Þúsund og þrjú skref!

Greta Mjöll Samú­els­dótt­ir og eig­inmaður­inn William Óðinn Lefever fóru að leika sér með chillipip­ar og áður en varði varð til fyr­ir­tækið Lefever. Greta skvett­ir nú sterk­um sós­um á all­an mat.

Á Djúpa­vogi búa hjón­in Greta og Óðinn ásamt þrem­ur börn­um sín­um og una sér vel. Þau eru bæði í vinnu í bæn­um en auka­starfið er að reka fyr­ir­tækið Lefever Sauce Comp­any, sem fram­leiðir sterk­ar sós­ur, pikklað chilli og sinn­ep. Hvorki Greta né Óðinn eiga ætt­ir að rekja til Djúpa­vogs, og ekki þekktu þau þar nokkra sál, en enduðu þar nán­ast fyr­ir til­vilj­un.

Fjöl­skyld­an kann að njóta sam­an og fer í ófá­ar laut­ar­ferðirn­ar sam­an. mbl.is/Á​sdís

„Það var fynd­in, skrít­in og frek­ar væm­in aug­lýs­ing sem vakti at­hygli. Hún hljómaði ein­hvern veg­inn svona; „Ertu orðinn þreytt­ur á rauðu ljós­un­um? Þarftu að safna pen­ing?“ Við vor­um í okk­ar fyrsta fæðing­ar­or­lofi og átt­um ekki bót fyr­ir bor­una á okk­ur og sáum fyr­ir okk­ur leigu­markaðinn að ei­lífu. Með lítið barn voru áhersl­urn­ar orðnar aðrar og allt í einu fannst okk­ur aðlaðandi að hægja á okk­ur og flytja í lít­inn bæ úti á landi. Staðan sem var aug­lýst, og Óðinn svo fékk, var staða æsku­lýðsfull­trúa Djúpa­vogs­hrepps,“ seg­ir Greta og seg­ir að á þeim tíma hafi hvor­ugt þeirra komið til Djúpa­vogs.

„Við kom­um í heim­sókn á bestu góðviðris­dög­um sem hér höfðu verið í ára­tug og kol­féll­um fyr­ir bæn­um. Hér er lygi­leg nátt­úra og hrein­dýr í garðinum. Svörtu sand­arn­ir gerðu út­slagið fyr­ir mig,“ seg­ir Greta og bæt­ir við að upp­haf­lega hafi þau ákveðið að prófa að búa þarna í eitt ár.

„Nú eru liðin tíu ár, börn­in orðin þrjú og við kom­in með eigið fyr­ir­tæki. En eins og í svo mörg­um litl­um bæj­um er maður með tíu hatta og putt­ana í svo mörgu.“

Hér má sjá þrjár af fimm teg­und­um sósa sem Lefever fram­leiðir. Ljós­mynd/​Aðsend

Að eiga jóla­gjaf­ir ævi­langt

Hjón­in ákváðu að fara að fram­leiða svo­kallaðar „hot sauce“, sem mætti kalla sterk­ar sós­ur. Sóttu þau um styrk í upp­bygg­ing­ar­sjóð Aust­ur­lands til að fram­leiða fyrstu „hot sauce“ á Íslandi. Hug­mynd­in kviknaði í kjöl­far bú­setu í Bost­on í Banda­ríkj­un­um þar sem Greta var í námi á fót­bolta­styrk, en hún lærði þar fjöl­miðla­fræði og sta­f­ræna fjöl­miðlun. Eft­ir námið vann hún lengst af hjá Lata­bæ.

„Í Bost­on kynnt­umst við fyr­ir­bær­inu „hot sauce“ en þegar við flutt­um heim árið 2012 var hér nán­ast bara til ein teg­und; Tabasco. Við byrjuðum á því að rækta chillipip­ar í glugg­an­um og það var svo ein jól­in sem við vor­um svo blönk að við enduðum á að búa sjálf til all­ar jóla­gjaf­ir og þá bjugg­um við til okk­ar eig­in sós­ur. Óðinn fór að leika sér að sulla og prófa sig áfram og við gáf­um vin­um og vanda­mönn­um sós­ur í jóla­gjöf og þær slógu í gegn. Fólk fór að biðja um meiri sós­ur og þá sótt­um við um styrk­inn af rælni og feng­um fulla styrk­veit­ingu í byrj­un árs 2018,“ seg­ir hún.

„Við urðum þá að gera þetta! Við viss­um ekk­ert hvort fólk myndi hafa smekk fyr­ir þessu, enda ekki mik­il „hot sauce“-menn­ing hér þá, en hugsuðum með okk­ur að við mynd­um þá eiga jóla­gjaf­ir ævi­langt ef þetta færi í skrúf­una,“ seg­ir hún og bros­ir.

Hjón­in fóru á fullt í sósu­gerð og slógu í gegn með sós­urn­ar á mat­ar­markaði í Hörpu árið 2018.

„Það tók árið að þróa upp­skrift að einni sósu, og viss­um við þá ekk­ert að þær yrðu fleiri. Þegar maður byrj­ar að fram­leiða mat­vöru hef­ur maður ekki hug­mynd um að það tek­ur þúsund og þrjú skref,“ seg­ir Greta.

„Svo um það bil dag­inn sem við seld­um fyrstu sós­una komst ég að því að ég var ólétt að þriðja barn­inu; þriðja barnið á fjór­um árum.“

Með full­an bíl af sós­um

Að mörgu var að huga þegar fram­leiðslan fór í gang. Eitt af því var að finna nafn á sós­urn­ar.

„Maður­inn minn heit­ir Lefever, sem má al­veg þýða sem hiti, þannig að ég rankaði allt í einu við mér og sá að nafnið var full­komið,“ seg­ir hún.

„Nafnið á fyr­ir­tækið var komið og þá var að finna nafn á sós­urn­ar, en fyrsta sós­an fékk nafnið Bera, enda fram­leidd í Beruf­irði, en við notuðum þá vottuðu mat­væla­fram­leiðsluna í Havarí hjá Berg­lindi og Svavari Pétri heitn­um. Svo er líka tröllskessa í Beruf­irði sem heit­ir Bera,“ seg­ir Greta. Það var því sós­an Bera sem var til sýn­is á sýn­ing­unni í Hörpu og mættu hjón­in þangað með birgðir sem þau töldu vel duga fyr­ir báða dag­ana, en þau höfðu keyrt til Reykja­vík­ur með troðfull­an bíl af sós­um.

Sinn­ep og pikklaðan chilli má nota í ým­is­legt. Ljós­mynd/​Aðsend

„Við viss­um ekk­ert hvort nokk­ur myndi kaupa eina ein­ustu sósu, en seld­um allt nán­ast upp á fyrsta degi,“ seg­ir hún og seg­ir þá góð ráð hafa verið dýr.

„Við panikuðum smá og sett­um inn á Djúpa­vogs­síðuna hvort ein­hver væri á leiðinni til Reykja­vík­ur og gæti tekið með sér sós­ur. Þá fór af stað at­b­urðarás þar sem vina­fólk okk­ar, sem var á leiðinni til Tene, byrjaði á að brjót­ast inn í húsið okk­ar til að ná í lyk­il að geymsl­unni þar sem lag­er­inn var og fylla svo bíl­inn af sós­um þannig að varla var pláss fyr­ir þau bæði. Svo keyrðu þau af stað fimm um morg­un­inn því markaður­inn var opnaður klukk­an ell­efu, en flugið þeirra var ekk­ert svona snemma. Þetta sýn­ir hjálp­sem­ina í svona bæj­ar­fé­lagi,“ seg­ir hún og gat þá fyllt all­ar hill­ur fyr­ir seinni dag markaðar­ins.

„Sal­an fór fram úr okk­ar villt­ustu draum­um og fljót­lega feng­um við inni hjá Krón­unni og Mela­búðinni, sem var einn fyrsti kúnn­inn okk­ar. Talandi um þessi þúsund og þrjú skref, það upp­götvaðist í Mela­búðinni að það vantaði strika­merki á flösk­urn­ar,“ seg­ir hún og hlær.

Sal­an á sós­un­um fór fram úr þeirra villt­ustu draum­um og fljót­lega fengu þau inni hjá Krón­unni og Mela­búðinni, sem var einn fyrsti kúnn­inn þeirra. mbl.is/Á​sdís

Skvett­ist á allt!

Ári síðar bætt­ist í flór­una sósa núm­er tvö, Dreki.

„Þá mætt­um við aft­ur á markaðinn, ég þá með einn lít­inn kút með mér. Svo hef­ur þetta vaxið og dafnað en þetta er enn á þeim skala að við erum bæði að dunda okk­ur í þessu meðfram vinnu og barna­upp­eldi. Við erum kannski í víta­hring smáfram­leiðand­ans; við erum ekki nógu stór til að ráða fólk en kannski of stór til að ráða al­menni­lega við þetta tvö. En varðandi hæg­lætið og hug­ar­farið sem rík­ir sér­stak­lega hér á Djúpa­vogi hef ég verið hugs­andi yfir því hvort all­ir þurfi að vilja meika það. Auðvitað vilj­um við koma vöru okk­ar á fram­færi, en mér finnst fal­legt að hafa þetta eins og það er núna og okk­ur líður vel í þess­um takti. Þessi vara er búin að festa sig í sessi og sós­urn­ar okk­ar fást víða,“ seg­ir hún.

„Ferðamenn kaupa líka sós­urn­ar, enda þekkja þeir sterk­ar sós­ur.“

Hvað er það helst sem fólk set­ur sós­urn­ar á?

„Slag­orðið okk­ar er „Skvett­ist á allt“. Og þá mein­um við það. Ég hef kannski ekki prófað að setja þær út á ís, en það væri ör­ugg­lega fínt. Í Banda­ríkj­un­um eru svona sós­ur oft á borðum og fólk skvett­ir að vild yfir mat. Sum­ir skvetta te­skeið en aðrir lúðra heil­um desi­lítra yfir allt sam­an. Ég nota þetta líka mikið sem krydd og nota í sós­ur, súp­ur og marín­er­ing­ar. Meira að segja er jóla­lax­inn, veidd­ur af eig­in­mann­in­um, alltaf graf­inn í Dreka. Besti graflax sem ég hef smakkað. Þannig að það er hægt að nota sós­urn­ar í alls kon­ar.“

Sinn­epið besta slysið

Greta og Óðinn létu ekki nægja að búa til sterk­ar sós­ur því þau fram­leiða einnig sinn­ep og pikklaðan chilli.

„Þemað er svo­lítið chilli í öll­um vör­un­um okk­ar. Dreki er gerjuð sósa og þarna sáum við að eft­ir sat mik­ill krydd­vökvi. Þar sem við þolum ekki að henda mat datt Óðni í hug að hella hon­um yfir sinn­eps­fræ. Og úr varð al­veg æðis­legt sinn­ep sem við erum mjög stolt af. Við segj­um í gríni og ekki gríni að þetta sé besta slysið, fyr­ir utan þriðja barnið. Sinn­ep er frá­bært í mat­ar­gerð og hægt að nota það svo mikið í mat­ar­gerð,“ seg­ir hún.

Greta Mjöll hef­ur lika verið iðin við að kynna sós­urn­ar þeirra. Ljós­mynd/​Aðsend

Sós­urn­ar eru nú orðnar fimm; Bera, Dreki, Al­vör, Jaxl og Skass, sem er langsterk­ust og stend­ur und­ir nafni. Ný­lega vann Jaxl silf­ur­verðlaun í Europe­an Hot Sauce Aw­ards í sín­um flokki, en keppn­in er stór og mörg hundruð sós­ur kepp­ast um verðlauna­sæti og seg­ir Greta þau vera ansi mont­in með verðlaun­in.

„Við færðum okk­ur frá Havarí á Karls­stöðum og feng­um inni hjá Ósnesi, sem er hér 200 metra frá hús­inu. Það hentaði vel með öll þessi litlu börn og ein­faldaði margt fyr­ir okk­ur,“ seg­ir Greta.

„Við fram­leiðum líka fyr­ir veit­ingastaði og það er al­veg nóg að gera. Hér á Djúpa­vogi var opnaður mat­ar­vagn í fyrra og nota þau sinn­epið á pyls­urn­ar og svo fram­leiði ég sterk­ar pikklaðar ra­dís­ur fyr­ir þenn­an litla vagn og hef varla und­an. Ég bjó til 200 lítra af ra­dís­um og 150 lítra af sinn­epi fyr­ir vagn­inn síðasta sum­ar. Við fáum þar ofsa­lega góð viðbrögð,“ seg­ir hún og seg­ist líka selja heilu föt­urn­ar til veit­ingastaða.

Hvar fáið þið chilli?

„Nú erum við far­in að kaupa ís­lenskt chilli frá Garðyrkju­stöðinni Heiðmörk. Lands­lagið á Íslandi hef­ur breyst hratt hvað varðar vör­ur úr chilli og þau hafa gripið tæki­færið að rækta chilli.“

Með marga hatta

„Við hjón­in erum það sem við köll­um „matarperr­ar“ og það er okk­ar áhuga­mál, og á meðan önn­ur hjón fara í golf­ferðir för­um við í mat­ar­ferðir eða á mat­reiðslu­nám­skeið. Ég er ein­mitt að fara til New York á stærstu „hot sauce“-sýn­ingu í heimi. „Hot sauce“-heim­ur­inn er ekki stór á Íslandi en hann er stór úti í heimi og rosa­lega fynd­inn. Þar snýst allt um að ögra og meiða jafn­vel með sterk­um sós­um. Óðinn er al­veg inni í þess­um heimi og ís­skáp­ur­inn okk­ar er troðfull­ur af svo sterk­um sós­um að þær eru eig­in­lega óæt­ar. Það er nefni­lega kúnst að gera bragðgóða og sterka sósu og það er okk­ar aðal­regla. Sós­urn­ar mega ekki bara stuða og ögra, held­ur verða þær að vera góðar á bragðið. Okk­ar sós­ur eru mjög ólík­ar á bragðið. Og á meðan þetta er skemmti­legt nenn­um við að halda þessu áfram,“ seg­ir Greta, en hún vinn­ur ekki ein­ung­is í sósu­gerð held­ur sér einnig um eldri­borg­ara­starfið á Djúpa­vogi.

Verðlaunasós­an Jaxl. Ljós­mynd/​Aðsend

„Ég sé um hreyf­ingu; sund­leik­fimi og göngu­ferðir og er svo með vöfflukaffi. Þá hrúg­ast inn dá­sam­legt fólk, en ég vinn þar þrjá daga vik­unn­ar og brasa í sós­un­um tvo daga, auk þess að sjá um börn og heim­ili. Svo rit­stýri ég bæj­ar­blaðinu sem kem­ur út tvisvar á ári og tek að mér ein­staka kvik­mynda­verk­efni. Svo er ég að leiðsegja ferðamönn­um sem koma úr skemmti­ferðaskip­um. Það er enn einn hatt­ur­inn.“

Það er brjálað að gera hjá þér!

„Já, sem er svo fyndið því ég er svo mikið að reyna að slaka á í sveit­inni! Ég finn það að hér græðir maður ör­ugg­lega tvo tíma á dag því það er svo stutt í allt og eng­um tíma eytt í bíl. Það er ynd­is­legt að búa hérna. Ég sé ekki enn ástæðu til að fara, enda elska börn­in mín að vera hérna þar sem þau geta hlaupið niður í fjöru.“

Með all­ar sósrn­ar sína sem hún fram­leiðir á Djúpa­vogi. mbl.is/Á​sdís