Forvitni er lykilatriði

Davíð Már Stefánsson kann vel við sig í miðbæ Reykjavíkur þar sem hann býr með unnustu sinni, nýfæddum syni þeirra og hundi í fallegu timburhúsi sem er með þeim elstu í bænum.

Davíð nam í nokkur ár við háskólann Columbia í New York en hluta þess tíma dvaldi hann og starfaði í Los Angeles. Hann hlaut MFA-gráðu í handritaskrifum árið 2019, sneri aftur heim og hófst handa við að skrifa handrit að sjónvarpsþáttunum Kötlu með Sigurjóni Kjartanssyni, Baltasar Kormáki og Lilju Sigurðardóttur. Í framhaldi fékk Baltasar hann í annað verkefni, að skrifa fyrir sjónvarpsþáttaröðina Ófærð 3.

Hróður Davíðs hefur vaxið hægt og örugglega frá þeim tíma. Hann hefur verið að skrifa handrit að tveimur íburðarmiklum, enskum sjónvarpsþáttaröðum, þriðju þáttaröð Gangs of London og nýrri syrpu, King and Conqueror, sem framleidd er af sjónvarpsstöðvunum BBC og CBS. Meðal leikara í Gangs of London eru Joe Cole og Colm Meaney, þekkt andlit úr enskum sjónvarpsþáttum og kvikmyndum, og í King and Conqueror má m.a. sjá danska Íslandsvininn Nikolaj Coster-Waldau, enska leikarann James Norton og Ingvar E. Sigurðsson. Af stiklum að dæma hefur í engu verið til sparað við gerð þessara þáttaraða.

Frumsýnt í Lundúnum

„Gangs of London er hálfgert flaggskip Sky og líka sýnd á AMC og í Sjónvarpi Símans. Þriðja þáttaröðin, sem ég er að skrifa fyrir, er að detta inn núna, hver þátturinn á fætur öðrum,“ segir Davíð, spurður út í þættina. Skal tekið fram að viðtalið fór fram 25. mars og að Davíð skrifaði annan þátt syrpunnar sem var frumsýndur 28. mars. „Ég er nýkominn frá London þar sem ég var á frumsýningu. Það var ákveðin upplifun,“ segir hann. „Þetta var voða næs, búið að stríla allt upp í þema þáttaraðarinnar sem fjallar um eiturlyfjaviðskipti í Lundúnaborg.“

Davíð segir allt gerast frekar hægt í heimi handritshöfundarins. „Ég er búinn að vinna í þessu frá 2022 eða þar um bil,“ segir hann um Gangs of London. Aðdragandinn að verkefninu sé því býsna langur og gaman að sjá loksins afraksturinn á frumsýningu og fagna með þeim sem komu að þáttunum.

Davíð er nýorðinn faðir, eignaðist son með unnustu sinni og segir að þau hafi ákveðið að fara með hann á frumsýninguna í Lundúnum. Það var því ekkert djamm í boði, meira verið að vakna kl. 7.30 til að sinna unga herramanninum. „Og láta gubba á sig, sem er líka bara heillandi en aðeins öðruvísi upplifun,“ segir Davíð glettinn. „Mér líður best heima með honum Úlfi Dýra, syni mínum, Ástrós Önnu, kærustunni minni, og hundinum okkar,“ bætir hann við.

Hvað King and Conqueror varðar þá eru það íburðarmiklir þættir byggðir á sögulegum atburði, orrustunni um Hastings á Englandi árið 1066. „Þessir þættir voru teknir upp hér á Íslandi, Baltasar Kormákur leikstýrir þeim fyrsta og kemur að framleiðslunni líka,“ segir Davíð og að þættirnir verði sýndir seinna á þessu ári.

Útkrotaður strigi

Davíð er spurður að því hvenær áhugi hans á handritaskrifum hafi kviknað. „Snemma. Ég vissi alltaf að ég vildi skrifa, hef alltaf verið að skrifa en vissi ekki í hvaða formi þau skrif ættu að vera. Hvort það ættu að vera skáldsögur, blaðamennska, ljóðagerð eða annað. Eins og flestir unglingar tók ég tímabil þar sem ég horfði endalaust á vídeóspólur og DVD […] ég var alltaf að stela DVD-diskum af bræðrum mínum og svo rispaði ég þá og fékk skammir,“ svarar Davíð. „Ég prófaði þetta allt saman, prófaði að skrifa smásögur og ljóð og hitt og þetta. Þegar ég var í MH tók ég meira að segja myndlistaráfanga þar sem ég fékk striga og átti að mála á hann. Ég strögglaði mikið með það, átti erfitt með að skila af mér þar til mér var sagt að ég mætti alveg skrifa á strigann. Þannig að ég skilaði af mér útkrotuðum striga,“ segir Davíð og hlær.

Upp úr 18 ára aldri hafi hann farið að skrifa meira og klárað sitt fyrsta kvikmyndahandrit samhliða því að vinna á bar í miðbænum. Handritið var á ensku og einstaklega lélegt, að mati Davíðs, sem fór að lesa sér meira til um slík skrif og sótti líka stutt námskeið í handritaskrifum hjá Jóni Atla Jónassyni. Hann segist ekki hafa verið tilbúinn, á þessum tíma, í nám erlendis þar sem hann hafi vantað einhvern grunn til að byggja á. Hann skráði sig því í heimspeki og skapandi skrif í Háskóla Íslands, að loknu menntaskólanámi. „Samhliða því að vinna á Morgunblaðinu sem var auðvitað minn stærsti skóli,“ bætir Davíð við kíminn og blaðamaður þakkar honum fyrir samstarfið á árum áður. „Ég lærði helling,“ segir Davíð um blaðamannsstarfið og þá m.a. að koma frá sér því allra nauðsynlegasta í sem stystu máli. „Þetta er bara strúktúr, líkt og handritin eru,“ bendir hann á.

Úr einu í annað

Davíð beitir ákveðinni aðferð til að koma í veg fyrir ritstíflur. „Ég byrja aldrei með autt blað og læt svo hugann reika,“ segir hann, bíði ekki eftir því að andinn komi yfir hann heldur byrji á því að útlista söguna með prósatexta, hvernig hún sé í grunninn. Að því loknu hefjist hann handa við sjálf skrifin. „Og ef ég lendi í að koma ekki einhverju frá mér get ég alltaf stokkið í næstu senu,“ útskýrir hann. Þannig sé starfið að miklu leyti, reyni á þá hæfni að stökkva úr einu í annað og þá bæði hvað varðar verkefni og senur. Hann þurfi að gæta að því að festast ekki á ákveðnum stað.

Og ólíkt rithöfundi skrifar handritshöfundur alltaf fyrir þætti eða kvikmyndir og segir Davíð þann grundvallarmun á skáldsögu og handriti að lítið sé hægt að dvelja í hugarheimi persóna í handritinu. „Allt sem þú skrifar í handriti verður að sjást á skjánum,“ bendir hann á og finna þurfi leiðir til þess, t.d. með látbragði leikara. Handrit séu líka af ýmsu tagi, sum skrifuð með sölu í huga en önnur pöntuð. „Shooting draft“ kallist handrit hreinsað af öllum óþarfa, aðeins það helsta útlistað og líti því öðruvísi út en fyrsta uppkast, til dæmis. Davíð segir algengt að sögunni sé svo breytt í klippingu. „Þetta er teymisvinna sem endar í raun aldrei,“ segir hann, þ.e. ekki fyrr en komið sé að frumsýningu.

Davíð segir eitt öruggt í kvikmynda- og sjónvarpsþáttabransanum: Eitthvað mun fara úrskeiðis. „Ef það fer ekki eitthvað úrskeiðis, í því langa og stranga ferli, þá er eitthvað skrítið í gangi. Það er falleg vissa að vita af því að það muni koma augnablik þar sem verður að fórna einhverju, breyta einhverju í textanum,“ segir hann. Hvað þetta varðar sé oft munur á upphaflegu handriti og því sem farið sé eftir við tökur, stundum þurfi að sleppa atriðum sem reynist einhverra hluta vegna óþörf eða auka um of flækjustigið.

Lærifeður og -mæður

Enginn er eyland og segist Davíð afar þakklátur góðu samstarfsfólki, fólki sem sé betur að sér en hann á ýmsum sviðum framleiðslu, sölu og kvikmyndagerðar. Hann nefnir m.a. Baltasar, Sigurjón og Göggu Jónsdóttur. „Þau hafa verið mér, hér heima, lærifeður og -mæður,“ segir hann. Og ekki nægir að vita allt um uppbyggingu handrita heldur þarf höfundur líka að búa yfir ákveðinni lífsreynslu og þekkingu, eins og Davíð bendir á, en hann hefur kennt handritaskrif í hjáverkum í nokkur ár og segir nemendur oft lenda á vegg þegar komi að því að skrifa um það sem þeir þekki. „Ég hef alltaf sagt fólki að skrifa frekar um eitthvað sem það hefur áhuga á,“ segir hann. „Þú sem manneskja munt alltaf á endanum enda inni í sögunni, á einn eða annan hátt, því þú getur ekki annað en skrifað þig sjálfan inn í allar persónurnar,“ bendir hann á. „Þú ert alltaf, á endanum, fjöldamorðinginn eða geimveran eða hvað það er, af því þetta kemur allt úr hausnum á þér.“

Davíð segir, að endingu, að forvitni sé lykilatriði í hans starfi því án hennar kæmist hann ekki langt.