Vitundarvakning um ristilkrabbamein

Eftir meira en fjörutíu ára umræðu og allnokkurn undirbúning hefur nú komið fram í fjölmiðlum að brátt skuli hefja lýðgrundaða skimun eftir ristilkrabbameini hjá takmörkuðum hópi fólks hér á landi. Í frumkönnun sem hefst von bráðar verður látið reyna á verkferla, skráningu og framkvæmdarþætti. Leitað verður að blóði í hægðum hjá einkennalausu fólki sem náð hefur 69 ára aldri, en leit síðan aukin hjá fleiri aldurshópum, að fenginni reynslu.

Marsmánuður

Víða um heim er nú vakin athygli á baráttunni gegn ristilkrabbameini og er marsmánuður tileinkaður þeirri baráttu á hverju ári. Samtökin World Endoscopy Organization (WEO) hafa hvatt til vitundarvakningar í þessum mánuði.

Á hverju ári greinast um tvær milljónir manna með krabbamein í ristli og endaþarmi sem síðan hefur alvarleg áhrif á milljónir einstaklinga á heimsvísu. Það er sorglegt til þess að vita að um ein milljón manns láti lífið árlega og er sjúkdómurinn ein aðaldánarorsökin á okkar tímum. Þetta minnir alvarlega á að knýjandi þörf er fyrir aukna vitund okkar um sjúkdóminn, aðferðir til að greina hann snemma og aðgerðir til að fjarlægja forstig hans og fyrirbyggja frekari vöxt og útbreiðslu.

Áhættuþættir og einkenni

Krabbamein í ristli fer ekki í manngreinarálit og eru allir einstaklingar í hættu, hverjir sem þeir eru. Áhættuþættir takmarkast ekki við aldur eða uppruna. Lífsstíll svo sem takmörkuð hreyfing, óholl fæða, reykingar og óhófleg neysla áfengis eykur áhættuna á að fá sjúkdóminn. Sjúklingar með bólgusjúkdóma í meltingarvegi og fjölskyldusögu um ristilkrabbamein eru í meiri áhættu. Þrátt fyrir að einkenni eins og blóð í hægðum, viðvarandi kviðverkur og óskýrð megrun séu viðvörunarmerki getur sjúkdómurinn oft búið um sig og versnað án einkenna þar til hann er greindur á síðari stigum. Þetta krabbamein hefur því verið nefnt „hinn þögli morðingi“.

Þetta er ástæðan fyrir því að reglubundin skimun (leit hjá einkennalausum einstaklingum) er nauðsynleg og skynsamleg.

Skimun eftir ristilkrabbameini

Nú er mælt með að reglubundin skimun eftir ristilkrabbameini byrji að jafnaði hjá einkennalausum einstaklingum sem eru 45 eða 50 ára og haldi áfram til 75. aldursárs. Tilgangurinn felst í að finna og fjarlægja forstigið og krabbamein á byrjunarstigi, en þá næst bestur árangur. Ákjósanlegast er að skimunin sé framkvæmd með skipulögðum lýðgrunduðum hætti með því markmiði að sem allra flestir af þeim sem eru boðaðir verði þátttakendur.

Ábyrgð okkar sem heilbrigðisstarfsmanna og leiðenda á sviði meltingarlækninga er mikil í að fræða og gera fólki kleift að skilja mikilvægi forvarna gegn ristilkrabbameini.

Forvarnaraðgerðir (t.d. ristilspeglun) og snemmgreining lækka nýgengi og dánartíðni. Við verðum þess vegna að gera allt sem í okkar valdi stendur til að tryggja að fólk, hver svo sem staða þess er í þjóðfélaginu, geti nýtt sér þær upplýsingar og aðgerðir sem beitt er.

Höldum áfram baráttunni, með ákveðni, ástríðu og þeirri staðföstu trú að við getum náð því takmarki í framtíðinni að fólk falli ekki í valinn að óþörfu vegna krabbameins í ristli og endaþarmi.

Í þessum marsmánuði er því takmarkið að við sameinumst á heimsvísu í vitundarvakningu gegn ristilkrabbameini.

Kynntu þér hvað þú getur gert til að fyrirbyggja þetta krabbamein, sem er eitt af örfáum krabbameinum þar sem við þekkjum forstigin og getum brugðist við.