Ágreiningur um lögmæti eignamats

Ágreiningur er uppi á milli Eftirlitsnefndar með fjármálum sveitarfélaga og Reykjavíkurborgar um lögmæti þess að meta eignir Félagsbústaða á gangverði í samstæðureikningi borgarinnar. Þetta má ráða af svari fjármála- og áhættustýringarsviðs borgarinnar við fyrirspurn eftirlitsnefndarinnar, sem var lögð fram á fundi í borgarráði í sl. viku.

Málið hverfist um það hvort Reykjavíkurborg sé heimilt að meta fasteignir í eigu Félagsbústaða á hærra verði en ella sem og hvort borgin megi færa virðisaukningu eignanna á milli ára sér til tekna og láta með þeim hætti fjárhagsstöðu Reykjavíkurborgar líta betur út en annars hefði orðið. Munar hér umtalsverðum fjármunum, því árið 2023 jókst virði eigna Félagsbústaða um fimm milljarða króna sem fært var borginni til tekna. Þessi tekjufærsla leiddi síðan til þess að tap borgarinnar það ár var minna sem því nam.

Í fyrirspurn eftirlitsnefndarinnar sem heyrir undir innviðaráðuneytið, segir m.a. að séð frá samstæðu Reykjavíkurborgar sé eignum Félagsbústaða hf. aflað til eigin nota, en slíkar eignir sé ekki heimilt að meta á gangverði og þ.a.l. óheimilt, samkvæmt því reikningsskilaregluverki sem borginni beri að fylgja. Var óskað eftir sjónarmiði Reykjavíkurborgar í málinu.

Segja heimild fyrir hendi

Í svari borgarinnar er m.a. bent á það álit reikningsskila- og upplýsinganefndar sveitarfélaga frá árinu 2020, að borginni sé heimilt að taka reikningsskil Félagsbústaða óbreytt upp í samstæðureikning sinn, enda geri Félagsbústaðir ráð fyrir sömu matsaðferð og í samstæðureikningi borgarinnar. Ekki sé ljóst hvaða lagaákvæði leiði til þess að borginni sé óheimilt að að beita þeim matsaðferðum á eignir Félagsbústaða sem notaðar séu og er þar vitnað til ákvörðunar stjórnar Eftirlitsstofnunar EFTA, ESA, um að slíkt sé heimilt.

Áður en til fundarins í borgarráði kom, var málið tekið fyrir á fundi í endurskoðunarnefnd Reykjavíkurborgar.

Í fundargerð nefndarinnar kemur fram í bókun Einars S. Hálfdánarsonar, hæstaréttarlögmanns og löggilts endurskoðanda, að mikils misskilnings gæti í svari Reykjavíkurborgar til reikningsskila- og upplýsinganefndar sveitarfélaga. ESA hafi aldrei fjallað um reikningsskil Reykjavíkurborgar, heldur einungis reikningsskil Félagsbústaða, enda falli reikningsskil sveitarfélaga ekki undir ákvæði EES-samningsins.

Benti Einar á að að þáverandi sveitarstjórnarráðherra hefði staðfest að hvorki ráðuneytið né reikningsskila- og upplýsinganefnd sveitarfélaga hefði tekið ákvörðun um að veita sveitarfélögum undanþágu við gerð samstæðureiknings eins og þeim ber að gera skv. 61. gr. sveitarstjórnarlaga. Því sé sú aðferð sem Reykjavíkurborg viðhefur án lagastoðar, þ.e. að leggja ekki fram eiginlegan samstæðureikning, heldur samantekin reikningsskil.

Rangar forsendur

„Af framangreindu leiðir að þótt Reykjavíkurborg sé ekki félag í skilningi laga, ber borginni að gera hefðbundinn samstæðureikning í samræmi við ákvæði laga um ársreikninga. Framangreindur misskilningur um álit ESA og rangar forsendur um skyldur borgarinnar til gerðar samstæðureiknings leiða til ýmissa missagna, jafnvel útúrsnúninga, í svari borgarinnar,“ segir Einar í bókun sinni.

Meirihluti endurskoðunarnefndarinnar lagði einnig fram bókun í málinu. Segir þar m.a. að þeirra mati séu reikningsskil Reykjavíkurborgar og tengdra félaga í samræmi við þau lög og reglur sem við eiga eiga.

„Þó skal tekið fram að ósamræmi kann að vera varðandi afmörkun og túlkun einstakra skilgreininga í lögum annars vegar og reglugerðum hins vegar, sem getur haft áhrif á gerð reikningsskila í tilteknum tilvikum,“ segir í bókun meirihlutans. Virðist meirihluti nefndarinnar þannig fallast á að samstæðureikningur borgarinnar sé ekki settur fram með þeim hætti sem lögin gera kröfu um, en í samræmi við reglugerð sem er í andstöðu við lögin.