Nýtir árið í að semja nýja tónlist

Meistarar strengjanna er yfirskrift tónleika Sinfóníuhljómsveitar Norðurlands sem fram fara í Hofi, sunnudaginn 26. janúar klukkan 16. Þar mun hljómsveitin flytja verk eftir þrjú tónskáld frá ólíkum tímum sem hafa lagt mikið af mörkum til tónlistar fyrir strengjasveit; þá Samuel Barber, Pjotr Tsjaíkovskí og Ólaf Arnalds. Hljómsveitarstjóri er Ross Jamie Collins en hann var meðal annars staðarhljómsveitarstjóri hjá Sinfóníuhljómsveit Íslands á síðasta starfsári.

Á vef Menningarfélags Akureyrar segir um tónleikana að verk Barbers og Tsjaíkovskís séu með ástsælustu verkum tónlistarsögunnar og Adiago fyrir strengi eftir Barber hafi spilað stórt hlutverk í fjölda kvikmynda og viðburða, þar á meðal í kvikmyndinni Platoon frá árinu 1986 í leikstjórn Olivers Stone. Segir þar jafnframt að verk Ólafs Arnalds hafi haft mikil áhrif á hvernig skrifað sé fyrir strengjasveitir í nútímanum, sérstaklega í kvikmyndatónlist.

Tvö hjartfólgin verk

Blaðamaður setti sig í samband við Ólaf og fékk að forvitnast nánar um tónleikana og verk hans tvö, Öldurót og Spiral, sem bæði verða flutt á sunnudaginn.

„Þetta eru tvö verk sem mér þykir virkilega vænt um en auk þess hefur annað þeirra, Öldurót, sterka tengingu við Akureyri, Hof og SinfoniaNord. Öldurót kom út árið 2016 á plötu, og samhangandi heimildarmynd, sem heitir Island Songs þar sem ég fór í kringum Ísland og vann með mismunandi tónlistarfólki í heimabæjum þess. Við Atli Örvarsson erum góðir vinir og ákváðum að vinna þetta lag í samstarfi við SinfoniaNord, sem þá var tiltölulega nýtt verkefni, og tókum lagið og myndbandið upp í Hofi. Spiral er svo af síðustu plötu minni, some kind of peace, og er hálfgerður burðarstólpi á henni. Þetta er lag sem ég hef flutt hundrað sinnum á tónleikum en aldrei í útsetningu fyrir strengjakammersveit,“ segir Ólafur og bætir því við að Þórður Magnússon hafi endurútsett bæði lögin fyrir strengjasveitina.

„Innblásturinn að Ölduróti var í raun bara Akureyri, samstarfið við Atla og útsýnið úr Hofi þar sem við tókum upp lagið. Spiral er hluti af plötu sem er líklega sú persónulegasta sem ég hef gert til þessa og var að mestu leyti samin og tekin upp í blábyrjun covid. Innblásturinn var þó ekki faraldurinn heldur frekar eitthvert persónulegt ferðalag sem ég var að fara í gegnum, að hleypa niður einhverjum vörnum sem ég hafði sett upp í kringum mig og fagna viðkvæmninni,“ segir hann inntur eftir innblæstri að verkunum tveimur.

Samstarfið ekki nýtt af nálinni

Þegar talið berst að merkingunni að baki titlum þessara tveggja laga segir Ólafur Spiral hafa verið nefnt eftir melódíunni sem beri lagið, hægum stiga niður sem mætti líkja við spíral.

„Öldurót er ef til vill svolítið gefins titill, verandi frá Íslandi, en passar vel við lagið sem við settum saman, þar sem strengirnir líkjast öldum,“ útskýrir hann en verkið hefur áður verið flutt af Sinfóníuhljómsveit Norðurlands og er þetta því ekki í fyrsta sinn sem Ólafur á í samstarfi við hljómsveitina.

„Fyrsta samstarfið var í kringum Island Songs-verkefnið mitt þar sem ég vann eitt af lögunum með Atla Örvarssyni og sinfóníuhljómsveitinni. En síðan þá hef ég tekið upp með sinfóníunni nokkuð oft, fyrir ýmis verkefni. Oftast hafa þetta verið kvikmyndaverkefni þar sem hefur vantað stóra sveit. En undanfarin ár hef ég skrifað aðeins meira fyrir stóra sveit í mínum persónulegu verkefnum og á síðasta ári tókum við upp í Hofi þrisvar eða fjórum sinnum – fyrir verkefni sem eiga enn eftir að líta dagsins ljós.“

Vill gefa frelsi til túlkunar

Aðspurður segist Ólafur ekki hafa unnið áður með hljómsveitarstjóranum Ross Jamie Collins. „En mér skilst að þetta sé frábær stjórnandi.“

En hefur Collins leitað einhverra ráða hjá þér um túlkunina á verkinu?

„Nei, við höfum ekkert rætt saman, satt best að segja. En mér finnst það í raun ágætt. Ég hef miklu meiri áhuga á að sjá hvernig einhver annar myndi túlka þessi verk frekar en að ég sé að gefa leiðbeiningar. Það sem gefur þessum táknum á blaði líf er flutningurinn og túlkunin og mér finnst réttast að gefa frelsi til að þeir sem koma að þessum þáttum fái að blása lífi í verkin. Í tónlistarsögulegu samhengi eru miklu merkilegri verk á þessum tónleikum en mín og mikilvægara að heildarmyndin sé falleg og þetta flútti allt saman,“ segir Ólafur og nefnir að enn sé óvíst hvort hann sjálfur verði viðstaddur tónleikana.

„Ég er hinum megin á hnettinum eins og er og ekki alveg útséð með hvenær ég get komið til baka.“

Áhrifavaldur í tónlistinni

Eins og fyrr segir eru verk Ólafs sögð hafa haft mikil áhrif á skrif fyrir strengjasveitir. Spurður nánar út í það hvernig það sé að vera slíkur áhrifavaldur í tónlistarheiminum segist hann í raun lítið hugsa út í það.

„Það er auðvitað gaman að því að verkum mínum sé vel tekið og þau þyki til eftirbreytni. Að því sögðu, þá reyni ég að hugsa bara sem minnst um það og halda fókusnum frekar á því sem ég á eftir að gera. Svo er ekkert sjálfsprottið heldur. Það er fullt af fólki sem hefur haft áhrif á mig,“ segir hann.

Inntur að síðustu eftir því hvort hann sé með mörg járn í eldinum og hvaða verkefni séu næst á döfinni hjá honum stendur ekki á svari.

„Ég er með tvö verkefni sem fá að líta dagsins ljós núna í vor. Þetta er efni sem ég er búinn að vera að vinna í ansi lengi og hlakka mikið til að koma frá mér og leyfa öðrum að heyra. Meira get ég ekki sagt að svo stöddu en þetta kemur allt í ljós fljótlega. Þess utan ætla ég að nýta árið til að semja nýja tónlist milli þess sem ég er að skjótast í tónleikaferðir með Janusi Rasmussen félaga mínum í rafsveitinni Kiasmos. Við gáfum út plötu síðasta sumar sem við erum enn að fylgja eftir.“