Reiðhestarnir komnir í sumarhagann. Þessir bíða eftir að vera kvaddir með brauðmola.
Reiðhestarnir komnir í sumarhagann. Þessir bíða eftir að vera kvaddir með brauðmola.
Búast má við að margir hestamenn, sérstaklega á Suður- og Vesturlandi, ætli að sleppa reiðhestum sínum í sumarhaga nú um helgina og bíði spenntir eftir að komast í fyrstu hestaferð ársins. Ásdís Haraldsdóttir leitaði til Ólafs Dýrmundssonar ráðunautar um góð ráð fyrir sleppitúrinn.

Ólafur Dýrmundsson fylgist grannt með grassprettu á landinu. Hann telur að gróður sé í meðallagi og kominn lengra nú en í fyrra þrátt fyrir kuldakastið að undanförnu. Því sé ekki óeðlilegt að hestamenn séu farnir að hugsa sér til hreyfings og jafnvel einhverjir þegar búnir að sleppa.

Margt ber þó að athuga þegar hestum er sleppt í sumarhagana. Gróður fór vel af stað í vor og grasspretta leit vel út þegar menn voru að skipuleggja hvenær ætti að sleppa hestunum. En þegar hiti fer niður fyrir 4-5 gráður eins og gerst hefur að undanförnu hættir gras að spretta. Þá hafa þurrkar einnig hægt á sprettunni. Greinilegt er að hægt hefur verulega á grassprettu að undanförnu. Til að hún taki við sér aftur segir Ólafur að nauðsynlegt sé að fá svolitla vætu og hlýrra veður, en þar sem gróður var kominn vel af stað á láglendi á Suður- og Vesturlandi fyrir kuldatíðina telur Ólafur ástandið þar ágætt. Hins vegar hefur gras lítið sprottið enn sem komið er þegar komið er hærra yfir sjávarmál. Þetta verða þeir sem þurfa um heiðar að fara að hafa í huga. Ekki er hægt að treysta því að hrossin fái nóg í sig á leiðinni með því að grípa niður. Fólk verði því að huga að því að hafa fóður meðferðis.

Hann segist vera ánægður með þann sið sem margir hafa tekið upp að gefa hrossum rúlluhey með beitinni fyrst eftir að þeim er sleppt í hagann. Þetta hlífi gróðrinum auk þess sem viðbrigðin fyrir hrossin verði ekki eins mikil. Velverkað rúlluhey sé auk þess mun líkara grasi en þurrhey.

En það er fleira sem hafa verður í huga þegar farið er af stað í sleppitúrinn. Að undanförnu hefur hiti farið niður undir frostmark á næturnar. Nauðsynlegt er að hafa það í huga þegar hestum er sleppt á áningarstöðum á leiðinni ef svona heldur áfram. Spáin fyrir helgina gefur þó von um að svo verði ekki og á hiti að hækka umtalsvert. Þó getur verið að sums staðar verði nauðsynlegt að taka með fóður til að gefa hrossum á áningarstöðum, en vonandi hafa hestamenn kannað aðstæður á leiðinni áður en lagt er í hann.

Vaxandi hraði og óþolin- mæði gagnvart búfé

Ólafur telur brýnt að minna hestamenn á að vaxandi hraði og óþolinmæði gagnvart búfé sé áberandi í umferðinni. Þeir sem ríða austur fyrir fjall þurfa t.d. að fara yfir Suðurlandsveginn og sé oft verulegt vandamál að komast þar yfir með hross. Tillitsleysi margra ökumanna sé algjört og af því skapast mikil slysahætta. Hestamenn verða að hafa þetta í huga alltaf þegar farið er með mörg hross í taumi eða hross rekin einhvers staðar nálægt þjóðveginum. Þá hefur umferð um sveitavegi víða á landinu aukist mikið og hraðinn að sama skapi. Því sé ekki hægt að treysta því að ástandið þar sé betra.

Kurteisi getur skipt sköpum

En þeir eru fleiri en ökumenn sem þurfa að taka sig á. Ekki eru það síst hestamenn sjálfir sem þurfa að sýna meiri tillitssemi. Með aukinni umferð hrossa um landið hafa komið upp ýmis vandamál í samskiptum landeigenda og hestamanna. Mörg dæmi eru um að hestamenn fari með rekstur eða fjölda hrossa yfir eignarlönd án leyfis og noti jafnvel mannvirki eins og fjárréttir og safngirðingar án leyfis. Þess eru mörg dæmi að fjárréttir séu nánast rústir einar eftir að hestar hafa verið skildir þar eftir, jafnvel yfir nótt. Ólafur bendir á að fjárréttir þoli yfirleitt ekki slíkt álag, enda byggðar fyrir fé en ekki hross. Þá hefur borið á því að þar sem farið er í gegnum eignarlönd séu hlið skilin eftir opin og umgengni hestamanna slæm.

Svo friður ríki um ferðir hestamanna um landið þurfa hestamenn að taka sig verulega á í þessum efnum og fá leyfi landeigenda og umsjónarmanna mannvirkja fyrir afnotum af eignum þeirra áður en lagt er af stað. Kurteisi kostar ekkert og getur skipt sköpum um hvort ferðin verður til ánægju eða leiðinda. Góð regla er að skilja við staðinn sem maður kemur á eins og maður vill koma að honum sjálfur, eða kannski frekar eins og ef maður ætti hann sjálfur.

Ekki má gleyma hundunum sem stundum fylgja með. Þeir geta gert verulegan usla í fé bæði í heimalöndum og á afrétti og ættu ekki að vera með í för nema eigendur þeirra hafi fullkomið vald á þeim og láti þá ekki komast upp með að eltast við fé, hross eða nautgripi.

Mesta fóðurbreyting sem hestur verður fyrir

Í bók sinni Hestaheilsu segir Helgi Sigurðsson dýralæknir að hestar verði aldrei fyrir eins miklum fóðurbreytingum og þegar þeim er sleppt á vorin. Viðbrigðin séu mun meiri en þegar þeir eru teknir á hús. Þrátt fyrir það er þetta breyting til hins betra og mörg vandamál sem hesthúsvistin hefur í för með sér eru úr sögunni. En stundum er hestum sleppt of snemma og eru þá viðbrigðin mikil frá því að vera kappgefið bæði hey og fóðurbætir í maí. Helgi bendir á að ekki er hægt að fara eftir dagatalinu þegar hestum er sleppt, heldur árferði.

Hinar öfgarnar eru ekkert betri, þ.e. þegar hestum er sleppt á kafgras. Allar slíkar snöggar fóðurbreytingar eru slæmar fyrir hestinn og geta til dæmis leitt til hófsperru. Mikilvægt er því að fylgjast með hestunum fyrstu dagana eftir að þeim er sleppt og ef gróður er of mikill að takmarka beitina hluta úr degi. Helgi bendir jafnframt á að nauðsynlegt sé að gefa hrossum ormalyf um hálfum mánuði áður en þeim er sleppt, sérstaklega ef beitarhólf eru þröng.

Með hóflegri beit og nægu vatni og mátulegri þjálfun ættu hestarnir að sjá fram á betri tíð með blóm í haga og eflaust langþráð frelsi úti í náttúrunni.