MARGRÉT ÁKADÓTTIR

Ég er svo heppin að eiga mjög margar yndislegar minningar um ömmu, enda vorum við alla tíð mjög nánar.

Af bernskuminningunum eru mér efst í minni öll þau skipti sem ég gisti hjá ömmu og afa. Þá fór amma alltaf upp með mér og las fyrir mig og söng. Með árunum breyttust sögurnar og söngvarnir en tilfinningin var ávallt sú sama, það var alltaf jafngott að vera hjá ömmu, vakna og trítla niður þar sem amma sat og las Moggann og fá hjá henni heimsins besta hafragraut.

Það er auðvitað langt síðan ég hætti að gista hjá ömmu og afa en ég hélt samt áfram að vera tíður gestur og sótti alltaf mikið í ömmu. Í þessum heimsóknum mínum til ömmu og afa spjölluðum við amma mikið en stundum vorum við líka bara að horfa á sjónvarpið eða lesa blöðin, og ég leit á Hofteiginn sem mitt annað heimili. Nú þegar amma er farin geri ég mér grein fyrir því hve stóran þátt hún átti í að gera Hofteiginn að því heimili sem mér fannst hann vera, og í að halda fjölskyldunni saman.

Við þennan mikla missi, sem við sem þekktum og elskuðum ömmu stöndum frammi fyrir, sameinumst við í sorginni og öllum góðu minningunum sem amma skilur eftir sig. Minningum um glæsilega konu sem unni fjölskyldu sinni framar öllu og vildi allt fyrir okkur gera, sem umvafði okkur umhyggju, hlýju og ást.

Amma var frábær kokkur og frekar óhefðbundin í eldamennskunni, hún elskaði austurlenskan mat og var dugleg að prófa sig áfram, sérstaklega eftir að hún ferðaðist til Malasíu og Víetnam með afa, þar sem hún borðaði lemongrass súpuna góðu sem allir sem þekktu hana ættu að hafa heyrt um oftar en einu sinni. Ég bý að því að hafa lært allt sem ég kann um matseld af ömmu og ég veit að betri kennari fyndist ekki.

Afi og amma ferðuðust reglulega til Spánar í íbúðina sína og amma hafði mikinn áhuga á öllu sem spænskt var, talaði málið og hafði unun af að lesa bækur á spænsku. Hún hjálpaði mér mikið í mínu spænskunámi í framhaldsskóla og eitt af því síðasta sem hún sagði við mig var hvort ég ætlaði ekki að læra meira í spænskunni.

Árið 1999 gerði ég ömmu að langömmu og var mikið og gott samband á milli hennar og Hrafnhildar Diljár dóttur minnar. Það tekur mig sárt að þær skuli ekki hafa fengið meiri tíma saman en ég vona að Hrafnhildur eigi eftir að muna eftir henni, eins og ég á minningu um pabba ömmu Margrétar sem dó þegar ég var á svipuðum aldri og Hrafnhildur er nú. Ég tel það líklegt því þær voru svo miklar vinkonur og ég ætla að vera iðin við að segja dóttur minni frá langömmu sinni, hvað hún var góð og hlý, svo ekki sé minnst á skarpgreind, og hvað hún elskaði hana mikið.

Minningarnar eru óþrjótandi og verða ekki allar upp taldar hér, það er gott að hafa þær til að hugga sig við í sorginni, það linar sársaukann. Amma var mér mjög kær og það eru erfiðir tímar sem nú fara í hönd, fyrir okkur sem stöndum henni næst og ekki síst langömmu sem nú sér á eftir einkadóttur sinni.

Andlát ömmu var ótímabært, hún var svo ung og veikindi hennar ágerðust hraðar en nokkurn hefði órað fyrir, en ég veit að henni líður betur núna og einhvern tímann sjáumst við aftur. Ég mun ávallt minnast hennar, sem stórfenglegrar persónu og bestu ömmu sem nokkur getur hugsað sér.

Sú fjölskylda sem mér er kærust auk minnar eigin er fyrrum tengdafjölskylda mín, föðurfólk eldri dóttur minnar. Nú er amma Margrét, eins og öll börnin mín kölluðu hana, látin, og fáein orð fá því ekki lýst hve missirinn er sár.

Móðir Margrétar, Ólöf Jóhannesdóttir, lifir dóttur sína og syrgir ásamt Jóhanni tengdasyni sínum, þremur sonum þeirra hjóna Jóhanns og Margrétar og fjölskyldum þeirra. Við hin sem urðum þeirrar gæfu aðnjótandi að kynnast þessari greindu og glæsilegu konu syrgjum líka.

Dóttir mín heitir í höfuðið á ömmu sinni og lítið atvik sem átti sér stað við skírn hennar fyrir rúmu tuttugu og einu ári hefur brennt sig inn í minnið. Þegar við gengum inn í íbúð prestsins þar sem skírnin átti að fara fram lá opin bók á litlu borði í forstofunni. Þar gat að líta þessi orð:

Lít þessa rós! Hún segir: Sjá! Ég græ..

Bókin var Rubaiyat eftir Omar Khayyam og ljóðlínurnar er að finna í þrettánda erindi ljóðaflokksins. Æ síðan hef ég í huga mér tengt rósina við Margrétarnafnið og þær báðar, ömmuna og sonardótturina. Nú hefur enn ein lítil rós bæst í hópinn, dóttir Áka og alnafna ömmu sinnar, auk þess sem ein dætra Jónasar heitir Margrét að síðara nafni. Nafnavalið segir mikið um hve vænt okkur þótti - og þykir - um þá sem hér er kvödd.

Nokkur ár liðu frá atvikinu með rósina og þá færðu þau Margrét og Jóhann mér bókina hans Khayyams að gjöf. Ég á enn kortið sem fylgdi og þessi jól árið 1987 skrifar Margrét: "Gömul (og góð) bók frá gömlu hjónunum, Margrétu og Jóhanni." Þetta var ekki kona sem gleymdi fólki þótt mægðir rofnuðu að forminu til.

Margréti var í blóð borin þessi látlausa fágun sem virðist fyrirhafnarlaus þeim er hana ber, en er fáum gefin. Hún var tíguleg kona, fríð og þokkafull. Þegar við bættist hlýjan og hispursleysið þarf engan að undra að fólki skyldi þykja gott að vera í návist Margrétar Ákadóttur. Ég er þakklát fyrir að hafa kynnst henni.

Það dimmdi í hugskoti mínu, þegar ég frétti að nú væri þessi elskulega og fallega kona komin í tölu þeirra sem burt eru kallaðir allt of snemma. Eiginmaður hennar Jóhann Lárus Jónasson, kunnur læknir og vísindamaður, sagði okkur hjónum frá veikindum hennar þegar við hittumst á göngu morgun einn fyrir skömmu og frásögn hans var á þann veg að við skildum að ekkert var til bjargar og stutt í endalok.

Minningar um bæði Margréti og mann hennar eru ljúfar og fallegar en þau uxu úr grasi á Akureyri, gengu þar í Barnaskóla Akureyrar og síðar í Menntaskólann á Akureyri og ég man vel Margréti sem var eins og sólargeisli frá fyrstu kynnum. Bróðir minn kenndi Jóhanni allt barnanámið og hafði miklar mætur á honum.

Það hafa sjálfsagt verið þessi fyrstu kynni sem ollu því, að mér fannst ég alltaf eiga svolítið í þeim báðum. Margrét var stúdent frá MA 1957 nam tungumál við Háskóla Íslands og tók BA próf í ensku þaðan. Hún var ágætlega menntuð og hafði dvalið erlendis með manni sínum árum saman en snemma árs 1989 varð hún móttökuritari við Læknastöðina hf. í Reykjavík. Hún tók vel á móti þeim sem þurftu að leita sér hjálpar í veikindum og margir þekkja þá sögu.

Það eru líklega 30-40 ár síðan við Margrét hittumst aftur eftir Akureyrarárin og fórum að hlæja þegar það rann upp fyrir okkur að við vorum grannar, báðar búsettar á Hofteignum í Laugarnesi. Hún var svo geislandi falleg og stóru bláu augun og ljósa hárið minnti mig á litlu telpuna á Akureyri en nú var hún fullorðin kona, gift sínum gáfaða manni og móðir þriggja drengja, en yngstu drengir okkar voru á svipuðum aldri og léku sér oft saman. Það var góð tilfinning að vita af þessum hjónum svo nærri, og þótt samgangur væri ekki mikill og okkur Margréti fyndist við aldrei hafa tíma til að lengja spjallið, var þessi nærvera alltaf jafngóð og sem betur fer hittumst við oft í hverfinu okkar og spjölluðum. Það var fjarska gott og gefandi að hitta hana, geislandi og fallega brosið brást aldrei. Mér fannst ég ríkari eftir hvern fund. Þeir sem þekktu Margréti munu sakna hennar sárt og ég er ein af þeim.

Dýpstu samúð vottum við Birgir fjölskyldu hennar. Þau hafa öll misst mikið.