sem það hefði nýst sér vel í kosningabaráttunni.

Gaf Trump til kynna í fyrradag að hann vildi að bandarískt fyrirtæki myndi eignast helmingshlut á móti ByteDance í TikTok, en talsmaður kínverska utanríkisráðuneytisins sagði að það ætti að vera á hendi ByteDance hvernig það hagaði sínum málum.

Parísarsamkomulagið og WHO

Trump undirritaði einnig a.m.k. tvær tilskipanir þar sem hann dró Bandaríkin út úr alþjóðasamstarfi. Ákvað Trump meðal annars að draga Bandaríkin út úr Parísarsamkomulaginu um loftslagsmál í annað sinn, en Trump hafði áður slitið aðild Bandaríkjanna að samkomulaginu árið 2017, en Biden sneri þeirri ákvörðun við á sínum fyrsta degi í embætti árið 2021 með forsetatilskipun.

Þá ákvað Trump einnig að hefja ferlið við að draga Bandaríkin út úr alþjóðaheilbrigðisstofnuninni WHO. Sagði hann alþjóðasamstarf í heilbrigðismálum eflaust koma sér vel fyrir ýmis ríki, en ekki fyrir Bandaríkin sem væru að greiða of fjár fyrir aðild sína, sér í lagi borið saman við Kína.

Kínversk stjórnvöld lýstu því yfir í gær að þau myndu áfram standa á bak við WHO og talsmenn stofnunarinnar sögðu að þeir hörmuðu ákvörðun Trumps og að þeir vonuðu að hann myndi sjá sig um hönd, en eitt ár þarf að líða áður en Bandaríkin ganga formlega úr stofnuninni.

Náðaði stuðningsmenn sína

Trump undirritaði einnig tilskipanir þar sem hann annars vegar náðaði þá stuðningsmenn sína sem höfðu verið dæmdir fyrir þátt sinn í árásinni á þinghús Bandaríkjanna 6. janúar 2021 og gaf hins vegar fyrirmæli um að hætta sakamálum gegn öðrum, sem enn væru í gangi.

Tæplega 1.600 manns hafa þegar hlotið dóma fyrir glæpi sem þeir frömdu í árásinni á þinghúsið, og voru um 600 þeirra dæmdir fyrir að hafa beitt ofbeldi eða ráðist á lögregluþjóna. A.m.k.14 meðlimir öfgasamtakanna Proud Boys og Oath Keepers fengu svo dóma sína mildaða, en í því felst að þeim verður sleppt úr fangelsi, en sakaskrá þeirra verður ekki hreinsuð.

Elon Musk

Þrætir fyrir nasistakveðju

Auðkýfingurinn Elon Musk neitaði í gær að hann hefði gefið nasistakveðju þegar hann flutti ræðu á innsetningarhátíð Trumps í Capital One-höllinni í fyrrakvöld. Musk þakkaði í ræðu sinni fyrir stuðning fólksins, sló hægri hönd á brjóst sér og rétti svo handlegginn fram með útrétta fingur. Endurtók hann svo kveðjuna fyrir þá sem stóðu fyrir aftan hann.

Myndskeiðið af kveðju Musks fór sem sinueldur um netheima, og sýndist sitt hverjum. Ruth Ben-Ghiat, sérfræðingur í sögu fasismans, sagði á samfélagsmiðlinum X, sem Musk á, að kveðjan hefði verið að nasistasið og að hún hefði þar að auki verið mjög ofstopafull.

Samtökin Anti-Defamation League, sem berjast gegn hvers kyns gyðingahatri, sögðu hins vegar að svo virtist sem Musk hefði ákveðið að gefa „klunnalega handahreyfingu“, en ekki nasistakveðju.

Musk sagði svo sjálfur á X-síðu sinni að það væri „svooo þreytt“ að líkja pólitískum andstæðingum við Hitler.

Höf.: Stefán Gunnar Sveinsson