Tómlæti æðstu stjórnar ríkisins

„Ég segi það hér sem frjáls borgari þessa lands, og hér er ég ekki að segja frá ríkisleyndarmálum, alls ekki, að það ætti að vera krafa hvers manns að þessi tiltekni ráðuneytisstjóri, Haukur Guðmundsson, og ríkislögreglustjóri taki pokann sinn.“

Þetta eru þung orð sem Úlfar Lúðvíksson, fyrrverandi lögreglustjóri á Suðurnesjum, lætur falla i ítarlegu viðtali í Spursmálum. Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir dómsmálaráðherra hrakti hann úr embætti fyrr í þessum mánuði og skýringarnar sem gefnar voru fyrir því voru breyttar áherslur, skipulagslegar og pólitískar, varðandi embættið sem hann gegndi og hafði gert frá árinu 2020. Það er útvörður íslenska ríkisins á landamærastöðinni þar sem langflestir leggja leið sína inn og út úr landinu.

Ráðherra hafði tilkynnt Úlfari að embætti hans yrði auglýst laust til umsóknar að skipunartíma hans liðnum í nóvember og bauð honum jafnframt að flytja sig í embætti austur á fjörðum.

„Ég var auðvitað rekinn, það heitir það á góðu máli, hvað sem lögfræðingurinn Þorbjörg segir.“

Réttur fólks að vita

Úlfar hefur lengi verið gagnrýninn á stöðu landamæranna og hvernig staðið er að vernd þeirra. Nú þegar hann hefur látið af embætti segist hann tala sem almennur borgari og að almenningur eigi heimtingu á að vita hvernig í raun er staðið, eða hreinlega alls ekki, að vernd landamæranna.

Segir hann að Haukur hafi sýnt tómlæti gagnvart alvarlegum aðstæðum á landamærunum. Það hafi hann bæði gert sem ráðuneytisstjóri og sem fulltrúi í sjálfu þjóðaröryggisráði Íslands. Segist Úlfar hafa lagt mikið á sig til þess að tryggja öryggi á landamærunum og að talsverður árangur hafi náðst. En hann hafi ekki notið stuðnings ráðuneytisins.

Svarar ekki tölvupóstum

„Það liggja átta minnisblöð inni í dómsmálaráðuneytinu frá upphafi síðasta árs ef ég man rétt. Það er nú háttur Hauks Guðmundssonar ráðuneytisstjóra að svara helst ekki tölvupóstum. Þannig að ég líki þessu stundum við svarthol. Þetta bara fer inn og hverfur inn í myrkrið.“

Og hann segir að vandinn teygi sig víðar. Ábyrgðin liggi einnig hjá Sigríði Björk Guðjónsdóttur ríkislögreglustjóra.

„Þetta er almennt getuleysi hjá stjórnmálamönnum og embættismönnum í efsta stiga þessa samfélags.“

Fela slóðina

Segir hann raunar að vandann megi að hluta rekja til þess að nú sé verið að reyna að stoppa í götin og að það fólk sem beri ábyrgð á stjórnleysinu á landamærunum voni að með því verði hægt að draga fjöður yfir ábyrgð þeirra á ástandinu nú.

Nefnir hann að Sigríður Björk hafi verið lögreglustjóri á sínum tíma á Keflavíkurflugvelli og að þá hafi ekkert verið gert til þess að bregðast við ástandinu, sem þó var orðið alvarlegt þá þegar.

Meðal þess sem Úlfar hefur kallað eftir er að flugfélög framvísi farþegalistum við komuna til landsins, svo að greina megi hvort þar séu mitt á meðal einstaklingar sem séu óæskilegir inn í landið. Ekki hefur fengist stuðningur við að taka af hörku á þessu. Hann segir hins vegar að það sé frumskilyrði til verndar landamærunum að þessar upplýsingar liggi fyrir.

Ekkert hingað að gera

„Við erum með skýrar heimildir í tollalögum og í þeim er það skylda þessara flugfélaga að skila af sér þessum upplýsingum. Það er íslenska regluverkið.“

Hvað hefðir þú viljað gera með þessi flugfélög? Hefðir þú viljað stöðva flugið?

„Það eru engin forréttindi eða sjálfsögð krafa erlends flugfélags að fljúga til Íslands. Ef erlent flugfélag mætir ekki íslenskum kröfum þá hefur það ekkert hingað að gera. Þetta er einfalt. En þetta var látið óátalið í níu ár.“

Úlfar hefur starfað á vettvangi ríkisins og löggæslumála í yfir fjóra áratugi. Hann segir stöðuna í málaflokknum alvarlega.

„Löggæslumál á Íslandi eru ekki á góðum stað. Þú heyrir það bara af umræðu af glæpahópum. Erlendir glæpamenn sem eru í dyragæslu í miðborginni. Það er svo margt. Og þegar ríkislögreglustjóri er farinn að tala um vörur og viðskiptavini og lögreglufólk þá erum við ekki á réttum stað. Áherslurnar eru skakkar,“ segir Úlfar.

Og hann bætir við: „Við þurfum allan daginn öflugan ríkislögreglustjóra sem talar til þjóðarinnar og gerir sínar kröfur svo allir skilji. Mér finnst það hafa algjörlega skort í tíð núverandi ríkislögreglustjóra, svo að það sé nú sagt.“

Sakar hann nýjan dómsmálaráðherra einnig um tómlæti. Bendir hann á að Þorbjörg Sigríður hafi ekki enn heimsótt embættið sem hún þó hyggst nú gera veigamiklar breytingar á. Segist hann hafa upplýsingar um að ráðherra hafi þó boðað komu sína 23. júní næstkomandi.

Fangelsismál í „klessu“

Einn angi þessa vanda á sér birtingarmynd í fangelsismálum þjóðarinnar. Segir hann þau hreinlega í klessu.

„Maður kíkir á samfélagsmiðlana […] þá sér maður að þar birtist mynd af dæmdum morðingja sem tók annan mann af lífi, það var bara aftaka með mjög sérstökum hætti, þar sem hann er að spóka sig um í Grundarfjarðarkirkju og svo á stíg við Kvíabryggju,“ útskýrir Úlfar.

Og hann bætir við: „Það er auðvitað opið fangelsi þar sem menn eru bara læstir yfir blánóttina. Maðurinn var dæmdur í 16 ára fangelsi. Hann er búinn að afplána einhver fjögur ár en hann er þarna. Þetta gefur ekki góða mynd af stöðu mála hjá okkur Íslendingum. Því miður.“