Japanskeisari bauð Höllu velkomna

Tímamót urðu í samskiptum Íslands og Japans í gær þegar frú Halla Tómasdóttir forseti Íslands hitti Naruhito Japanskeisara um morguninn og Shigeru Ishiba forsætisráðherra í hádeginu.

Þetta var í þriðja sinn sem forseti Íslands hittir Japanskeisara. Áður höfðu Vigdís Finnbogadóttir (1989 og 1990) og Guðni Th. Jóhannesson (2019) hitt Japanskeisara en jafnframt hittu Ólafur Ragnar Grímsson og Guðrún Katrín Þorbergsdóttir Takamado prins og prinsessu í heimsókn þeirra til Íslands 1996.

Keisarinn nýtur mikillar virðingar í Japan og er auðheyrt á heimamönnum að það þyki mikið til þess koma að fá fund með honum.

Töluverður viðbúnaður var við bústað keisarans og allt í föstum skorðum. Fulltrúum fjölmiðla var heimilað að fylgjast með keisaranum taka á móti Höllu en ekki var gefið færi á spurningum. Fór fundur þeirra fram á bak við luktar dyr.

Ekið í lögreglufylgd

Eftir fundinn með keisaranum var forsetanum og fylgdarliði ekið í lögreglufylgd að skrifstofum forsætisráðherrans í Tókýó. Athöfnin hófst með því að þjóðsöngvar ríkjanna voru leiknir og stóðu þá á fimmta tug hermanna heiðursvörð. Síðan héldu leiðtogarnir í fundarherbergi á efri hæð og var fjölmiðlum heimilað að taka myndir af þeim við fundarborðið. Á að giska fjörutíu manns voru viðstaddir, þar með taldir fjölmiðlamenn, fulltrúar japanska utanríkisráðuneytisins og öryggisverðir.

Leiðtogarnir notuðu þá tækifærið og ávörpuðu hvor annan, Halla á ensku en Ishiba talaði japönsku allan fundartímann, en sagt var frá ávarpi Höllu á mbl.is í gær.

Eftir fundinn héldu leiðtogarnir og föruneyti þeirra í hátíðarsal á fyrstu hæð þar sem þeim var boðið upp á hádegisverð. Að honum loknum var haldið á Kimpton Shinjuku-hótelið í Tókýó en þar fór fram Íslandskynning Íslandsstofu og svo síðar um daginn kynning af hálfu Icelandic. Var Halla aðalræðumaður á báðum samkomum.

Á milli þessara kynninga ræddi Halla forseti við nokkra japanska blaðamenn en greinilegt var að koma hennar vakti athygli og þá ekki síst málflutningur hennar um jafnrétti kynjanna. Vakti hún athygli á því að Ísland mælist nú efst á lista í þessu efni en Japan í 118. sæti.

Eftir þessi viðtöl náði blaðamaður tali af Höllu. Samtalið hófst á að ræða fund hennar með Japanskeisara en hún segir þau hafa náð vel saman.

Ræddu lífríkið í hafinu

„Þetta var afskaplega góður fundur. Keisarinn er afskaplega hlýr og viðkunnanlegur maður. Það var gott að hitta hann og ég fann það strax að hann er mikill náttúruunnandi. Við ræddum í upphafi töluvert um heilsu hafsins,“ segir Halla en keisarinn deili þeim áhuga með föður sínum. Þá bendir Halla á að Japan og Ísland eigi sér langa og sameiginlega sögu í kringum sjávarútveg en Japanir hafi verið hrifnir af íslenskum fiski og verið meðal helstu kaupenda á íslenskum sjávarafurðum. Keisarinn hafi einnig áhuga á heitum böðum en það sé einnig sameiginlegt með ríkjunum.

„Þannig að við ræddum mikið um jarðhitalaugar og þá togstreitu sem er hér á milli þess hvort nýta eigi jarðhitann eingöngu til ferðaþjónustu og vellíðunarstarfsemi eða hvort það megi jafnframt nýta hann í auknum mæli til orkuöflunar,“ segir Halla en Japanir kanni nú leiðir til að auka veg endurnýjanlegrar orku.

Í tengslum við heimssýninguna

Sem áður segir þykir það mikill heiður í Japan að fá að hitta keisarann.

Spurð um tilefnið segir Halla að fundur þeirra hafi verið skipulagður í tengslum við heimsókn hennar á heimssýninguna í Osaka en Íslandsdagur hennar verður einmitt á morgun. Þá reyni hún almennt í ferðum til annarra landa að nota tækifærið og koma á fundi með þjóðhöfðingja viðkomandi ríkis.

„Keisarinn hafði áhuga á að hitta mig og bauð upp á það, og forsætisráðherrann sömuleiðis, og gaf sér mikinn tíma en þetta eru búnir að vera afskaplega áhugaverðir fundir,“ segir Halla og rifjar upp að ríkin tvö haldi upp á 70 ára stjórnmálasamband á næsta ári.

Þá eigi ríkin sameiginlega mikla hagsmuni í tengslum við hafið.

Bæði ríkin séu eldfjallaeyjur sem hafi þurft að takast á við ýmsar áskoranir vegna þess en þjóðirnar eigi sér ríka sögu og hefðir en séu jafnframt að öllu jöfnu framsýnar.

Varðandi jafnréttismálin segir Halla að forsætisráðherrann hafi haft mikinn áhuga á að ræða þann málaflokk en það segir kannski sitt að þrír karlar og þrjár konur sátu fundinn fyrir Íslands hönd en ein kona og átta karlar fyrir hönd Japans.

Lítið um valdakonur

En hvernig var boðskap hennar um jafnrétti tekið?

„Mjög vel, en það er auðvitað þannig að Japan er númer 118 á þessum sama lista þar sem við höfum verið númer eitt í fimmtán ár. Þannig að eigum við ekki að segja að ég fái spurningar hér um jafnréttismál sem við vorum kannski að takast á við fyrir áratugum.

Hér er lítið um konur í æðstu stöðum en forsætisráðherra spurði mig til dæmis yfir hádegisverðinum einna mest út í þessi mál. Og hefur sjálfur mikinn áhuga á að leggja til breytingar,“ segir Halla en forsætisráðherrann telji að ein ástæða þess að efnahagurinn hafi heldur staðið í stað í Japan sé að skort hafi á sókn í þessum málaflokki. Því kunni að felast í því tækifæri að virkja kraft kvenna. Jafnframt hafi þau rætt stöðu heimsmála og um mikilvægi þess að ríki sem virða lýðræðið og réttarríkið standi saman en víða sé nú ófriðlegt um að litast í heiminum.

Hún hafi skynjað einlægan áhuga Japana á að dýpka vináttu og tengsl ríkjanna.