Eigandi Hoobla segir gott að ræða málin yfirvegað

Harpa Magnúsdóttir eigandi Hoobla, markaðstorgs þar sem fyrirtæki, stofnanir og sveitarfélög hafa aðgang að sjálfstætt starfandi sérfræðingum, stjórnendum og ráðgjöfum sem taka að sér tímabundin verkefni og hlutastörf, vinnufyrirkomulag sem oft er kallað „gigg-hagkerfi“, fagnar allri umræðu um störf sjálfstætt starfandi einstaklinga.

Hún telur að gott sé að ræða málin á yfirvegaðan hátt og forðast tvíhyggju og skotgrafir þegar störf sjálfstætt starfandi einstaklinga eru rædd. Tækifærin fyrir einstaklinga og atvinnurekendur eru fleiri og meiri að mati Hörpu en ógnirnar.

Atlaga auðhyggjunnar

Tilefnið er ræða Finnbjörns A. Hermannssonar, forseta Alþýðusambands Íslands, á baráttudegi verkalýðsins 1. maí sl.

Þar sagði Finnbjörn m.a. að gigg-hagkerfið væri atlaga auðhyggjunnar að siðuðu samfélagi. „Hin blinda fjármagnshyggja þekkir enga mælikvarða aðra en hagkvæmni og hámörkun arðs. Það er þessi stefna sem gerir að verkum að hér á landi og víðast hvar á Vesturlöndum sinnir fólk nú störfum þar sem það nýtur hvorki boðlegra launa né minnstu réttinda.“

Harpa segist heyra á þeim sem starfa sjálfstætt í samstarfi við Hoobla að þetta vinnufyrirkomulag og aukinn sveigjanleiki í starfi sé það frábæra sem fékkst út úr kórónuveirufaraldrinum. Því sé ekki gott ef fólk líti eingöngu á gigg-hagkerfið sem ógn en ekki tækifæri. „Það er ekki alltaf þörf á sérfræðiþekkingu í 100% starfshlutfalli. En það að geta fengið slíka þekkingu í 5-10% starfshlutfalli skapar atvinnutækifæri fyrir fólk með viðeigandi þekkingu. Þau sem hafna þessu vinnufyrirkomulagi sem möguleika munu dragast aftur úr í samkeppni því hraðinn í atvinnulífinu eru orðinn svo mikill og breytingar stöðugar. Það eru mikil tækifæri fólgin í störfum þeirra sem vinna sjálfstætt.“

Starfar sjálf sjálfstætt

Harpa tekur sjálfa sig sem dæmi. „Ég hef rekið Hoobla í fjögur ár en starfa líka sjálfstætt sem mannauðsstjóri hjá hugbúnaðarfyrirtækinu PLAIO í u.þ.b. 15% starfshlutfalli. Þá er ég einnig mannauðsstjóri hjá KLAK Icelandic Startups í 5% starfshlutfalli. Ég er ekki að gera þetta vegna peninganna, þótt margir stundi gigg-störf af þeirri ástæðu, heldur af því að ég hef mjög gaman af að vinna við það sem ég er menntuð til. Margt fólk í samstarfi við Hoobla er í 3-5 verkefnum samtímis, mislöngum og í mismiklu starfshlutfalli.“

Harpa segir að Finnbjörn sé augljóslega að tala gegn svartri vinnu og skiljanlegt sé að hann hafi áhyggjur af því að sjálfstætt starfandi aðilar afsali sér réttindum sem fólk í stéttarfélögum njóti, eins og töku fæðingarorlofs eða sjúkratrygginga, og sleppi því jafnvel að greiða í lífeyrissjóð. Það sé réttilega slæm þróun. „Þar sem er vanþekking, þar eru tækifæri. Það myndi frekar gagnast að stéttarfélögin byðu til samstarfs og samtals og efldu sína starfsemi sem vettvang fyrir sjálfstætt starfandi, sem þurfa í einhverjum tilvikum aukna fræðslu um þessi mál.“

Hún segir að Hoobla stuðli að auknu atvinnuöryggi fyrir sjálfstætt starfandi sérfræðinga. „Með svona tóli verða atvinnutækifærin fleiri. Netið stækkar.“

Með Hoobla fái fólk aðgang að fjölbreyttum verkefnum og geti nýtt sína faglegu þekkingu. „Við veitum okkar skjólstæðingum líka stuðning og fræðslu um rétt vinnubrögð eftir bestu getu.“

Harpa segir að lausnin við því sem Finnbjörn gagnrýnir gæti verið að stofna sérstakar einingar innan stéttarfélaga fyrir sjálfstætt starfandi fólk þar sem það fengi stuðning, fræðslu, samráð og réttindagæslu.

Þá segir Harpa að stéttarfélög gætu einnig veitt styrki og símenntun fyrir sjálfstætt starfandi til að auka þekkingu þeirra á réttindum og auka stöðugleika í starfi og faglegan vöxt. „Einhvern veginn þarf að gera það aðlaðandi fyrir fólk að huga að réttindum sínum.“

Wolt og Hopp

Hún segir að margir vinni sjálfstætt. „Við þekkjum það í gegnum áratugina að lögfræðingar, iðnaðarmenn, ráðgjafar o.fl. hafa unnið sjálfstætt. En það hefur færst í vöxt að ófaglært fólk og innflytjendur vinni sjálfstætt hjá aðilum eins og heimsendingarfyrirtækinu Wolt, í leigubílaakstri í gegnum Hopp, í gegnum markaðstorgið Giggó og í gegnum óformlega miðla eins og Facebook. Margir halda að þeir þurfi ekki að gefa verktakaþóknun upp til skatts ef þeir eru með tekjur undir 2 mkr. á ári. Þarna spilar inn í vanþekking á íslensku skattkerfi.“

Harpa bætir við að hjá Hoobla fari allir reikningar í gegnum fyrirtækið, sem dregur úr líkum á að einstaklingum sem starfa í gegnum Hoobla verði á mistök þegar þeir gefa út reikninga.