Konur taka yfir verkalýðshreyfinguna

Fjöldi íslenskra kvenna í ábyrgðarstöðum í sínu fagi fer ört vaxandi og hefur vakið nokkra athygli, allt frá forsetakjöri Höllu Tómasdóttur fyrir rúmu ári.

Í desember tók við völdum ríkisstjórn Samfylkingar, Viðreisnar og Flokks fólksins sem nefnd var Valkyrjustjórnin. Orðið valkyrja var mikið notað eftir að þrír kvenkyns formenn stjórnmálaflokkanna, Kristrún Frostadóttir, Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir og Inga Sæland, hófu viðræður um ríkisstjórnarmyndun. Þá er kona áfram biskup Íslands, Guðrún Karls Helgudóttir, Þórunn Sveinbjarnardóttir er forseti Alþingis og Silja Bára Ómarsdóttir nýkjörin rektor Háskóla Íslands, svo fleiri dæmi séu tekin.

Haft var eftir Sif Ríkharðsdóttur, prófessor í almennri bókmenntafræði við Háskóla Íslands, í umfjöllun mbl.is að orðið valkyrja væri notað til að tákna konu sem sýni styrkleika, öryggi og hæfni til þess að geta tekið ákvarðanir.

Allir varaforsetar ASÍ konur

Túlkun Sifjar á orðinu valkyrja er einnig viðeigandi lýsing á konum í verkalýðshreyfingunni, en í fyrsta sinn eru nú allir þrír varaforsetar Alþýðusambands Íslands konur. Það eru þær Hjördís Þóra Sigurþórsdóttir, formaður Afls starfsgreinafélags, Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar og Halla Gunnarsdóttir formaður VR.

Auk ofangreindra varaforseta eru formenn þriggja stærstu stéttarfélaga ASÍ einnig konur. Halla er eins og áður segir formaður VR, Sólveig formaður Eflingar og Anna Júlíusdóttir formaður Einingar Iðju.

Konur eru einnig í forsvari stjórnar BSRB en Sonja Ýr Þorbergsdóttir er formaður samtakanna og Arna Jakobína Björnsdóttir annar varaformaður.

Þá er Kolbrún Halldórsdóttir formaður BHM og Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir formaður Visku, sem hefur verið stærsta aðildafélag BHM.

Hinum megin við borðið, hjá Samtökum atvinnulífsins, er kona einnig framkvæmdastjóri, Sigríður Margrét Oddsdóttir.

Konur hafa einnig sett mark sitt á stórar samninganefndir en Inga Rún Ólafsdóttir er formaður samninganefndar sveitarfélaganna og Rakel Guðmundsdóttir formaður samninganefndar Reykjavíkurborgar. Tekið skal fram að þessi upptalning er ekki tæmandi.

Kona í embætti 3% af tímanum

Í samtali við Morgunblaðið segir Halla Gunnarsdóttir að fjölgun kvenna við stjórnvölinn í verkalýðshreyfingunni sé mjög jákvæð þróun.

„Þegar ég hóf að starfa innan verkalýðshreyfingarinnar fannst mér ég ferðast aftur í tímann hvað jafnréttismál varðar, hún er í grunninn mjög karllæg. Þrátt fyrir að konur séu núna í framvarðasveitinni er samt enn mikil kynjaskekkja innan ASÍ,“ segir Halla. Hún leiðir t.a.m. efnahags-, skatta- og verðlagsnefnd sambandsins og þar er hún eina konan af átta nefndarmönnum.

VR hefur verið leiðandi innan ASÍ þegar kemur að hlut kvenna og að sögn Höllu kjósa VR-ingar hiklaust konur í forystu. Sé litið á söguna hafi kona hins vegar aðeins gegnt embætti formanns VR í rúm 4 ár af þeim 134 sem eru liðin frá stofnun félagsins, eða í rúm 3% af tímanum.

„Mér þykir merkilegt að á sama tíma og konur eru í fleiri ábyrgðarstöðum í samfélaginu en nokkru sinni má merkja bakslag í jafnréttismálum. Það kallar á áleitnar spurningar. Kona í valdastöðu getur aldrei verið ein og sér mælikvarði á stöðu og réttindi kvenna, það þarf miklu meira að koma til, auk þess sem konur geta alveg misfarið með vald eins og karlar,“ segir Halla.

Enn mikill launamunur

Hún leggur áherslu á að þó það skipti máli að konur séu til jafns á við karla í æðstu embættum, þá skipti miklu meira máli hvað sé gert innan þeirra.

„Ég tel þá ábyrgð að hvíla á herðum mínum og minna félaga í VR að verja það sem áunnist hefur og þoka réttindum og kjörum kvenna fram á við. Enn er mikill launamunur á milli hefðbundinna karla- og kvennastarfa og konur vinna mun fleiri ólaunaðar vinnustundir í hverri viku en karlar. Alvarlegasta birtingarmynd kynjamisréttis er síðan kynbundið ofbeldi og áreitni og þegar því hefur verið útrýmt má spyrja hvort jafnrétti sé loksins náð.“