Einföldum íþrótta- og æskulýðsstarf

Skipulag íþrótta- og æskulýðsstarfs í okkar litla landi er nokkuð flókið. Tvö landssambönd starfa hlið við hlið, Íþrótta- og Ólympíusamband Íslands (ÍSÍ) og Ungmennafélag Íslands (UMFÍ).

ÍSÍ er landssamband 7 íþróttabandalaga, 18 héraðssambanda og 34 sérsambanda. Aðilar að héraðssamböndum/íþróttabandalögum eru félög sem hafa iðkun íþrótta á stefnuskrá sinni en aðilar að sérsamböndum eru héraðssamböndin/íþróttabandalögin. Sambandsaðilar UMFÍ eru 25 talsins sem skiptast í 24 íþróttahéruð og eitt ungmennafélag með beina aðild. Alls eru um 450 félög innan UMFÍ. Ég vona að lesendur hafi ekki gefist upp eftir lestur þessarar málsgreinar.

Bæði ÍSÍ og UMFÍ, sem eiga það sameiginlegt að hafa verið stofnuð í upphafi 20. aldar, reka eigin skrifstofur í Reykjavík og sameiginlega reka þau svo 8 svæðisskrifstofur með alls 16 starfsmönnum um allt land.

Ástæður fyrir þessu fyrirkomulagi eru sögulegar og skýrast um margt af flokkapólitík, hreppapólitík og jafnvel ríg milli einstaklinga á þeim 113 árum sem samböndin hafa deilt sviðinu. Stjórnvöld gegnum tíðina hafa ítrekað óskað einföldunar á þessu tvöfalda fyrirkomulagi en á sama tíma hafa þau sjálf fest það í sessi – síðast með íþróttalögum nr. 64/1998.

Óhætt er að fullyrða að skipulag þessara mála væri með allt öðrum og einfaldari hætti ef byrjað væri frá grunni og skipulagt upp á nýtt með skilvirkni, árangur og hámarksnýtingu fjármuna að leiðarljósi. Þróunin hefur reyndar verið mjög jákvæð á síðustu árum en í samtölum mínum við fulltrúa beggja hreyfinga skynja ég að nú sé tækifæri til að setja enn meiri kraft í einföldun skipulags og í dag sé loks kominn grundvöllur fyrir að leggja gamlan og fullkomlega óþarfan ágreining til hliðar.

Lausn mála

Fyrsta skref væri að gera hreina verkaskiptingu milli sambandanna og leyfa báðum að gera það sem þau gera best enn betur. Þannig ætti UMFÍ að annast allar almenningsíþróttir, æskulýðs-, fræðslu- og forvarnarstarf. ÍSÍ gæti þá einbeitt sér að skipulögðu starfi innan sérsambanda og því afreksstarfi sem sprettur þaðan. Öll þróun síðustu ára hefur reyndar miðað í þessa átt og er það vel. Nú er lag að taka stór skref.

Þegar umboðið er orðið skýrt þarf ÍSÍ að taka forystuhlutverk í að endurskoða rekstrargrundvöll smæstu eininganna, þ.e. íþróttafélaganna sjálfra. Fjöldi þeirra er ótrúlegur og bara á höfuðborgarsvæðinu eru margfalt fleiri félög en til dæmis í Kaupmannahöfn. Stundum lenda þau í hvalrekatekjum vegna velgengni knattspyrnudeilda í Evrópukeppnum en langflest berjast í bökkum. Það fer miklu betur á því að íþróttahreyfingin endurskipuleggi sig sjálf frekar en að sveitarfélög eða jafnvel skiptastjórar verði neyddir í það hlutverk.

Á næsta áratug má svo byrja að ræða möguleg langtímamarkmið um samruna sem myndi leiða til enn meiri einföldunar. Slíkt verður þó aldrei gert nema að undangenginni stefnumótun til lengri tíma beggja vegna borðs. Slík stefnumótun á að vera forgangsverkefni.

Ávinningur

En hver verður ávinningurinn? Að mínu mati væri hann svo margþættur að það er ekki eftir neinu að bíða að hefjast handa. Skýr fókus innan beggja sambanda myndi einfalda stjórnsýslu, minnka yfirbyggingu og bæta meðferð fjármuna. Samtöl við fjárveitingavaldið yrðu einfaldari og það þarf enginn að óttast að missa spóna úr aski sínum. Svæðaskrifstofur yrðu skilvirkari og nýtt skipulag myndi liðka fyrir samruna og fækkun íþróttahéraða sem flestir eru sammála um að séu nauðsyn. Síðast en ekki síst væri fjölda verkefna létt af sjálfboðaliðum beggja vegna borðs.

Það er ekki eftir neinu að bíða.