Bjørn Lomborg
Sameinuðu þjóðirnar standa á tímamótum. Trump forseti hefur dregið Bandaríkin úr Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni og skorið niður fjárveitingar til loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna, auk þess sem líklegt er að fleiri brotthvörf muni eiga sér stað. Hann kallar SÞ „árangurshamlaðar“ og gefur til kynna að þær séu mýri sem þurfi að ræsa fram.
Á þessum mikilvægu tímamótum mætti gera ráð fyrir að SÞ réttlættu tilvist sína með því að skerpa áherslur sínar á frið og velmegun með traustum ráðleggingum byggðum á fyrirliggjandi gögnum. Þess í stað bæla þær niður opna umræðu um loftslagsbreytingar á sama tíma og setja fram áætlanir sem ganga gegn velmegun.
SÞ hafa átt í samstarfi við ríkisstjórn Brasilíu um að hefja alþjóðlega framkvæmdaáætlun sem ber hið ógnvekjandi heiti „Alþjóðlegt verkefni um heilindi upplýsinga um loftslagsbreytingar“ (e. Global Initiative for Information Integrity on Climate Change) og er ætlað að stuðla að birtingu „sannprófaðra“ upplýsinga um loftslagsbreytingar í fjölmiðlum og á samfélagsmiðlum.
Sameinuðu þjóðirnar segja beinlínis að markmiðið sé að „efla stuðning við brýnar loftslagsaðgerðir“ – sem sýnir að markmiðið er ekki að varpa ljósi á hina víðtæku vísindalegu samstöðu um að loftslagsbreytingar séu raunverulegar, heldur að efla aðeins eitt leyfilegt opinbert viðbragð. Eins og Antonio Guterres, framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, hefur gert ljóst merkja „brýnar loftslagsaðgerðir“ kapphlaup að losunarhlutleysi, öfgafulla og efnahagslega skaðlega stefnu, þar sem rík lönd borga fátækum löndum háar upphæðir í loftslagsbætur, nýir loftslagsskattar spretta upp og hætta á notkun jarðefnaeldsneytis alfarið innan 25 ára.
Með því að ákveða hvaða stefnu verður að velja stunda hinar ókjörnu Sameinuðu þjóðir hreinan áróður. Við getum bara ímyndað okkur ef þær stjórnuðu umræðunni um fólksflutninga og leyfðu aðeins yfirlýsingar sem styddu öfgastefnu um algjörlega opin (eða lokuð) landamæri alls staðar.
SÞ hunsa þann óþægilega sannleika að margar mikilvægar umræður eiga sér stað í sífellu milli loftslagsvísindamanna og hagfræðinga. Jafnvel eftir áratuga víðtækar rannsóknir er mikil óvissa enn um hversu mikið heimurinn myndi hlýna við tvöföldun CO2. Rannsóknir loftslagshagfræðinga sýna einnig að flestar núverandi loftslagsstefnur eru gríðarlega óhagkvæmar.
SÞ vísa á bug stefnuumræðu – og jafnvel staðreyndum – í nafni þess að stuðla að einum viðbrögðum við loftslagsbreytingum. Við vitum þetta vegna þess að í fyrstu aðgerðum þessa verkefnis Sameinuðu þjóðanna um að setja fram meintar „staðreyndir um loftslag“ birtist nú þegar grímulaus hlutdrægni.
Ein slík „staðreynd“ sem SÞ eru að kynna er að hækkun sjávarborðs gæti kaffært litlar eyjar eins og Kiribati-eyjar. Þessi fullyrðing er oft endurtekin í framsæknum fjölmiðlum, en þá er litið framhjá fjölda vísindarannsókna sem sýna að næstum allar kóraleyjar heimsins, þar á meðal Kiribati-eyjar, eru stöðugar eða að vaxa – en það er staðreynd sem jafnvel New York Times viðurkennir.
Önnur „staðreynd“ í boði Sameinuðu þjóðanna er að loftslagsbreytingar séu mikil ógn við heilsu manna vegna þess að loftmengun af völdum jarðefnaeldsneytis valdi um 8,7 milljónum dauðsfalla á ári. Þessi tala er ekki aðeins meira en tvöfalt hærri en Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin áætlar, heldur ruglar SÞ vísvitandi saman loftslagsstefnu (sem dregur úr CO2) og raunverulegu lausninni, sem er að draga úr loftmengun með hreinsibúnaði á reykháfum og hvarfakútum á bílum. Með því að misskilja ógnina hunsa SÞ þá staðreynd að dauðsföllum vegna hamfara sem tengjast loftslagi hefur fækkað um 97,5% á síðustu öld – og að mun fleiri deyja úr kulda en hita.
SÞ endurtaka líka þá marsögðu lygi að endurnýjanlegir orkugjafar séu ódýrari en jarðefnaeldsneyti. Þær komast að þessum ósannindum með því að mæla kostnaðinn aðeins þegar sólin skín eða vindurinn blæs, og hunsa kostnaðinn af hléum og óáreiðanleika. Staðreyndin er sú að ekkert land með umtalsverða sólar- og vindorku hefur lágan raforkukostnað – að meðaltali er raforkukostnaður tvisvar eða þrisvar sinnum hærri en í löndum með litla sól og vind.
Meðal annarra meintra staðreynda Sameinuðu þjóðanna eru að „sólarrafhlöður og vindmyllur nýta landið vel“ (í raun og veru eru sól og vindur einhver landfrekustu orkuformin) og að umskipti yfir í hreina orku munui skapa milljónir starfa. Hið síðarnefnda er ósannindi sem stafa af efnahagslegu ólæsi; í Bandaríkjunum þarf 35 starfsmenn við sólarorku til að framleiða sama magn af orku og einn jarðgasstarfsmaður getur framleitt, sem þýðir að jarðgas er mun skilvirkara vegna þess að 34 starfsmenn geta verið leystir til annarra mikilvægra starfa, sem eykur aftur félagslega velferð.
Allar þessar lygar benda til stærra vandamáls: SÞ munu aðeins „staðfesta“ fullyrðingarnar og frásagnirnar – hvort sem þær eru sannar eða ekki – sem „efla stuðning við brýnar loftslagsaðgerðir“. SÞ munu ekki „staðreyna“ þá staðreynd að nýjustu rannsóknir á kostnaði og ávinningi af loftslagsnúllstefnu sýna að meðaltali árlegan ávinning upp á 4,5 billjónir bandaríkjadala það sem af er þessari öld, sem hverfur í skuggann af kostnaðinum, sem nemur 27 billjónum bandaríkjadala á ári. Reyndar, í Orwellskum heimi Sameinuðu þjóðanna, myndi þessi staðreynd líklega vera talin „óupplýsing“.
Sameinuðu þjóðirnar eru að reyna að stjórna því sem fólk getur heyrt, lesið og hugsað um loftslagsbreytingar einmitt þegar samfélagsmiðlafyrirtæki eins og Meta eru að snúa við áralangri stefnu sinni um „staðreyndatékk“ varðandi umræðu um loftslagsbreytingar – sem Meta viðurkennir að hafi leitt til ritskoðunar.
Það hlýtur að vera þess virði að ræða þá hugmynd að skattgreiðendur verji hundruðum billjóna dollara í lélega loftslagsstefnu frekar en að samþykkja hana orðalaust. Sameinuðu þjóðirnar hafa engan rétt til að bæla niður þá umræðu. Ef þær ætla að lifa af þurfa Sameinuðu þjóðirnar og önnur fjölþjóðleg samtök að snúa aftur til þeirrar grundvallarástæðu tilvistar sinnar að hjálpa mannkyninu að lifa í friði og velmegun. Og þau verða að læra að frjáls og upplýst umræða er engin ógn við þann málstað.
Höfundur er forseti Kaupmannahafnarhugveitunnar, gestafræðimaður við Hoover-stofnun Stanford-háskóla í Kaliforníu og höfundur bókarinnar Best Things First.