Viðskiptastríð yfir Atlantshaf vekur ugg

Viðræðum Bandaríkjanna og Evrópusambandsins um viðskipti og tolla hefur ekki mikið miðað, en samt áttu fáir von á því að Donald Trump boðaði 50% toll á allan vöruinnflutning frá sambandinu. Margir gera ráð fyrir því að þetta sé samningabragð hjá Trump, en jafnvel þó svo reynist kunna áhrifin að reynast afdrifarík.

Evrópusambandið hefur fyrir sitt leyti átt sæmilegt viðskiptastríð til þessa og hagvöxtur jafnvel mjakast talsvert meira upp en menn höfðu þorað að vona. Mikið af því mátti hins vegar rekja til kipps í útflutningi til Bandaríkjanna áður en tollar hækkuðu. Sá leikur verður ekki endurtekinn, núna er ekki tími til þess að fylla skip af þýskum bílum og koma þeim yfir hafið í tæka tíð.

Markaðir brugðust þegar við og helstu evrópsku hlutabréfavísitölur féllu um 2% eða meira.

Hrikalegar afleiðingar

En hvað ef Trump er ekki bara að „blöffa“?

Afleiðingarnar gætu orðið hrikalegar fyrir ríki Evrópusambandsins. Voru hagkerfi þeirra þó flest aðþrengd fyrir og framtíðarhorfurnar óuppörvandi, eins og Mario Draghi lýsti í svartri skýrslu sinni um samkeppnishæfni ESB liðið haust.

Við 50% toll til Bandaríkjanna myndi hagkerfi Þýskalands dragast saman um 1,7% á næstu þremur árum og hið írska um 4%, hagkerfi Ítalíu um 1,25%, Spánar um 0,75% og Frakklands um 0,5%. Ekkert þessara landa má við minnsta samdrætti.

Ert þó ekki teknar með í reikninginn mögulegar, nei sennilegar, mótaðgerðir Evrópusambandsins, sem munu ekki bæta úr skák, öðru nær. Óvíst er að evrópskur almenningur þoli slíkar búsifjar lengi, en Bandaríkin eru ekki jafnviðkvæm.

Það er þó ekki svo að Bandaríkin séu ekki að hætta neinu. Áreiðanleiki Bandaríkjanna er ekki í sömu metum og áður, sem kann að hafa áhrif á gengi og stöðu bandaríkjadals og bandarískra ríkisskuldabréfa, en skuldabréfamarkaðinn getur enginn unnið þegar á reynir.

Áhyggjur manna beinast þó ekki þangað enn sem komið er, allra augu eru á Evrópu og viðbrögðunum þaðan. Og fátt gott að frétta.

Víðtæk áhrif

Hver sem viðbrögðin verða þá munu þau hafa víðtæk áhrif. Þannig er ekki ósennilegt að vextir í Evrópu verði lækkaðir snarplega í von um að blása í glæður atvinnulífs. Óvíst er þó hvað menn hafa upp á að hlaupa í þeim efnum; verðlækkun á peningum er ekki langtímalausn og hún mun kosta.

Evrópa er ekki ein undir. Vöruviðskiptin yfir hafið ein nema um þúsund milljörðum dala á ári, svo að viðskiptastríð Bandaríkjanna og ESB mun ljóslega raska öllum alþjóðaviðskiptum. Aðeins vopnaglamrið undanfarna mánuði náði að hefta vöxt í hagkerfi heimsins, svo að menn fara nærri um áhrifin af allsherjar viðskiptastríði.

Áhrifin geta teygt sig víða og við Kalkofnsveg eru menn ekki ónæmir fyrir afleiðingunum af slíkum umhleypingum á alþjóðlegum peningamörkuðum. Það má líka heyra innan úr íslensku atvinnulífi, að þar örlar víða á áhyggjum ef samkeppnishæfnin skerðist af bæði heimatilbúnum og utanaðkomandi ástæðum.

Öll þessi óvissa dregur úr fjárfestingu og neyslu, sem getur fljótt komið niður á íslenskum útflutningsgreinum, að ekki sé minnst á það ef raunverulegur samdráttur sverfur að í helstu viðskiptalöndum.