Allar erum við gordjöss

Það er fallegur sólríkur dagur, ekki aprílsólarkuldi heldur hlýr maídagur. Hópur kvenna, í sumarkjólum, sandölum og með rauðan varalit hefur safnast saman fyrir utan Sundhöll Hafnarfjarðar. Það er gleði og góð stemning í hópnum. Upp við anddyrið standa að auki tvær konur, klæddar sundbol, íþróttaskóm og með dömulegar svuntur og baka vöfflur. Þær heilsa gestum með breiðu brosi og kossum á kinn og bjóða þeim að þiggja nýbakaðar „pönnukökur“ með sultu og rjóma, kaffið sé svo að finna í anddyrinu.

Þannig byrjar sviðsverkið Konukroppar eftir Sigríði Ástu Olgeirsdóttur og Snædísi Ingadóttir sem sýnt var í Sundhöll Hafnarfjarðar laugardaginn 3. maí. Konurnar í kjólunum voru konur í Kvennakórnum Kötlu sem syngja í sýningunni en hinar tvær flytjendurnir, Sigríður Ásta og Snædís. Verkið, sem er samið fyrir sundlaug og búningsklefa, fjallar um líkama kvenna og tengsl þeirra við hann. Í því er tekist á við útlitsdýrkun og líkamsímyndir kvenna sem eiga lítið skylt við þroska og öldrun heilbrigðs kvenlíkama en konur viðhalda þó sjálfar um leið og þær berjast gegn þeim. Konur fá að heyra að þær séu ekki nóg bæði í útliti og hegðun nú eða of mikið. Þær þurfi að bæta sig og laga til að passa í „siliconformið“ eins og Sigríður Ásta orðar það á einum stað og þá er gott „workout“, atriði sem þær stöllur tóku af krafti á sundlaugarbakkanum, mikilvægt til að koma sér í „stjörnuformið“. Hugmyndir höfunda kristallast þó ekki síst í texta lagsins „Barbídúkkan“ eftir Jón Múla Árnason sem er grunnurinn að einni senunni.

„Barbídúkka, barbídúkka sem í bernsku átti ég. Hún var barbí fríð og fögur. Hún var barbí dásamleg. Hún var klædd í bláan barbíkjól sem barbísætur var. Hún af öllum heimsins barbídúkkum bar. Og á kvöldin er ég greiddi hennar barbídökka hár, sá ég oft í hennar augum glitra barbígullið tár. Nú er þessi litla barbídúkka löngu horfin mér en ég sjálf að barbídúkku orðin er.“

Kvenleikinn eins og hann er oftast skilgreindur, fallegir kjólar, varalitur, ljúfar raddir, mildi og svo framvegis, er allsráðandi í sýningunni en um leið er skyggnst á bak við slétt og fellt yfirborðið og minnt á að
„[a]llir eru að eldast, missa tennur og hár“ eins og segir í texta Magnúsar Eiríkssonar, „Draumaprinsinn“, og spurt „hvenær varstu síðast dónaleg?“ eins og segir í lagi Unu Torfadóttir, „Í löngu máli“, en kórinn syngur bæði þessi lög auk laganna, „Sweet Dream“ með Eurythmics og „Emotional“ með Björk. Sigríður Ásta og Snædís hleypa samt kraftinum, norninni, líka út á nokkrum stöðum, líkamsbeitingin verður jarðtengdari, röddin dýpri og vottur af árásargirni brýst fram. Þar má nefna fallegt atriðið þar sem Snædís lék sér að vatninu í lauginni, fyrst blítt og svo af sívaxandi krafti, og barbí-atriði Sigríðar Ástu þar sem barbí náði ekki að alltaf að halda andlitinu. Þýski dansarinn og danshöfundurinn Mary Wigman, frumkvöðull í evrópskum nútímadansi á millistríðsárunum, sagði að í hverri konu byggi norn sem þyrfti að tjá ekki síður en mildari hliðar kvenleikans. Wigman er að semja og dansa á þeim tíma sem ímynd kvenna á sviðinu er mildi, sakleysi, æska og þokki. Ballettinn var hið viðurkennda form þar sem dísir og saklausar meyjar svifu um en ekki konur með allan þann tilfinningaskala og kraft sem konur hafa.

Rýnir sá sviðsverkið Konukroppa fyrst 18. ágúst 2024 í sundlauginni Brautartungu í Lundarreykjadal. Þá var verkið enn í vinnslu en þær stöllur höfðu fengið aðgang að lauginni til að prófa hugmyndina um að skapa sviðsverk fyrir sundlaug. Þann dag var líka sól. Nokkur fjöldi fólks hafði lagt leið sína á staðinn til að berja sýninguna augum. Stærsti hluti áhorfenda voru vinir og vandamenn flytjenda og nutu þeir þess að sitja í sólinni fyrir utan laugina og spjalla yfir kaffibolla og „pönnukökum“ í upphafi verksins. Kvennakórinn Freyja var þá til aðstoðar, rauði varaliturinn var áberandi og ekki síður gleðin yfir því að taka þátt. Sundlaugin í Brautartungu er lítil svo áhorfendur þurftu að beygja sig og hliðra til hver fyrir öðrum svo allir gætu séð á meðan þeir fylgdu flytjendunum eftir í gegnum fataklefann, sturtuna og út í laug. Aðstaðan var ekki sem skyldi enda miklu fleiri mættir en búist hafði verið við en nándin var notaleg og skapaði andrúmsloft sem einkenndist af samkennd, væntumþykju og ósviknum áhuga á atburðinum.

Verkið var svo sýnt fullunnið á Reykjavík Dance Festival haustið 2024 og þá í Sundhöll Hafnarfjarðar eins og nú. Það er fallegt að sjá hvað þessi aðstaða hefur gert fyrir sýninguna. Atriðin í búningsklefanum og sturtunni fá nú að njóta sín og áhorfendur geta allir séð hvað er um að vera. Kórinn fær stærra hlutverk því að nú kemst hann fyrir og eru senurnar með honum í búningsklefanum skemmtilega útfærðar. Gluggarnir og birtan í sundlaugarsalnum eru líka mjög falleg svo það má segja að Sundhöllin haldi fullkomlega utan um sýninguna. Hljómurinn í rýmunum er góður. Hljóðmyndin fær því að njóta sín en hún samanstendur fyrst og fremst af söng kórsins en líka söng og texta frá Sigríði Ástu og Snædísi, sterku „workout“-lagi þar sem leiðbeiningar þjálfara heyrast skýrt og greinilega og svo hljóðinu frá vatninu bæði í sturtunni og í lauginni. Lögin sem kórinn söng á sýningunni 3. maí voru ekki sérstaklega æfð fyrir verkið heldur valin úr fjölda laga sem kórinn kunni þá þegar og er óhætt að segja að þau hafi passað vel við þema verksins og bættu við merkingu þess.

Konukroppar er kvennaverk og gefur röddum kvenna hljóm. Það er samt eins og önnur list kvenna ekki aðeins fyrir konur heldur alla, konur og karla, krakka og kvár. Verkið hefur bjartan tón og yljar áhorfendum um hjartarætur en ýtir líka við hugum þeirra.