Mæður með fíknisjúkdóm

Ég er ein þeirra sem hafa háð langvinna baráttu við fíknisjúkdóm og komist heilar frá borði. Mér finnst ég því hafa þeim skyldum að gegna að leggja málefnum kvenna með fíknisjúkdóm lið. Það er flókin staða að vera kona með fíknisjúkdóm, einkum og sér í lagi sé hún líka móðir. Fordómar gagnvart þeim grassera ekki síst í kerfum sem eiga að hlúa að þeim og börnum þeirra. Nýleg bresk rannsókn sýnir að konur með fíknivanda mæta miklu meiri hörku og fordómum en karlar með sama vanda. Neysla þeirra markast frekar af því að slökkva á sársauka sem fyrir er fremur en að skemmta sér. Þær eru oftar en ekki með brotna sjálfsmynd og þjakaðar af áfallastreitu. Þær eru einmana, örvæntingarfullar og hjálparlausar og fá síður stuðning frá sínum nánustu. Þeim er síður treyst og þær þurfa stöðugt að sanna sig þrátt fyrir staðfesta edrúmennsku.

Í barnaverndarkerfum er þeim oft mætt með skilningsleysi og dómhörku þrátt fyrir viðleitni þeirra til að sækja sér aðstoð við fíknivanda sínum. Ég veit til þess að margar mæður í þessum sporum hafa í smæð sinni mætt risavöxnu valdabákni, sem kerfið er í heild sem fer með forræðismál, sem var þeim fjandsamlegt og miskunnarlaust. Fordómarnir fylgja þeim svo löngu eftir að þær hafa náð fullum bata og það getur þeim reynst þrautin þyngri að fá eðlilega umgengni við börn sín þrátt fyrir lengri edrúmennsku. Sumar þeirra sjá á eftir afkvæmi sínu fyrir fullt og allt þrátt fyrir bót og betrun. Ekkert barn ætti þó að búa við slíkt. Það er eðlilegt að fólk sé á varðbergi og að viðbrögðin litist af tortryggni en öðru máli gegnir um að svipta fólk mannréttindum og ógilda það um ókomna tíð. Þetta veldur svo óafturkræfum tilfinningalegum og félagslegum skaða. Þeim er ekki gefið tækifæri til að bæta ráð sitt heldur eru þær dæmdar fyrir fram.

Mæður með fíknivanda veigra sér jafnvel við því að leita sér aðstoðar vegna ótta um að missa frá sér börnin og velvild annarra. Skömmin verður dýpri og feluleikurinn flóknari sem ýtir svo enn frekar undir meiri þörf til að deyfa sig og meiri neyslu. Þetta er vítahringur sem viðheldur sér og erfitt að sjá leið út úr. Því má segja að viðhorfið gagnvart þeim í samfélaginu og nærumhverfi sé jafnvel skaðlegra en efnin sem þær innbyrða. Orðræðan og hugmyndirnar um þessar konur gera þær réttlausar og varnarlausar svo að þær liggja vel við höggi frá þeim sem vilja nýta sér það. Mæður sem missa tökin á tilverunni vegna fíknisjúkdóms elska börnin sín ekkert minna en aðrar mæður. Fíknin drepur ekki móðurástina. Börnin þjást mest vegna þeirra hrikalegu fordóma, grimmdar og harðstjórnar sem mæður þeirra verða fyrir og þau sakna mæðra sinna og elska þær alveg jafn mikið þótt þær séu með fíknisjúkdóm.

Óvægin orðræða og afbökuð hugmyndafræði um mæður með fíknivanda meiðir þá sem síst skyldi og það látið í veðri vaka að mæður þeirra séu hættulegar eða jafnvel illræmdar séu þær með fíknisjúkdóm. Tengsl móður og barns eru rofin og afskræmd fyrir lífstíð. Karlmenn og feður fá allt annan hljómgrunn og viðmót í samfélaginu þegar bata er náð. Því ber vissulega að fagna að vel sé við þeim tekið en það þarf viðhorfsbreytingu gagnvart mæðrum með sama vanda og að gefa þeim færi á uppreisn æru. Innkoma móðurinnar í líf barnsins á ný þarf að vera trygg og örugg og henni ætti alltaf að fagna eftir að bata er náð. Þarna þarf barnaverndarkerfið að skerast í leikinn og gefa mæðrum sem hafa algjörlega snúið við blaðinu kost á því að eiga eðlilega umgengni við börn sín. Þetta er líka ákall um vitundarvakningu um líðan fólks og úrræði til að takast á við vanlíðan. Þetta er ákall um miklu meiri þekkingu á uppbyggilegum úrræðum og aðferðum til að takast á við tilfinningalegan sársauka. Við þurfum að vera vakandi fyrir því að unga fólkið okkar, ekki síst ungar stúlkur, byggi upp sterka sjálfsmynd og eigi uppbyggilegt sjálfstal. Þetta er líka ákall til þjóðarinnar um að gefa þeim gaum sem eru þarna úti og lifa í þögulli angist þar sem móðurhjartanu blæðir og barna þeirra sem hafa verið svipt mæðrum sínum.

Greinarhöfundur gaf nýverið út lag tileinkað dóttur sinni en einnig þeim mæðrum sem sakna barna sinna vegna fíknivanda og fordóma.

Lagið má finna á Spotify og heitir Saman alla daga/Án þín.