Hjalti Kristgeirsson fæddist 12. ágúst 1933 í Mið-Meðalholtum í Gaulverjabæjarhreppi. Hann lést á Hrafnistu í Hafnarfirði 11. maí 2025.

Foreldrar Hjalta voru Kristgeir Jónsson, f. 1871, d. 1939, og Herborg Bjarney Jónsdóttir, f. 1898, d. 1936. Alsystkini Hjalta voru Hallgrímur, f. 1928, d. 1996, Hörður, f. 1930, Ögmundur, f. 1931, Anna, f. 1932, Hergeir, f. 1934, d. 2020, og Geirlaug (Stella), f. 1936, d. 1963. Hálfsystkini Hjalta samfeðra voru: Kristrún, f. 1892, d. 1986, Jón, f. 1895, d. 1959, og Grímur, f. 1897, d. 1971, móðir þeirra var fyrsta eiginkona Kristgeirs, Guðný Ólafsdóttir, f. 1857, d. 1932; Margrét, f. 1900, d. 1932, móðir hennar var Þóra Guðmundsdóttir f. 1871, d. 1950; Guðmundur Sverrir, f. 1916, d. 1918, móðir hans var Vilhelmína Guðmundsdóttir, f. 1883, d. 1968; Sveinbjörn, f. 1922, d. 1941, Hákon, f. 1923, d. 1994, og Elín, f. 1925, d. 2003, móðir þeirra var önnur eiginkona Kristgeirs, Finnbjörg Teitsdóttir, f. 1889, d. 1927.

Hjalti ólst upp hjá hjónunum Margréti Tómasdóttur og Einari Jónssyni í Klængsseli í Gaulverjabæjarhreppi með tveimur uppeldissystkinum, Reyni Geirssyni, f. 1920, d. 1994, og Huldu Magnúsdóttur Wilhelmsen, f. 1926, d. 2010.

Eiginkona Hjalta er Edda Óskarsdóttir myndlistarmaður, f. 1938. Dætur hennar og Gunnars Dyrset tannlæknis, f. 1935, d. 2012, eru: 1) Margrét Þóra tónlistarkennari, f. 1954, gift Örnólfi Thorssyni. Börn þeirra eru a) Margrét Edda, f. 1987, sambýlismaður hennar er Einar Pálmason og eiga þau tvær dætur: Þorgerði Margréti, f. 2020, og Eddu Katrínu, f. 2023; b) Þórgunnur Anna, f. 1990; c) Gunnar Thor, f. 1994, sambýliskona hans er Bryndís Bergþórsdóttir og eiga þau eina dóttur: Þórhildi Láru, f. 2022. 2) Anna Vilborg, f. 1956, gift Halldóri Guðmundssyni. Börn þeirra eru a) Kolbrún Ósk, f. 1976, dóttir Ívars Gissurarsonar, gift Aðalsteini Richter, þeirra börn eru Anna Lena, f. 1998, í sambúð með Igor Silva Ducamp, Silvía Ósk, f. 2009, og Edda Kristbjörg, f. 2010; sonur Aðalsteins er Kristján Henry, f. 1996, í sambúð með Kristínu Ólafsdóttur og eiga þau soninn Örvar Henry, f. 2021; b) Brynjar, f. 1980, giftur Ástu Maríu Karlsdóttur, dóttir þeirra er Aðalheiður Ósk, f. 2020; c) Hrafnhildur, f. 1983, dóttir hennar og Andra Ásgrímssonar er Sif, f. 2021; d) Gunnar, f. 1991; e) Guðmundur Óskar, f. 1995, í sambúð með Rakel Guðrúnu Óladóttur.

Sonur Hjalta var Gísli Rúnar, f. 24.10. 1967, d. 19.6. 2003. Gísli lauk doktorsprófi frá Maryland-háskólanum í tölvunarfræðum og var prófessor við háskólann í Waterloo í Kanada þegar hann lést. Kona Gísla Rúnars var Roberta Joanna Holtz básúnuleikari, f. 15.10. 1971. Móðir Gísla var Jónína H. Gísladóttir píanókennari f. 1941, d. 2009.

Hjalti gekk í Gaulverjabæjarskóla og Héraðsskólann á Laugarvatni og settist síðan í nýstofnaðan Menntaskóla á Laugarvatni og lauk þaðan stúdentsprófi með láði 1955. Í kjölfarið bauðst honum námsstyrkur til Ungverjalands og þangað hélt hann í febrúar 1956 og lagði í upphafi stund á ungverskunám. Haustið 1956 hóf hann nám í hagfræði við háskólann í Búdapest, lauk þaðan prófi 1961 og sneri heim. Hjalti vann hjá Hagstofu Íslands 1962-1998, var ritstjóri Verkamannsins á Akureyri einn vetur og blaðamaður á Þjóðviljanum 1972-76 í leyfi frá Hagstofunni. Hjalti kenndi námskeið við Háskóla Íslands, stundaði ritstörf og þýddi bækur úr ungversku, ritaði greinar í blöð og tímarit og var öflugur þátttakandi í samfélagsumræðu. Hjalti var mikill náttúruunnandi, leiðsögumaður lengi hjá Ferðafélagi Íslands og ritstjóri Árbókar FÍ frá 1987-2006. Þar mótaði hann árbækurnar í nýjan og nútímalegan búning með fágætlega vönduðum vinnubrögðum.

Hjalti verður kvaddur í Fossvogskirkju í dag, 2. júní 2025, klukkan 13.

Hjalti Kristgeirsson var, eins og fleiri Íslendingar af hans kynslóð, maður þriggja alda. Sveitapiltur sem missti báða foreldra sína kornungur, átti fjölda systkina og ólst upp hjá góðu fólki en vandalausu. Félítill en þráði menntun svo mjög að hann fór fótgangandi um langan veg til að sækja um skólavist í menntaskóla; að loknu stúdentsprófi voru engin efni til frekara náms – þetta var saga margra Íslendinga á 19. öld.

Frá unga aldri var hugur Hjalta hjá sínu fólki, hjá þeim sem minna máttu sín. Hann gekk til liðs við sósíalista og fyrir tilstilli leiðtoga þeirra, Einars Olgeirssonar, bauðst honum að halda til háskólanáms í Ungverjalandi. Þetta var 1956 í kalda stríðinu miðju. Hjalti varð sjónarvottur að öld öfganna, eins og 20. öldin hefur verið kölluð, þegar hann fór utan að nema fyrst tungumálið og síðan hagfræði. Þetta sama haust réðust Sovétríkin inn í Ungverjaland og börðu niður frelsishreyfingu í landinu með vopnavaldi. Í desember það ár kom Hjalti heim sem túlkur með flugvél sem flutti ungverska flóttamenn til landsins. Í útvarpsviðtali af því tilefni var hann orðvar, vildi ekki loka leiðinni til baka. Fyrir vikið mátti hann þola einelti pólitískra andstæðinga í mörg ár. Sjálfur varð hann æ gagnrýnni á Sovétríkin, þótt lífsskoðun hans, samstaða með fátæku fólki og virðing fyrir íslenskri náttúru, væri óbreytt.

En Hjalti var líka maður nýrrar aldar, stuðlaði að tölvuvæðingunni á Hagstofunni, þar sem hann vann, og hjálpaði Gísla syni sínum að íslenska Mac-umhverfið og fótaði sig af öryggi í nýjum tækniheimi. En hvergi var hann fótvissari en í íslenskri náttúru og hvergi glaðari en á fjöllum. Hjalti og Edda ferðuðust um landið allt á þeim sextíu árum sem þau nutu samvista, voru samhent í því eins og öðru. Við fórum margar ferðir út á land með þeim og þá var fróðleikurinn ekki skorinn við nögl, söguleg þekking traust og greining glögg. Allt sést það líka, ásamt einstakri nákvæmni hans, á árbókum Ferðafélagsins sem hann ritstýrði lengi.

Ógleymanlegir voru dagar með honum í Búdapest fyrir áratug, hann sýndi okkur staðina þar sem hann hafði búið við þær herskálaaðstæður sem stúdentar máttu sætta sig við, hús tungumálakennarans sem hafði það hlutverk að njósna um hann, torgin þar sem sovésku skriðdrekarnir höfðu mundað sín fallstykki. Þá fann maður hvernig aldirnar þrjár bjuggu í honum, sveitastráknum íslenska sem fyrirvaralaust varð vitni að fantatökum einræðisins. Hjalti þýddi af mikill vandvirkni tvær snilldarbækur úr ungversku, eftir Kertész og Marai og hann lagði vini sínum Istvan Bernáth mikið lið við þýðingar íslenskra bókmennta á ungversku.

En lengst lifir í minningu okkar afmælisdagur hans fyrir tólf árum, við vorum langt að Fjallabaki í dásamlegu veðri, jökullinn hafði hopað og í ljós komið nýtt dalverpi sem hann gat kannað, kannski fyrstur manna. Þá ljómaði Hjalti. Land, þjóð og tunga, það var hans heilaga þrenning. Við kveðjum hann með hlýju og þökk.

Anna, Halldór og
fjölskylda.

Samferð okkar Hjalta varði í ríflega hálfa öld; ég var tvítugur þegar við Margrét Þóra fórum að draga okkur saman og ég var kynntur til sögu á Njálsgötunni. Ég vissi af honum, hann og pabbi voru kunningjar og ég hafði lesið eftir hann greinar í Þjóðviljanum, þau árin var hann í leyfi frá Hagstofunni sem blaðamaður þar. Hann var glæsilegur maður, grannur og spengilegur, lífsreyndur og sigldur, kunni frá mörgu að segja. En hann var hógvær og hlédrægur, kunni ekki vel við sig í margmenni og ekki framhleypinn að náttúru, fámáll og stundum seinn til svars, en þegar hann tók til máls var ræðan skipuleg og ítarleg, afrakstur íhygli og umhugsunar, byggð á þekkingu og yfirsýn. Því Hjalti var einstaklega vel gefinn maður, fróður og víðlesinn í heimspeki og stjórnmálahugmyndum, sögu og bókmenntum, afburða greinandi hræringa í samtímanum, og skrifaði glöggar greinar og ritgerðir um þau efni, ekki síst þegar rofaði til í löndum Austur-Evrópu. Hann var öflugur tungumálamaður, einstaklega málhagur og orðviss á íslenska tungu, frábær bókmenntaþýðandi og hafði mikla unun af klassískri tónlist – síðustu misserin þegar hann var að mestu hættur að geta tjáð sig og átti erfitt með hreyfingu var það hans líkn langa daga að njóta hennar.

Hjalti var náttúrubarn, hafði mesta gleði af því að ferðast um landið, helst fótgangandi með Eddu og góðum vinum eða sem leiðsögumaður hjá Ferðafélaginu, þekkti hvern krók og kima, kunni skil á öllum fjöllum og dölum, ám og lækjum, bæjum og ábúendum þeirra aftur í aldir. Hann þaulrannsakaði og myndaði þau svæði sem fjallað var um í Árbókum ferðafélagsins hverju sinni þau nítján ár sem hann var ritstjóri þeirra. Og hann var frábær ferðafélagi, honum fannst gaman að miðla og fræða, var vel undirbúinn og nestaður með fróðleik – og auðvitað með nesti sem Edda hafði sett saman og brýnt var að gæða sér á mjög reglulega til að halda þreki og missa ekki móðinn. Fjallaferðir með Hjalta tóku þó dálítið á því hann var sérlega kvikur og sporléttur og giska þindarlaus í göngu, enda vaskur maður og einstaklega vel á sig kominn fram undir hið síðasta þegar líkaminn hætti að hlýða.

Lífshlaup Hjalta var táknrænt fyrir sögu margra af hans kynslóð, litríkt ferðalag úr fásinni í Flóanum meðal vandalausra til mennta í fjarlægu landi og öflugrar þátttöku í samfélagsumræðu á heimaslóð, mótað af kröppum kjörum og erfiðum valkostum, andstreymi í köldu stríði og jafnvel útskúfun frá störfum vegna pólitískra skoðana.

Ég kveð Hjalta með mikilli virðingu og þakklæti fyrir gjöfula og langa samferð, allan vísdóminn og fróðleikinn, sögurnar og gleðina á góðum stundum, ekki síst undir bláum himni – eða gráum – úti í guðsgrænni náttúrunni eða á fjölskyldufundum. Síðustu árin voru Hjalta mótdræg, hægt og bítandi þvarr líkamlegur kraftur og málið var tekið frá honum að mestu. Þá annaðist Edda hann af fórnfúsri ást og einstakri umhyggju. Hennar er missirinn mestur.

Örnólfur Thorsson.

Natni og nákvæmni, nostur.

Hjalti hafði sinn hátt á hlutunum. Morgunmatinn borðaði hann yfirleitt standandi: hafragraut (nokkuð vatnsþynntan) með sveskjum og súrmjólk ásamt nokkrum sláturbitum (sem kom nokkuð á óvart enda sást Hjalti sjaldan borða fitu) – eflaust eftirstöðvar uppvaxtaráranna í sveitinni. Hann hugsaði afar vel um heilsuna, borðaði hreint fæði – en leiddist þó að eigin sögn að éta gras (sem hann kallaði salat): annaðist skrokkinn af mikilli alúð og komst enda enn í stúdentsjakkafötin sín. Sat gjarnan í lótusstellingu kominn hátt á níræðisaldur. Dýrmætar æskuminningar kvikna um ótal göngur með þeim ömmu, þar sem hann stökk léttfættur stein af steini og kunni á öllu skil – öll staðarheiti, nafn á hverri dyngju og hverjum dal, hverjum krók og kima á Íslandi.

Grandvar og vandvirkur, vandaður.

Það var afar gaman að spjalla við Hjalta, sem tjáði sig jafnan af mikilli kostgæfni; gaf sér tíma í að móta setningarnar svo úr varð fullsköpuð hending – bogi sem gat teygt sig þónokkuð langt, en ávallt með skýra stefnu; nánast eins og músíkalskar strófur, kirfilega uppbyggðar með hljómrænum framgangi og niðurlagi (þó ekki kirkjuendi).

Hann var sérfróður um ótalmargt; bókmenntir og tónlist, sagnfræði og stjórnmál – og hefði vafalaust getað lagt hvað sem er fyrir sig (og laumaði því eitt sinn feimnislega að mér að hann hefði helst viljað verða leikari). En það var ekki margt í boði fyrir efnalítinn ungan mann, svo hann nam það sem bauðst: hagfræði í Ungverjalandi. Það var afar áhugavert að heyra lýsingar hans á uppreisninni þar '56, þá rétt um tvítugt og nýkominn til Búdapest beint úr Flóanum; eldskírn fyrir ungan mann af Íslandi og augljóst að þetta stóð honum enn ljóslifandi fyrir hugskotssjónum.

Hann var mikill grúskari og einlægur tónlistarunnandi. Þegar best lét sóttu þau amma þrenna tónleika í sömu vikunni; þá var hann yfirleitt búinn að kynna sér efnisskrár vel og lesa sér til um verkin. Í einni heimsókninni í Víðivanginn vildi hann ólmur sýna mér nýja heimabíóið sitt, þar sem hann varpaði upp myndböndum af „þúrörinu“ (sem hann kallaði youtube) í sjónvarpið í þeim tilgangi að bera saman ólíkan flutning á þeim verkum sem voru á dagskrá Sinfó þá vikuna – eins konar „upphitun fyrir leikinn“. Þá einnig búinn að prenta út ýmsan fróðleik um verkin af netinu. Hann var vel með á nótunum um hvers kyns tækniframfarir og nýjungar – og væri vafalaust orðinn sérfróður um gervigreind væri hann enn við störf í dag. (Þökk sé honum á ég nú fyrirtaks netfang, sem hann setti upp fyrir mig í árdaga gmailsins.)

Skarpur og sérlundaður. Stundum kíminn og kankvís. Ávallt natinn og nákvæmur.

Allt gerði hann af stakri alúð og kostgæfni, hvort sem það var að borða hafragraut, hlusta á tónlist, skrifa greinar eða spjalla við okkur barnabörnin. Þrátt fyrir að geta lítið aðhafst undir það síðasta fór ekki ein einasta arða fram hjá honum, minnsta brauðkorn – agnarögn sem enginn annar tók eftir – hreinsaði hann samviskusamlega af borðinu. Allt í röð og reglu.

Þórgunnur Anna
Örnólfsdóttir.

Nú hefur elsku Hjalti afi kvatt eftir langa og viðburðaríka ævi. Hann var merkilegur maður, margbrotinn og flókinn. Glettinn og íhugull, fíngerður og rólegur, vandvirkur og stórgáfaður. Hvert einasta orð sem hann lét út úr sér vandlega valið. Talandinn óvenjulegur og skemmtilegur, hægur og stundum nánast eins og upplestur úr bók. Hann var sannur náttúruunnandi og sennilega fáir sem hafa búið yfir jafn mikilli þekkingu um landið okkar og hann. Fróðleiksfús og áhugasamur, stöðugt að bæta við sig þekkingu, læra ný tungumál og tileinka sér nýja tækni. Umhugað um heilsuna, gætti vel að mataræðinu (sem var oft á tíðum dálítið furðulegt) og styrkti líkamann með daglegum gönguferðum og æfingum.

Sem barni fannst mér Hjalti dularfullur og átti stundum erfitt með að skilja hann. Eftir sviplegt fráfall Gísla, sonar hans, sem hann var svo stoltur af, styrktust tengslin við okkur fjölskylduna. Þegar ég fullorðnaðist og dvaldi löngum stundum á heimili þeirra ömmu urðum við náin og myndaðist sterkur strengur á milli okkar sem rofnaði aldrei. Ég minnist rólegra morgna þar sem við borðuðum í þögn á meðan amma sýslaði um okkur, þögnin stundum rofin af óvæntum upplestri úr blaðinu á einhverju sem honum fannst skringilegt eða skemmtilegt eða ófyrirsjáanlegri athugasemd um eitthvað algjörlega handahófskennt. Oft bankaði hann varfærnislega á dyrnar á herberginu þar sem ég sat og lærði og bar upp óvenjulega spurningu eða afskaplega greindarlega hugleiðingu sem ég gat sjaldnast svarað. Í fjölskylduferðunum til Frakklands og Danmerkur geislaði hann af gleði og áhuga og naut nýrra upplifana og samveru með fjölskyldu sinni.

Hjalti var vinur minn. Hann studdi mig á erfiðum stundum í lífinu, oftar en ekki með þögulli en hlýrri nærveru, skilningi og hönd á öxl, sagði fátt en hvert orð valið af kostgæfni, vandlega úthugsað. Hann samgladdist innilega þegar vel gekk og stundum held ég að hann hafi jafnvel verið dálítið stoltur af okkur barnabörnunum sínum. Hann ljómaði sem langafi, þrátt fyrir að af honum hafi verið dregið.

Erfiður uppvöxtur, áföll og flókin námsár í Ungverjalandi mörkuðu hann og ég er ekki viss um að hann hafi beinlínis ætlað sér að verða fjölskyldumaður. Hann komst bara ekki hjá því. Það var hans gæfa að kynnast ömmu Eddu, betri lífsförunaut hefði hann ekki getað fundið. Þrátt fyrir að vera andstæður í mörgu sameinuðust þau í áhuga og ást á náttúru, menningu og listum. Voru stöðugt að, ræktuðu sál og líkama og ferðuðust um landið saman. Þau urðu órjúfanleg eining á griðastaðnum í Víðivangi. Heimili þeirra athvarf og skjól, sælureitur þar sem fjölskyldunni var alltaf tekið opnum örmum. Og frá því að Hjalti veiktist hefur amma Edda hugsað um hann af ótrúlegri elju, natni, tryggð og umhyggju.

Það er erfitt að kveðja elsku hlýja, góða og sérstaka Hjalta sem mér þótti svo vænt um. Elsku amma Edda, nú yljum við sem eftir sitjum okkur við fallegar og góðar minningar og þökkum fyrir allt sem hann gaf okkur.

Margrét Edda Örnólfsdóttir.

Á Ísafirði æskuára heyrði ég fyrst í föðurgarði frægðarsögur af Hjalta, hinum unga og gáfaða hálfbróður pabba. Barnungur missti hann báða foreldrana þegar berklarnir herjuðu á þjóðina. Settur í fóstur til vandalausra, fátækra bænda í Flóanum. Fór unglingur fótgangandi að Laugarvatni til að þreyta inntökupróf í framhaldsskólann. Var þó fyrri fræðsla af skornum skammti. Að mestu sjálfsnám. Lauk með láði stúdentsprófi og hélt til háskólanáms í Ungverjalandi. Þurfti þar að læra framandi tungumál og finna fjöl í samfélagi og menningu sem voru Íslendingum nær lokuð bók.

Á Laugarvatni tóku hin marxísku fræði að heilla Hjalta eins og svo marga unga gáfumenn á umbrotatímum. Veröldin væri á krossgötum og nýju alþýðuríkin í austri gætu varðað veginn til framtíðarlandsins.

Einar Olgeirsson alþingismaður, foringi sósíalista, stjórnaði með eldmóði leshringjum og valdi fámenna úrvalssveit sem ætti í fyllingu tímans að verða foringjalið byltingarinnar á Fróni.

Á þessum árum áttu fátækir róttækir gáfumenn fáa kosti og hópurinn sem Einar valdi hélt vonglaður í austurveg. Af þeirri dvöl er mikil saga, áhrifarík í annálum vinstrisins á Íslandi. Sumir þeirra risu síðar gegn hinum gamla foringja og reyndu að leiðrétta ofurtrúna á alræðiskerfi öreiganna.

Árið 1956 varð Hjalti vitni að hinni frægu uppreisn lýðræðisafla í Ungverjalandi og fylgdi í aðdraganda jóla hópi flóttafólks til Íslands. Í viðtali við Ríkisútvarpið féll setning sem mjög fór fyrir brjóstið á æðstuprestum hinnar íslensku valdastéttar. Ungi maðurinn, rétt rúmlega tvítugur, var bannfærður í höfuðblaði þjóðarinnar; skyldi aldrei fá starf við hæfi. „Berufsverbot“ að frónskum hætti. Loks reis virtasti embættismaður landsins gegn valdhöfunum og réði Hjalta á Hagstofuna. Þar varð hann brautryðjandi í skráningu á menntaferlum Íslendinga; agaður, samviskusamur og ötull.

Þó áttu menning og bókmenntir æðri sess í huga hans enda ótrúlega fær í helstu tungum álfunnar og lærður vel á framandi mál. Tók að þýða tímamótaskáldverk. Margir töldu að löngu fyrr hefði Hjalti átt að hefja slíka iðju.

Hann lét líka lengi að sér kveða í útgáfufélögum sósíalista og varð oft eins konar rödd samviskunnar á fundum í flokknum. Félagarnir hlustuðu með andakt á ræður Hjalta líkt og gert var forðum gagnvart spámönnum.

Hann varð einnig vinsæll leiðsögumaður um öræfi Íslands og færði hinar merku árbækur Ferðafélagsins í nýjan búning. Vísaði þannig þúsundum landsmanna að undrum náttúrunnar.

Á vissan hátt var Hjalti samt löngum einfari þótt hugsjón byltingarinnar ætti stóran þátt í lífi hans. Fyrir áratugum naut hann þeirrar gæfu að Edda varð í senn félagi hans og vinur, stoð og stytta; veitti honum á síðustu árum hetjulega umönnun. Í faðmi Eddu og fjölskyldu hennar fann Hjalti loksins skjól og gleði.

Ólafur Ragnar Grímsson.

Ég heyrði þennan mann fyrst nefndan fyrir 70 árum þegar Jón Böðvarsson tjáði mér hvað sér litist vel á félaga okkar, nýkominn sem dúx frá Laugarvatni. Skömmu síðar rákumst við Jón á hann í Austurstræti. Mér þótti hann heldur fálátur. Næsta ár fór Hjalti til náms í hagfræði í Búdapest en ég sem fulltrúi Stúdentaráðs hjá Alþjóðasambandi stúdenta í Prag. Hann upplifði innrás Sovétríkjanna um haustið en var þá varla búinn að átta sig á samhengi hlutanna.

Eftir jól skrifaði hann okkur Vilborgu til Prag og sagðist þjást af Íslendingsleysi. Hann kom svo og gisti í nokkra daga. Þá var fálætið horfið. Þar fundum við líka í fyrsta sinn litning sérviskunnar í Hjalta: Villa fór með honum í búðir að kaupa blýanta með tilteknu lagi sem ekki fengust í Búdapest. Um vorið endurguldum við heimsóknina.

Þessi voru okkar fyrstu kynni en þau áttu eftir að eflast í meira en hálfa öld á ýmsum vettvangi. Þar má nefna samstarf í Ferðafélagi Íslands, ekki síst við Árbækur þess, sem hann endurskóp af smekkvísi. Einnig andóf gegn hersetu, ásælni auðhringa og stalínisma, gerð útvarpsþátta og ýmislegt baktjaldamakk til gagns og gamans svo sem fjársöfnun til hins bágstadda svissneska álfélags í Straumsvík.

Hjalti var fjölvitur, hafði þroskaðan tónlistar- og bókmenntasmekk, var skemmtilegur í samræðum með launfyndnar athugasemdir og eftirhermugáfu, en gat stundum verið afundinn og dulur. Þótt hann flíkaði því ekki mikið var hann á tímabili meðal best tengdu manna á himni og jörðu. Hann var í senn föðurbróðir forseta Íslands og náskyldur katólskum biskupi í Landakoti, allir komnir af síra Hjalta Þorsteinssyni í Vatnsfirði á 17. öld.

Hjalti var einn þeirra ungu Íslendinga sem héldu til náms eftir seinna stríð í hinum svonefndu alþýðuríkjum. Frelsisbarátta nýlenduþjóða var þá í algleymingi og fyrrnefnd ríki veittu stúdentum þaðan námsvist. Með góðum vilja mátti þá líta á Ísland sem fyrrverandi nýlendu sem ætti siðferðilega svipaðan rétt til aðstoðar. Á þessum árum var Lánasjóður íslenskra námsmanna lítt orðinn virkur og margir stúdentar úr alþýðustétt höfðu lítil efni til náms erlendis.

Þessir íslensku sósíalistar urðu flestir fyrir vonbrigðum með ástandið austan tjalds. En í stað þess að snúa bara upp á sig ákváðu margir þeirra að reyna meðfram námi sínu að komast til botns í því hvað hefði farið svona illa úrskeiðis við framkvæmd hins svokallaða sósíalisma. Þeir skiptust á skýrslum um rannsóknir sínar í hverju landi. Nokkrum þessara bréfa var stolið úr fórum eins bréfritara og kaflar úr þeim birtir án leyfis.

Niðurstaða þeirra varð í stystu máli sú að kerfið í Sovétinu og leppríkjum þeirra hefði snemma spillst og þar væri enginn sósíalismi eftir okkar höfði. Þetta var á þeim tíma nokkuð einstakt á heimsvísu, að hópur sósíalista skyldi snúa baki við Sovétinu án þess að snúast sjálfir frá sósíalisma. Hjalti var einn af lykilmönnum í þessum samtökum.

Með kveðju frá Ingibjörgu.

Árni Björnsson.

Hjalti fæddist í Mið-Meðalholtum í Gaulverjabæjarhreppi í Árnesþingi, sonur sambúðarfólks, sem þó var ógift. Móðir hans, Herborg Bjarney Jónsdóttir, dó úr lungnaberklum 5. desember 1936, þá 38 ára bústýra á Vestri-Hellum í sama hreppi og var jörðuð á Kotströnd.

Kristgeir Jónsson, faðir Hjalta, fæddur 1871, eignaðist fjölda barna, ekki færri en fimmtán, með a.m.k. þremur konum og bjó lengi á hinum og þessum jarðarpörtum í Árnesþingi og Borgarfjarðardölum. Hann mun hafa verið upplitsdjarfur almúgamaður. Þá mannlýsingu byggi ég á frásögnum tveggja manna sem fyrir u.þ.b. hálfri öld sögðu mér frá framgöngu hans í ræðustól á flokksþingi Framsóknarflokksins, líklega árið 1927.

Hjalti lauk stúdentsprófi á Laugarvatni vorið 1955 og fór snemma á árinu 1956 til náms í hagfræði við háskólann í Búdapest, höfuðborg Ungverjalands, og því námi lauk hann þar 1960. Ungverjaland var á þessum árum eitt af austantjaldsríkjunum, sem svo voru nefnd, en þau voru öll undir stjórn kommúnista. Á árunum 1954-1968 fóru einhverjir tugir ungra Íslendinga til náms í þessum löndum, flestir fyrir milligöngu Sósíalistaflokksins, sem hér starfaði á árunum 1938-1968, en hann átti vinsamleg samskipti við valdaflokkana þar eystra.

Á árunum kringum 1960 komu námsmennirnir þar eystra sér upp félagsskap sem þeir nefndu, ef ég man rétt, „Samband Íslendinga austantjalds“, skammstafað SÍA.

Við lok ársins 1968 var nýnefndur Sósíalistaflokkur lagður niður en Alþýðubandalaginu, sem allt til þessa hafði verið laustengt kosningabandalag, breytt í fullgildan stjórnmálaflokk. Á fyrstu árum þess flokks voru innan forystu hans allharðar deilur um hvort flokkurinn ætti að leita eftir flokkslegum tengslum við valdaflokkana í Austur-Evrópu. Meirihluti miðstjórnar flokksins bar þó gæfu til að hafna jafnan öllum slíkum hugmyndum. Þetta er nefnt hér vegna þess að nær allir SÍA-mennirnir stóðu vörð um markaða stefnu flokksins í þessum efnum og fóru þar fremstir úr þeirra röðum Árni Bergmann, Hjalti og Hjörleifur Guttormsson.

Hjalti var að upplagi hlédrægur og fór sjaldan í ræðustól á málþingum. Engu að síður hafði hann veruleg pólitísk áhrif í sínu nærumhverfi. Allir sem kynntust honum að einhverju ráði mátu hann mikils, ekki aðeins fyrir hans góðu gáfur heldur líka fyrir aðra þætti persónuleikans, ekki síst hógværðina og hinar næmu tilfinningar sem hann átti í brjósti sínu.

Hjalti vann nær alla sína starfsævi á Hagstofu Íslands. Í spjalli mínu við Klemens Tryggvason hagstofustjóra, fyrir langalöngu, kom fram að hann mat Hjalta mjög mikils fyrir nákvæmni hans og vandvirkni í daglegum störfum.

Hjalti var lengi virkur félagsmaður í Ferðafélagi Íslands og ritstjóri Árbókar þess félags í nokkur ár.

Við Hjalti gengum víða saman um byggðir og óbyggðir Íslands, stundum tveir einir en oftar í stærri hópum. Stundum kjaftaði á okkur hver tuska en það var líka unun að ganga saman þegjandi um óbyggðirnar eins og dýrin. Nánustu vandamönnum Hjalta votta ég einlæga samúð mína vegna andláts hans.

Kjartan Ólafsson.

Fundum okkar Hjalta mun fyrst hafa borið saman veturinn 1955-56, áður en hann hélt utan til náms í Ungverjalandi, en ég var þá að leggja drög að líffræðinámi mínu í Leipzig. Þangað heimsótti hann mig, líklega á útmánuðum 1959, og ég hitti hann aftur það vor í Búdapest, þar sem námshópur samstúdenta frá Leipzig staldraði við í einkar fróðlegum grasafræðileiðangri. Við Íslendingar austantjalds höfðum þá stofnað félagsskapinn SÍA og skiptumst á skoðunum um heimsmálin, sem frægt varð eftir stuld ungra sjálfstæðismanna á bréfasafni okkar vorið 1961. Þar á meðal voru bréfaskipti Hjalta og Skúla Magnússonar sem stundaði nám í Peking. Við Hjalti kærðum þennan þjófnað og hlaut félagið Heimdallur dóm fyrir verknaðinn.

Heimkomnir frá námi höfðum við Hjalti samband öðru hvoru, vorum m.a. 1973-74 fulltrúar í stefnuskrárnefnd Alþýðubandalagsins. Lögðumst við þá og síðar gegn flokkslegum samskiptum þess við ráðandi flokka austantjalds og fengum fyrir því miðstjórnarsamþykkt 1976.

Sem þingmaður og ráðherra um skeið hafði ég oft samband við Hjalta, sem starfaði um tíma við Þjóðviljann í ritstjórnartíð Kjartans Ólafssonar. Náttúruvernd var sameiginlegt áhugamál okkar og var Hjalti þá oft leiðsögumaður fyrir Ferðafélag Íslands. Hittum við Kristín hann eitt sinn sem slíkan austur í Kverkfjöllum.

Ég hafði þá skrifað tvær árbækur fyrir Ferðafélag Íslands sem út komu 1974 og 1987. Forseti félagsins var um langt árabil eftir það Höskuldur Jónsson fyrrverandi ráðuneytisstjóri. Fékk hann mig til að skrifa árbók um Austur-Skaftafellssýslu sem út kom 1993. Hjalti var um þetta leyti ráðinn ritstjóri árbóka félagsins, verkefni sem hann gegndi með prýði til ársins 2006. Undir hans ritstjórn skrifaði ég þrjár árbækur um landið austanvert. Fór í alla staði vel á með okkur um þau verkefni, sem Hjalti stýrði af kostgæfni eins og öðrum árbókum og bryddaði upp á ýmsum nýungum við frágang þeirra.

Á þessum árum hafði Hjalti kynnst Eddu Óskarsdóttur myndlistarmanni og þau gengið í hjónaband. Komu þau sér upp einkar fallegu heimili í Hafnarfirði, þaðan sem við Kristín minnumst frábærra kvöldverða, alltaf með áhugaverðu umræðuefni. Ég hafði á tilfinningunni að Hjalti nyti sérstaklega þessara mörgu ára með Eddu, og hún lagði sig fram um sem bestar aðstæður á heimili þeirra, sem ekki reyndi síst á eftir að heilsa hans tók að bila.

Með Hjalta er genginn fjölhæfur atorkumaður, sem lagði drjúgan skerf til íslenskrar menningar á löngum og litríkum ferli.

Hjörleifur Guttormsson.

Þegar Hjalti jafnaldri minn, f. 1933, og vinur alla tíð er látinn vil ég minnast hans með þeim hlýleika og virðingu sem við á. Foreldrar þeirra Kristgeirsbarna voru báðir látnir þegar yngstu börnin voru innan við tíu ára aldur. Þau fóru í fóstur á góðum heimilum. Hjalti ólst upp í Klængsseli hjá þeim hjónum Einari og Margréti sem ekki áttu börn sjálf en ólu upp fósturbörn.

Við Hjalti vorum samferða í barnaskólanum á hlaðinu í Gaulverjabæ sem var þinghúsið. Þeir voru mínir bestu vinir á þessum tíma og alla ævi, bræðurnir Hergeir og Hjalti. Hergeir ólst upp í Gerðum. Það voru hátíðarferðir hjá okkur Hergeiri þegar við fórum gangandi upp að Klængsseli á sunnudögum að heimsækja Hjalta. Margrét húsmóðir eldaði svo dýrðlegan ávaxtagraut á sunnudögum sem við fengum með rjóma út á. Síðan sátum við fram undir kvöld og töluðum endalaust um bækur sem við höfðum lesið.

Hjalti varð snemma róttækur í skoðunum, kallaður kommúnisti. Hann varð stúdent frá Laugarvatnsskóla, las að mestu utanskóla. Fór í hagfræðinám í Ungverjalandi og vann á Hagstofunni til starfsloka.

Hjalti var mikill gönguferðamaður og bauð mér með sér í tvær slíkar. Við gengum á Hjörleifshöfða og var Hergeir bróðir hans með okkur. Þá hélt Edda kona Hjalta okkur veislu eftir gönguna. Hin ferðin var gönguferð að bænum Höfðabrekku í Mýrdal.

Þeir bræður Hjalti og Hergeir eru báðir eftirminnilegir vinir, hæfileikamenn. Að Hergeir látnum gerði ég bókina Hergeirskver. Hjalti hefði svo sannarlega átt það skilið. Við skiptumst á heimsóknum á fyrri hluta ævinnar. Við Hergeir heimsóttum þau hjón Eddu og Hjalta í Hafnarfirði. Það var myndarheimili.

Ég verð að láta þessar fáu stiklur nægja um vin minn Hjalta. Nú er ég einn eftir af okkur fjórum fermingarbræðrum í Gaulverjabæ vorið 1947. „Mínir vinir fara fjöld,“ sagði Bólu-Hjálmar.

Sigurjón Þór Erlingsson frá Galtastöðum.

Hjalti Kristgeirsson var ekki allur af heimi hversdagslegra nauðsynja. Hann kenndi mér ungum að tilgangur mannlegs lífs ætti ekki og mætti ekki nema staðar við uppfyllingu líkamlegra þarfa, heldur væri hún inngangur að þeirri nautn sem menn hafa af óspilltri náttúru og fögrum listum. Hann sóttist eftir margbreytilega þýðri og hrjúfri náttúru Íslands. Allmörg ár var hann ritstjóri Árbókar Ferðafélags Íslands og gerði skýrar kröfur um að þær bækur væru bæði fræðilega og listrænt óaðfinnanlegar. Hjalti var sérstakur smekkmaður á íslenskt mál. Þess naut ég, því hann las fyrir mig og leiðrétti skrif sem áttu að birtast. Ofar öllu öðru hygg ég þó að klassísk tónlist hafi verið hans yndisheimur. Ég minnist þess að hann setti á tölur við mig um unaðinn af að heyra fagra tónlist.

Nú er þessi einstaki drengur horfinn okkur. Það var bara einn Hjalti Kristgeirsson á Íslandi.

Vanmáttugur var hann orðinn sína hinstu lífdaga. Í síðustu skiptin sem við fundumst töluðum við ekki, en með vinarbrosi rétti hann fram báðar hendur. Með tveimur höndum var mér jafnan tekið á heimili hans og Eddu Óskarsdóttur konu hans.

Finnur Torfi Hjörleifsson.

Leiðir okkar Hjalta lágu til Laugarvatns þar sem við vorum í fyrstu tveimur árgöngunum sem útskrifuðust frá þeim menntaskóla sem þar var að verða til fyrir röskum 70 árum. Við urðum fljótt vinir og um leið samherjar í vinstripólitík tímans.

Að loknu stúdentsprófi fórum við báðir til náms austur fyrir tjald, þar sem við bjuggumst við að til væru að verða merkileg svör við vandamálum mannlegs félags. Ég til Sovétríkjanna og Hjalti til Ungverjalands ári síðar.

Við reyndum að læra sem mest af reynslu okkar fyrir utan þau fög sem við völdum okkur í háskóla. Og nota hana heim komnir til gagns fyrir íslenska vinstrihreyfingu í leit hennar að færum leiðum til að gjöra eitthvað endingargott úr þeim samnefnara hugsjóna sem evrópsk verkalýðshreyfing hafði nærst á frá því hún varð til og kallast sósíalismi. Sú vegferð varð löng og ströng. Við vorum að sjálfsögðu ekki alltaf sammála. En til Hjalta fannst mér alltaf gott að leita um fróðleik og hugmyndir. Hann var mun virkari en ég í pólitísku starfi, hafði frumkvæði og forystu um margt í stefnumótun þeirra flokka sem við fylgdum að málum. Við áttum einnig gott samstarf á Þjóðviljanum. Við skröfuðum og margt um nýjar bækur, enda bókaormar báðir.

Ég á Hjalta margt að þakka. Hann skrifaði fyrsta ritdóminn sem birtist um mína fyrstu bók, sem fjallaði um ár mín í Moskvu. Ekki innihaldsrýran kunningjaritdóm heldur skarpskyggna úttekt. Þegar sorg barði að dyrum kunni Hjalti flestum betur að sýna þann stuðning sem best við átti. En oftast verður mér hugsað til góðra samverustunda okkar á ferðalögum um land okkar, hvort heldur var í hópi vina eða stærri leiðöngrum sem Hjalti hafði frábæra fararstjórn fyrir.

Einn dagur á Vestfjörðum fyrir um tuttugu árum fer mér seint úr minni. Við gengum tveir saman daglangt og rifjuðum upp margt úr vegferð okkar. Ekki síst árið 1956 þegar við, ungir námsmenn í Moskvu og Búdapest, vorum allt í einu komnir í návígi við heimssöguleg uppgjör og umskipti. Fegurð landsins sem við gengum um, sú gamla vinátta og traust sem stýrði samtalinu – allt rann saman í einn farveg og stækkaði heiminn að miklum mun.

Einlægar samúðarkveðjur færi ég Eddu og öðrum þeim sem stóðu Hjalta næst.

Árni Bergmann.

Hjalti Kristgeirsson var ritstjóri árbóka Ferðafélags Íslands frá 1998 til 2006. Segja má að Hjalti hafi verið lykilmaður í útgáfustarfi félagsins á þessum árum og mótaði hann árbækurnar í nýjan og nútímalegan búning með fágætlega vönduðum vinnubrögðum. Hjalti var einstaklega fróður um náttúru landsins og um leið afar nákvæmur og agaður í öllum vinnubrögðum við árbókina. Með vinnu sinni átti Hjalti stóran þátt í að tryggja áframhaldandi útgáfu árbókarinnar og skapa henni þá virðingu sem árbókin hefur öðlast, sem nákvæmustu Íslandslýsingu sem völ er á. Hjalti var einnig leiðsögumaður á vegum félagsins og miðlaði þekkingu sinni til þátttakenda í ferðum. Það var afar ánægjulegt að eiga samstarf við Hjalta Kristgeirsson, ávallt vinsamlegur og prúður í framkomu og um leið óþrjótandi viskubrunnur bæði um starf félagsins almennt, sérstaklega útgáfustarfið og viðfangsefni árbókanna, íslenska náttúru, sögu og menningu. Vinna hans hefur haft mikil áhrif á varðveislu og miðlun þekkingar um náttúru landsins, menningu og byggð. Árið 2007 var Hjalti heiðraður sem gullmerkishafi Ferðafélags Íslands fyrir óeigingjarnt starf í þágu félagsins. Þessi viðurkenning er veitt þeim sem hafa skarað fram úr og sinnt margvíslegum störfum í þágu félagsins. Það vill þannig til að móðir mín var bekkjarfélagi Hjalta í Menntaskólanum á Laugarvatni um miðja síðustu öld, og þegar ég sagði henni fréttir af andláti Hjalta sagði hún: „Hjalti var svo gáfaður, hann þurfti ekkert að vera í skóla, hann var algjört séní.” Og þannig lifir minningin góð um Hjalta sem stórmerkilegan mann, prúðmenni og góðan félaga. Ég sendi Eddu og fjölskyldu innilegar samúðarkveðjur.

Páll Guðmundsson,
Framkvæmdastjóri
Ferðafélags Íslands.

Hjalti Kristgeirsson var einstakur maður og fjölhæfur. Kynni mín af Hjalta eru fyrst og fremst nátengd störfum okkar á Hagstofu Íslands í hagtölugerð. Helstu upplýsingasvið sem Hjalti bar ábyrgð á voru skóla- og nemendatölur auk talna um ýmsa þætti menningar á mjög breiðu sviði. Þegar ég hóf störf á Hagstofunni í desember 1985 hafði Hjalti starfað þar í rúm 20 ár undir stjórn Klemensar Tryggvasonar hagstofustjóra, sem settist í helgan stein í árslok 1984. Nýr hagstofustjóri, Hallgrímur Snorrason, tók við í ársbyrjun 1985 og var honum mikið í mun að færa starfsemina til nútímalegra horfs á ýmsan hátt, ekki hvað síst með þróun tölvutækra upplýsinga við hagtölugerð og breytt vinnubrögð í starfsemi þjóðskrárinnar, sem þá var innan vébanda Hagstofunnar. Við þessi tímamót fékk Hjalti mikilvæg aukaverkefni í fangið sem hann sinnti af mikilli samviskusemi, en það var m.a. innleiðing tölvumála í þágu hagskýrslugerðar. Þessar breytingar höfðu mikilvæg áhrif á úrvinnslu hagtalna en einnig skipti máli að birting hagtalna á prenti væri skilvirk. Þarna var Hjalti lykilmaður við að leiða fram heppileg vinnubrögð fyrir stofnunina og kom þá vel í ljós reynsla Hjalta af öðrum vettvangi við hvers kyns útgáfustarfsemi sem fólst í ritstjórn, prófarkalestri og ýmsum öðrum verkþáttum. Þetta voru tímar áður en vefsíður og almenn tölvusamskipti komu til sögunnar. Fyrir mig var það mikilvægur skóli að hafa Hjalta sem vinnufélaga.

Hjalta var mikið umhugað um íslenska tungu og setti það mark sitt meðal annars á þau heiti sem einfaldir tölvuprentarar fengu. Þegar Hagstofan var um árabil staðsett í Alþýðuhúsinu á horni Hverfisgötu og Ingólfsstrætis hafði hún þrjár hæðir til umráða. Það var dæmigert fyrir Hjalta að gefa tölvuprentaranum á efstu hæð nafnið „Loftur“. Þessi viðleitni Hjalta til að miðla þekkingu sinni og beita íslensku sem mest er hér bara tekin sem dæmi og vakti athygli og lof í útvarpsþætti um íslenskt mál.

Hjalti var mikill unnandi íslenskrar náttúru og sinnti leiðsögu um landið í frístundum sínum og kom það einnig að góðu gagni þegar erlenda gesti í hagskýrslugerð bar að garði. Einnig fóru starfsmenn Hagstofunnar af og til í gönguferðir út fyrir höfuðborgarsvæðið sér til hressingar og var augljóst að þar var Hjalti á heimavelli og augljóslega líkamlega hraustur.

Hjalti mundi tímana tvenna á starfsferli sínum á Hagstofunni. Það er alkunna að Klemens hagstofustjóri var einstaklega sparsamur maður fyrir hönd síns embættis. Þegar Hjalti lauk störfum sínum á Hagstofunni og fór á eftirlaun var hann kvaddur í snotru hófi með starfsfólkinu og tók fram litla reynslusögu af samskiptum sínum við Klemens. Hjalti hafði með rithönd sinni skrifað á blað minnispunkta til yfirmanns síns og fékk fljótlega viðbrögð til baka með eftirfarandi ávarpi: „Hjalti, stórt er skrifað. Þú ert melur á pappír!“

Með þessum fátæklegu minningabrotum vil ég kveðja prýðis vinnufélaga og trúnaðarvin. Eiginkonu og aðstandendum færi ég samúðarkveðjur mínar.

Magnús Sigmundur Magnússon.

Hjalti Kristgeirsson hóf störf á Hagstofunni í nóvember 1963 og starfaði þar í 35 ár allt til
ársloka 1998. Fyrri hluta þess tíma var hann sérfræðingur en varð deildarstjóri árið 1979. Hann tók þátt í að byggja upp opinbera hagskýrslugerð af metnaði með áherslu á hagtölur um menntun.

Hjalti var annálað ljúfmenni á vinnustað. Hans eftirmæli eru að hann var góður maður sem vildi öllum vel um leið og hann var fastur fyrir þegar máli skipti. Hjalti var mikill íslenskumaður, vel lesinn og góður í tungumálum. Samstarfsfólki er það minnisstætt að einhverju sinni þegar ekki reyndist nægileg þekking hjá ungum leiðsögumanni á ferðalagi með erlenda gesti þá tók Hjalti við leiðsögumannshlutverki af yfirburðaþekkingu. Hjalti átti það einnig til að þýða ýmis heiti á íslensku sem tamt er að nota á ensku. Þannig talaði hann um Glugg-stýrikerfið, ritvinnsluforritið Orðið og reikniforritið Frábæru. Helsta erlenda ritið um menntamál, Education at a Glance, hét hjá Hjalta Snögglit á menntun. Til marks um framsýni Hjalta þá segir sagan að hann hafi fengið þáverandi hagstofustjóra sem var þekktur fyrir mikla ráðdeild til að kaupa fyrstu borðtölvuna til Hagstofunnar áður en tölvuvæðing Hagstofunnar fór á flug.

Sjálf hitti ég Hjalta á Hagstofunni þegar ég vann þar í nokkra mánuði árið 1996. Mér er það minnisstætt hversu vel hann tók á móti mér þegar ég leitaði til hans.

Ég vil þakka Hjalta fyrir hans góða framlag til opinberrar hagskýrslugerðar um leið og ég sendi ástvinum innilegar samúðarkveðjur.

Hrafnhildur Arnkelsdóttir hagstofustjóri.

Það mun hafa verið á árinu 1988 sem iðnaðarráðuneytið ákvað að setja á laggirnar sérstaka deild fyrir vörumerki og einkaleyfi. Deildin flutti þetta ár úr húsnæði ráðuneytanna við Lindargötu í Dagsbrúnarhúsið sem var nr. 9 við sömu götu. – Norðan við Dagsbrúnarhúsið, í Skuggasundi 3, var á þessum tíma verið að undirbúa flutning Hagstofunnar en þar vann Hjalti. Við rákumst því oft hvor á annan utan við Dagsbrúnarhúsið. – Eitt sinn er við hittumst þarna sagði ég Hjalta að ég væri að velta fyrir mér heiti á þessari nýju stofnun. Við höfðum ekki spjallað lengi þegar Hjalti
segir við mig: „Því ekki bara að kalla hana Einkaleyfastofu?“ Þú
segir nokkuð, sagði ég. Með þetta veganesti hélt ég á vinnustað minn og sagði starfsfólkinu frá hugmyndinni. Nafnið var síðar borið undir ráðuneytið og fékk þar góðar undirtektir. Nú heitir stofnunin Hugverkastofan.

Í október 1967 eignaðist Hjalti soninn Gísla Rúnar. Móðirin var Jónína K. Gísladóttir. Samband hennar og Hjalta varð stutt. – Gísli var vel að sér í tölvumálum. Fyrir milligöngu Hjalta réði ég hann tímabundið til að koma skrám Einkaleyfastofunnar á tölvutækt form og fyrir valinu varð hugbúnaður fyrir Macintosh-tölvur. Gísli var heilsulítill, starfaði síðast við háskóla í Waterloo í Kanada og dó þar 19. júní 2003.

Í tilefni sjötugsafmælis Hjalta setti ég, að áskorun Árna Björnssonar þjóðháttafræðings, saman 11 erinda drápu sem bar yfirskriftina: Hjalti Kristgeirsson sjötugur. Undirtitill var: Um landsins ásýnd og bresti tveggja sálufélaga. Efniviðurinn var sóttur í ferðabók Barrows, sem Árni keypti á fornsölu og 26 manns undirrituðu og gáfu Hjalta. Við Árni heimsóttum svo afmælisbarnið á heimili hans og Eddu í Hafnarfirði og fengum leyfi þeirra til að flytja kvæðarununa. – Kvæðið birtist í bókinni Við stundaglasið sem ég gaf út 2020.

Hér er ekki rúm til að fara mörgum orðum um pólitíkina. Við Hjalti störfuðum báðir í samtökunum Heimssýn, sem var þverpólitísk hreyfing þeirra sem voru andvígir aðild Íslands að Evrópusambandinu. Í Alþýðubandalaginu og samtökum sem af því spruttu vorum við Hjalti yfirleit samstiga.

Við Edda áttum allavega eitt sameiginlegt áhugamál. Það var ræktun grænmetis. Bæði ræktuðum við t.d. gulrætur. Höfðum gjarnan samráð um það hvenær tímabært væri að setja fræið í vatn til spírunar á vorin. – Listakonuna Eddu þekkja margir af verkum hennar. Ekki man ég af hvaða tilefni hún gaf okkur Sigrúnu tvö falleg málverk af hraunrennsli. Þau prýða stofuna mína hér í Sóltúni 1.

Blessuð sé minning Hjalta Kristgeirssonar.

Gunnar Guttormsson.