Þurfum að líta á fituskatt með opnum huga

Manneldisráð lagði fram tillögu á sínum tíma til heilbrigðisráðherra um að setja sérstakan skatt á gosdrykki í ljósi gífurlegrar aukningar á neyslu þeirra, segir Laufey Steingrímsdóttir næringarfræðingur og sviðsstjóri rannsókna hjá Lýðheilsustöð. Enginn starfsmaður er nú hjá Manneldisráði, sem enn mun vera starfandi sem fagráð, samt sem áður.

Greint var frá því í Morgunblaðinu að breska ríkisstjórnin íhugaði að setja sérstakan "fituskatt" á óhollan mat, vegna sívaxandi offitu meðal þjóðarinnar. Segir Laufey slíka ráðstöfun "eitthvað sem við þurfum að líta á með opnum huga".

"Heilbrigðisráðherra fór með erindið um skatt á gosdrykki í fjármálaráðuneytið, eftir því sem ég best veit, og þar er það statt," segir Laufey.

Hún segir gosdrykki einn af þeim þáttum sem stuðlað hafi að því að þjóðin sé að fitna, en engan veginn þann eina. Hvað fituskatt varðar, segir Laufey hann jafnframt erfiðan í framkvæmd.

"Það er mjög erfitt að flokka matvæli í heilsusamleg og óheilsusamleg því allt mataræðið kemur við sögu og það er pláss fyrir allt, ef menn neyta þess eðlilega og í hófi. Á móti kemur að menn eru nánast ráðþrota og það er heldur ekki hægt að horfa upp á þessa þróun án þess að bregðast við. Offita er orðin vandamál hjá fjölda þjóða og viðeigandi ráðstafanir eru til umræðu hjá Alþjóðaheilbrigðismálastofnun og víðar. Í þeim er talað um að huga þurfi að markaðssetningu og sölu matvara. Bandarísk stjórnvöld hafa sett sig mjög upp á móti aðgerðaáætlun Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar og eru Bandaríkin eina ríkið sem hefur gert það. En menn horfa upp á þessa framvindu og eitthvað þarf að gera," segir hún.

Skattur eða frjálsræði

"En það þarf að koma í veg fyrir að þessi þróun haldi áfram. Þá er spurt hvað sé hægt að gera. Skattlagning er ein leið og þá þurfa menn að velja á milli hennar og frjálsræðis á markaði. Það er líka hægt að segja sem svo að menn eigi að bara að vera ábyrgir og fjölskyldan og einstaklingurinn eigi að velja af skynsemi. Auðvitað hlýtur það að vera grundvallaratriði."

Lífsstíll nútímamannsins krefst fljótlegra og tilbúinna rétta og segir Laufey hægt að gera þá kröfu að heilsusamlegir kostir séu fyrir hendi í þannig mataræði líka.

"Mér finnst alveg sjálfsagt að skoða möguleika [á skattlagningu] en átta mig á því að það er erfitt að hrinda henni framkvæmd og flokka matvæli í "vond" og "góð". Sú flokkun er huglæg og það sem er vont fyrir einn þarf ekki að vera svo slæmt fyrir einhvern annan."

Aðspurð hvort nota megi manneldismarkmið til hliðsjónar, segir Laufey þau ekki til lengur.

"Manneldismarkmið hafa verið lögð niður. Nú er talað um ráðleggingar um mataræði og þar er ekki talað um að eitt sé bannað og annað ekki. Horft er á heildarsamsetninguna og því erfitt að draga í dilka. Skattlagning verður alltaf umdeild en ég held að við þurfum að líta á þennan möguleika með opnum huga," segir Laufey Steingrímsdóttir að síðustu.